كۆپ ساندىكى كىشىلەرگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، «جىنسىي كېسەل» ئېغىز ئېچىش تەس بولغان تېما، بىزنىڭ جىنسىي كېسەلگە بولغان چۈشەنچىمىز يېتەرلىك ئەمەس، ئەمەلىيەتتە، قانچە كۆپ چۈشەنسەك جىنسىي كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا شۇنچە پايدىلىق بولىدۇ
جىنسىي كېسەللىك جىنسىي ھەرىكەتنى ئاساسلىق تارقىلىش يولى قىلىدىغان بىر خىل يۇقۇملۇق كېسەلنى كۆرسىتىدۇ، ئاساسلىقى سىفلىس، سۆزنەك، كۆپىيىش يولى تراخوما خلامىدىيەدىن يۇقۇملىنىش، ئۇچلۇق ھۆل سۆگەل، جىنسىي ئەزا قاپارتقۇسى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى شۇكى، جىنسىي قىلمىش جىنسىي كېسەللىكنىڭ ئاساسلىق تارقىلىش يولى، لېكىن بىردىنبىر تارقىلىش يولى ئەمەس، جىنسىي كېسەللىك يەنە ئانىدىن بالىغا، قانغا، ۋاسىتىلىك ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىدۇ
دۆلىتىمىزنىڭ «جىنسىي كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشنى باشقۇرۇش چارىسى» دە جىنسىي مۇناسىۋەت ئارقىلىق تارقىلىدىغان كېسەللىكلەر سەككىز خىل دەپ كۆرسىتىلگەن، بۇنىڭ ئىچىدىكى ئالتە خىلى بىز ئاڭلىغان ياكى پىششىق بىلىدىغان كېسەللىكلەر
بىرىنچى، سۆزنەك سۆزنەكنىڭ قوزغىلىش مېخانىزمى سۆزنەك نېيسسېرىيە باكتېرىيەسى ئادەم بەدىنىگە تاجاۋۇز قىلىپ كىرىپ، كۆپىيىش ۋە سۈيدۈك ئاجرىتىش سىستېمىسى بىلەن يۇقۇملىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. سۆزنەكنىڭ يوشۇرۇن مەزگىلى بىر قەدەر قىسقا بولۇپ، ئادەتتە ئۈچ كۈن بولىدۇ، بىر ھەپتىدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ. سۆزنەك كېسىلىگە گىرىپتار بولغان ھامىلىدار ئاياللار تۇغقاندا تۇغۇت يولىدىكى ئاجرالمىلار يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارنى يۇقۇملاندۇرۇپ، سۆزنەك باكتېرىيەلىك بىرىكتۈرگۈچى پەردە ياللۇغىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. كونكرېت كېسەللىك ئالامەتلىرى سۈيدۈك يولى ئېغىزى ۋە ئاياللارنىڭ جىنسىي يولىغا قان تولۇش ھەمدە قىزىرىپ ئىششىش، يىرىڭلىق ئاجرالمىلار سىرغىپ چىقىش بولۇپ ئىپادىلىنىدۇ. سۆزنەكنى بىر تەرەپ قىلىش ئۇسۇلى ئادەتتە باكتېرىيە ئۆلتۈرۈپ داۋالاش، سىرتتىن ئىشلىتىلىدىغان باكتېرىيە ئۆلتۈرۈش مەلھىمى ۋە ئىچىلىدىغان ئانتىبىئوتىكلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، ئاساسلىقى سېفالوسپورا تۈرىدىكى ئانتىبىئوتىكلار، داگۇئەنمىتسىن ۋە دوتسىكلىن قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ
ئىككىنچى، سۆزنەك باكتېرىيەسىز سۈيدۈك يولى ياللۇغىسۆزنەك نېيسسېرىيە باكتېرىيەسىدىن باشقا، قالغان باكتېرىيە ۋە كېسەللىك قوزغاتقۇچىلارنىڭ ھەممىسى سۆزنەك باكتېرىيەسىز سۈيدۈك يولى ياللۇغىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن، ئاساسلىقى خلامىدىيە ۋە مىكوپلازما. كېسەللىك ئالامىتى سۆزنەك بىلەن ئوخشىشىپ كېتىدۇ، ئاساسلىقى سۈيدۈك يولى كېسەللىك ئالامىتى بولۇپ، يوشۇرۇن مەزگىلى 1 ھەپتىدىن 3 ھەپتىگىچە، ئوتتۇرا ھېساب بىلەن ئىككى ھەپتە بولىدۇ. سۆزنەك باكتېرىيەسىز سۈيدۈك يولى ياللۇغىنى داۋالاش ئۇسۇلىمۇ ئانتىبىئوتىكلار، مەسىلەن، تېتراتسىكلىن، ماكرولىد ۋە كاربوسترىل تۈرىدىكىلەر
