【双语】可治愈的丙肝,为何治者寥寥?破解“三低”困局,从正确检测开始
داۋالاپ ساقايتقىلى بولىدىغان س تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى نېمە ئۈچۈن داۋالىتىدىغان ئادەم شۇنچە ئاز؟ «ئۈچ تۆۋەن» قىيىن ئەھۋالنى ھەل قىلىپ، توغرا تەكشۈرۈشتىن باشلاش كېرەك
目前,全球有1.3~1.5亿人感染丙型肝炎病毒(HCV),约占人口的3%。据世卫组织发布,全球估计有5800万慢性丙型肝炎患者,每年约有150万新发感染病例。在2019年约有29万人死于丙肝,主要源于肝硬化和肝细胞癌。 داۋالاپ ساقايتقىلى بولىدىغان س تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى نېمە ئۈچۈن داۋالىتىدىغان ئادەم شۇنچە ئاز؟ «ئۈچ تۆۋەن» قىيىن ئەھۋالنى ھەل قىلىپ، توغرا تەكشۈرۈشتىن باشلاش كېرەك
丙型肝炎
داۋالاپ ساقايتقىلى بولىدىغان س تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى نېمە ئۈچۈن داۋالىتىدىغان ئادەم شۇنچە ئاز؟ «ئۈچ تۆۋەن» قىيىن ئەھۋالنى ھەل قىلىپ، توغرا تەكشۈرۈشتىن باشلاش كېرەك
نۆۋەتتە، پۈتۈن دۇنيادا 130مىليوندىن 150مىليونغىچە س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان بولۇپ، نوپۇسنىڭ تەخمىنەن ٪3نى ئىگىلەيدۇ. دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ ئېلان قىلىشىچە، دۇنيادا 58 مىليون ئاستا خاراكتېرلىك س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارى بار بولۇپ، ھەر يىلى تەخمىنەن 1 مىليون 500 مىڭ يېڭىدىن يۇقۇملانغان بىمار بار ئىكەن. 2019-يىلى تەخمىنەن 290 مىڭ ئادەم س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن ئۆلگەن بولۇپ، ئاساسلىقى جىگەر قېتىشىش ۋە جىگەر ھۈجەيرىسى راكىدىن ئىكەنبۇ يىللاردا س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش تەدرىجىي ئەھمىيەت بېرىلدى. 2022-يىلى 5-ئايدا 75-نۆۋەتلىك دۇنيا سەھىيە يىغىنى 2022-2030-يىللىق مەزگىلدە ئەيدىز ۋىرۇسى، ۋىرۇس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى ۋە جىنسىي يۇقۇملىنىش توغرىسىدىكى يەر شارى سەھىيە تارماقلىرىنىڭ ئۇنىۋېرسال ئىستراتېگىيەسى ماقۇللىنىپ، 2030-يىلىغا بارغاندا ئەيدىز، ب تىپلىق ۋىرۇس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى،س تىپلىق ۋىرۇس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى ۋە جىنسىي يۇقۇملىنىشنى يوقىتىش نىشانىنى ئىيتتى
س تىپلىق جىگەر ياللۇغى
س تىپلىق ۋىروس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى ئاساسلىقى قان ئارقىلىق تارقىلىدىغان كېسەللىك بولۇپ، س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىشدىن كىلىپ چىققان . س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى سېرىق ۋىروس بۆلۈمىنىڭ جىگەر ياللۇغى ۋىروسىغا تەۋە بولۇپ، گېن گۇرۇپپىسى يەككە زەنجىرلىك يادرو كىسلاتاسى بولۇپ، تەخمىنەن 9.6× 103 يادرو كىسلاتاسىدىن تەركىب تاپقان. تۈرلۈك ۋىروس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى ئىچىدە، س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئېلىمىزدە كۆپ كۆرۈلىدىغان جىگەر كېسەللىكلىرىنىڭ بىرى شۇنداقلا ئېلىمىزدە جىگەر قېتىشىش ۋە جىگەر راكىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئاساسلىق سەۋەبلەرنىڭ بىرى. ھەممە ئادەم بىلىدىغان ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىغا ئوخشىمايدىغىنى ، س تىپلىق جىگەر ياللۇغى سۈكۈتتە تۇرىدىغان قاتىلغا ئوخشايدۇ ، " نىقابلىنىشقا "قا ماھىر ، ئۇزۇن مۇددەت جىگەرگە زىيان يەتكۈزۇدۇ ، " ئۈچ تۆۋەن " ھادىسىسى مەۋجۇت ، يەنى تونۇش نىسبىتى تۆۋەن ، دىئاگنوز قويۇش نىسبىتى تۆۋەن ، داۋالاش نىسبىتى تۆۋەن س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنىڭ جىددىي خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىشىدا ئادەتتە كېسەللىك ئالامەتلىرى يوق، شۇڭا يېقىنقى يۇقۇملىنىش مەزگىلىدە ناھايىتى ئاز كىشىلەر دىئاگنوز قويۇلىدۇ. ئىستاتىستىكا قىلىنىشىچە، ٪20 س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرىدا كېسەلگە گىرىپتار بولغاندا ماغدۇرسىزلىق، ئىشتىھاسى تۆۋەنلەپ كېتىش، كۆڭلى ئېلىشىشتىن ئىبارەت تۆۋەندىكىدەك كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلىدىكەن...... ئۇنىڭدىن باشقا ٪80 بىماردا ھېچقانداق كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلمەيدۇ، بۇنداق سۈكۈتتە تۇرسا، كۆپ قىسىم س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى ئاستا خاراكتېرلىك ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىش ھالىتىگە كۆتۈرىدۇ. جىددىي خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىش جەريانىدا تەخمىنەن ٪30(15-٪45)لىك يۇقۇملانغۇچىلار ھىچقانداق داۋالانمايلا ئالتە ئاي ئىچىدە ۋىرۇسنى ئۆز ئالدىغا تازىلىيالايدۇ. قالغان ٪70(55-٪85)لىك يۇقۇملانغۇچىلار ئاستا خاراكتېرلىك س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىدۇ. بۇ ئاستا خاراكتېرلىك س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ئىچىدە، 20 يىل ئەتراپىدا جىگەر قېتىشىش خەتىرى ٪15-٪30كە يەتتى