ئۈچىنچى، سىفلىسسىفلىس سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسىنىڭ يۇقۇملىنىشىدىن كېلىپ چىقىدۇ، سۆزنەككە قارىغاندا بىر خىل ئاستا خاراكتېرلىك يۇقۇملۇق كېسەل. سىفلىس يوشۇرۇن سىفلىس، بىرىنچى دەۋرلىك سىفلىس، ئىككىنچى دەۋرلىك سىفلىس ۋە ئۈچىنچى دەۋرلىك سىڧلىس دەپ ئايرىلىدۇ. بىرىنچى دەۋرلىك سىفلىس يۇقۇملانغاندىن كېيىنكى ئۈچ ھەپتىدىن كېيىن قوزغىلىدۇ، ئىككىنچى دەۋرلىك سىفلىس ئادەتتە يۇقۇملانغاندىن كېيىنكى 3 ~ 4 ئايدا ئاندىن پەيدا بولىدۇ، ئۈچىنچى دەۋرلۈك سىفلىسنىڭ زىيىنى ئىنتايىن چوڭ بولۇپ، پۈتۈن بەدەندىكى ئەزالارغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، يۇقۇملانغاندىن كېيىنكى بىر يىلدىن ئىككى يىلغىچە ئەتراپىدا پەيدا بولىدۇ. شۇڭا، دەسلەپكى باسقۇچتا نەيچە كىرگۈزۈپ داۋالاش، ئادەتتە مۇسكۇلغا پېنىتسىللىن ئوكۇل قىلىش ئۇسۇلى ئارقىلىق داۋالاش ئۇسۇلى قوللىنىلىدۇ
تۆتىنچى، ئۇچلۇق ھۆل سۈگەلئىشىنىمىزكى، كۆپچىلىككە ئەمچەك توپچىسىسىمان ئۆسمە ۋىرۇسى ناتونۇش ئەمەس، ئۇچلۇق ھۆل سۆگەلنى ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىش كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. يوشۇرۇن مەزگىلى بىر قەدەر ئۇزۇن بولۇپ، ئۈچ ئايغا يېتىدۇ. ئۇچلۇق ھۆل سۆگەلنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى تېرە يۈزىدە ئىپادىلىنىدۇ، مەسىلەن، كىچىك دۆڭچە ئەسۋە قاتارلىقلار، جىنسىي ئەزا ۋە مەقئەت قىسمىدا ئەمچەك توپچىسىسىمان، كۆكتات شەكىللىك سۆگەلسىمان ئۆسمە پەيدا بولىدۇ. ئۇچلۇق ھۆل سۆگەل جىنسىي مۇناسىۋەتتىن تارقىلىشنى ئاساس قىلىدۇ، تېرە ئۇچلۇق ھۆل سۆگەل بىمارلىرىنىڭ كېسەللىك ئۆزگىرىشى بولغان ئورنى ۋە بۇلغانغان كىيىم - كېچەك، لازىمەتلىكلەرمۇ تارقىلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلار ئۇچلۇق ھۆل سۆگەل ھامىلدار ئاياللارنىڭ تۇغۇت يولى ئارقىلىق ئەمچەك توپچىسىسىمان ئۆسمە ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىدۇ. داۋالاش ئادەتتە دورا ياكى لازېر نۇرى، توڭلىتىش قاتارلىق ئۇسۇللار بىلەن داۋالاش، داۋالىغاندىن كېيىن قەرەللىك قايتا تەكشۈرۈش ئارقىلىق قايتا قوزغىلىش ۋە بىر تەرەپ قىلىشئىشىنىمىزكى، كۆپچىلىككە ئەمچەك توپچىسىسىمان ئۆسمە ۋىرۇسى ناتونۇش ئەمەس، ئۇچلۇق ھۆل سۆگەلنى ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىش كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. يوشۇرۇن مەزگىلى بىر قەدەر ئۇزۇن بولۇپ، ئۈچ ئايغا يېتىدۇ. ئۇچلۇق ھۆل سۆگەلنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى تېرە يۈزىدە ئىپادىلىنىدۇ، مەسىلەن، كىچىك دۆڭچە ئەسۋە قاتارلىقلار، جىنسىي ئەزا ۋە مەقئەت قىسمىدا ئەمچەك توپچىسىسىمان، كۆكتات شەكىللىك سۆگەلسىمان ئۆسمە پەيدا بولىدۇ. ئۇچلۇق ھۆل سۆگەل جىنسىي مۇناسىۋەتتىن تارقىلىشنى ئاساس قىلىدۇ، تېرە ئۇچلۇق ھۆل سۆگەل بىمارلىرىنىڭ كېسەللىك ئۆزگىرىشى بولغان ئورنى ۋە بۇلغانغان كىيىم - كېچەك، لازىمەتلىكلەرمۇ تارقىلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلار ئۇچلۇق ھۆل سۆگەل ھامىلدار ئاياللارنىڭ تۇغۇت يولى ئارقىلىق ئەمچەك توپچىسىسىمان ئۆسمە ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىدۇ. داۋالاش ئادەتتە دورا ياكى لازېر نۇرى، توڭلىتىش قاتارلىق ئۇسۇللار بىلەن داۋالاش، داۋالىغاندىن كېيىن قەرەللىك قايتا تەكشۈرۈش ئارقىلىق قايتا قوزغىلىش ۋە بىر تەرەپ قىلىش كىرەك
بەشىنچى، جىنسىي ئەزا قاپارتقۇسىجىنسىي ئەزا قاپارتقۇسى قاپارتما ۋىرۇسىدىن يۇقۇملىنىشتىن كېلىپ چىقىدۇ، يوشۇرۇن مەزگىلى 3 كۈندىن 5 كۈنگىچە بولىدۇ، كىلىنىكىلىق ئالامەتلىرى جىنسىي ئەزا قىسمىدا سۇلۇق قاپارتما، يارا پەيدا بولىدۇ ھەمدە ئاغرىق سېزىمى بولىدۇ، ئېغىر بولغاندا پۈتۈن بەدەن قىزىش، مۇسكۇل ئاغرىش، باش ئاغرىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ. جىنسىي ئەزا قاپارتقۇسىغا گىرىپتار بولغان ھامىلىدار ئاياللار تۇغۇتتا جىنسىي ئەزا قىسمىدا سۇلۇق قاپارتما ياكى ئەسۋە كۆرۈلسە يېڭى تۇغۇلغان بوۋاققا يۇقىدۇ، ئېغىر بولغاندا ھەتتا يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقنىڭ ئۆلۈشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. جىنسىي ئەزا قاپارتقۇسىنى ئادەتتە ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى ئىچىش ئارقىلىق داۋالىغىلى بولىدۇ، مەسىلەن، ئاشلوۋېي، فاسىلوۋېي قاتارلىق دورىلار كىلىنىكىلىق كېسەللىك ئالامەتلىرىنى ياخشىلايدۇ، ھەتتا يوقىتىدۇ، لېكىن تەكرار قوزغىلىدۇ، ئەگەر تېرىنىڭ سىرتقى يۈزى ياللۇغى ئېغىر بولسا ئانتىبىئوتىكلارنى بىللە ئىشلەتسىمۇ بولىدۇ
ئالتىنچى، ئەيدىز كىسىلى ئەيدىز كېسىلى جىنسىي مۇناسىۋەت ئارقىلىق تارقىلىدىغان كېسەللىكلەر ئىچىدىكى ئەڭ «سېسىق نامى پۇر كەتكەن» بىرى بولۇپ، ئۇ ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىشتىن كېلىپ چىقىدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ يوشۇرۇن مەزگىلى ناھايىتى ئۇزۇن بولۇپ، ئوتتۇرا ھېساب بىلەن ئالتە يىلغا يېتىدۇ، كېسەل بولۇشتىن ئىلگىرى، يۇقۇملانغۇچى ئەيدىز ۋىرۇسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىگە ئايلىنىدۇ. ۋىرۇس ئادەم بەدىنىدىكى ئىممۇنىتېت ھۈجەيرىلىرىگە ھۇجۇم قىلىپ، بىر قاتار ئىممۇنىتېت كېسەللىكلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. نۆۋەتتە ئەيدىز كېسىلىنى داۋالايدىغان ئۈنۈملۈك دورىلار يەنىلا كەمچىل، ئادەتتە ۋىرۇسقا قارشى تۇرۇش ۋە ئىممۇنىتېتلىق داۋالاش ئارقىلىق داۋالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ. قالغان ئىككى خىل جىنسىي كېسەللىك يۇمشاق شانكىر ۋە جىنسىي كېسەللىك لىمفا بىخلىما گۆش ئىششىقى. ئالدىنقىسى دۇكرېي قانخۇمار تاياقچە باكتېرىيەسى بىلەن يۇقۇملىنىدۇ، شۇڭا ئۇنىڭ ئالاھىدىلىكى جىنسىي ئەزا ئاغرىشتىن ئىبارەت. جىنسىي كېسەللىك لىمفا بىخلىما گۆش ئىششىقى تراخوما يېپىنچىسىمان باكتېرىيە ( خلامىدىيە ) بىلەن يۇقۇملىنىشتىن كېلىپ چ
ىقىدۇ، يوشۇرۇن مەزگىلى ئوتتۇرا ھېساب بىلەن ئىككى ھەپتە، كېسەللىك ئالامىتى ئاساسلىقى يوتا ئېرىقچىسى ۋە تۈز ئۈچەي ئەتراپىدا ئىپادىلىنىدۇ