نۆۋەتتە س تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئەڭ چوڭ مەسىلىسى س تىپلىق جىگەر ياللۇغى دورىسىنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ ، داۋالاش ئۈنۈمى ناھايىتى ياخشى ، داۋاملىق ۋىروسقا جاۋاب بېرىش ٪95 تىن ئاشىدۇ ، بىراق ۋىروسقا قارشى داۋالاشنى ھەقىقىي قوبۇل قىلىدىغان بىمارلارنىڭ سانى ناھايىتى ئاز ، ٪10 كە يەتمەيدۇ . دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى ئوتتۇرىغا قويغان 2030-يىلى س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يېڭىدىن يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى ٪90 ئازايدى، داۋالايدىغانلارنىڭ سانى ٪80تىن ئاشىدۇ، ئۆلگەنلەرنىڭ سانىنى ٪65 ئازايتىش نىشان ۋەزىپىسى يەنىلا ئىنتايىن مۈشكۈل، شۇڭا س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرىغا دەسلەپكى باسقۇچتا دىئاگنوز قويۇش، بالدۇر داۋالاش كېسەللىكنىڭ تەرەققىياتىنى كونترول قىلىشتا مۇھىم كىلىنىكىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە
س تىپلىق جىگەر ياللۇغى تەكشۈرۈش
«س تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئېلىش قوللانمىسى(2019-يىللىق نۇسخىسى)»غا ئاساسلانغاندا، دائىم كۆرۈلىدىغان س تىپلىق جىگەر ياللۇغى تەجرىبىخانىسىنى تەكشۈرۈش ئۇسۇلى ئاساسلىقى س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋە س تىپلىق جىگەر ياللۇغى يادرو كىسلاتاسىنى تەكشۈرۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇس تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى تەكشۈرۈشتە س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى دەسلەپكى قەدەمدە تاللاپ تەكشۈرۈشكە ئىشلىتىشكە بولىدۇ
(1) س تىپلىق جىگەر ياللۇغىغا قارشى سىناق نەتىجىسى مۇسبەت بولغاندا، س تىپلىق جىگەر ياللۇغى يادرو كىسلاتاسىنى يەنىمۇ تەكشۈرۈپ، ھازىرقى كېسەللىكنىڭ يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇملانمىغانلىقىنى ئېنىق بېكىتىش كېرەك. ئەگەر ب تىپلىق جىگەر يادرو كىسلاتاسىنى تەكشۈرۈشكە بولمىسا ، ب تىپلىق جىگەر يادرولۇق ئانتىگېن ئانتىگېن تەكشۈرۈشى ( ب تىپلىق جىگەر يادرولۇق ئانتىگېن س تىپلىق جىگەر ياللۇغى كۆپەيتىلگەن بەلگە ماددىسى بولۇپ ، س تىپلىق جىگەر ياللۇغى يادرو كىسلاتاسىنى جىددىي / ئاستا خاراكتېرلىك س تىپلىق جىگەر ياللۇغىغا دىئاگنوز قويۇشقا ئىشلىتىلىدۇ )قىلسا بولىدۇ
(2) ئەگەر س تىپلىق جىگەر ياللۇغى جىددىي خاراكتېرلىك يۇقۇملانغان دەپ گۇمانلانسا، بىماردا تېخى ئانتىتېلا كۆرۈلمىگەن بولۇشى مۇمكىن، شۇڭا س تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ قارشى نەتىجىسى مەنپى تۇرسىمۇ، س تىپلىق جىگەر ياللۇغى يادرو كىسلاتاسىنى تەكشۈرۈپ چالا دىئاگنوز قويۇشتىن ساقلىنىش كېرەك
- س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرۈش تېخنىكىسى
س تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرۈش خەتەرلىك كىشىلەرنى تاللاپ تەكشۈرۈشكە ماس كېلىدۇ، س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ دەسلەپكى تاللاشقا ئىشلىتىلىدۇ. لېكىن س تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئۆزگىرىشىگە قارشى تۇرۇش-ئۆزگىرىش بولماسلىقنى ۋىروسقا قارشى داۋالاش ئۈنۈمىنىڭ كۆرسەتكۈچى قىلغىلى بولمايدۇ. شۇڭا س تىپلىق جىگەر ياللۇغى يادرو كىسلاتاسىنى تەكشۈرۈش بۇ بىمارلارنىڭ بىرلەشتۈرۈلۈپ س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغان ياللۇغلىنىپ قالغانلىقىنى دىئاگنوز قويۇشقا پايدىلىق
- س تىپلىق جىگەر ياللۇغى - يادرو كىسلاتاسىنى كېڭەيتىپ تەكشۈرۈش تېخنىكىسى
ب تىپلىق جىگەر يادرو كىسلاتاسىنى تەكشۈرۈش بەلگىلەنگەن ۋە مىقدارلاشتۇرۇشتىن ئىبارەت ئىككى خىل ئۇسۇلنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، ئۇنىڭ ئاساسىي پرىنسىپى پولىمېر ئېنزىم زەنجىرىنىڭ رېئاكسىيىسىنى تەتۈر خاتىرلەش: ئالدى بىلەن رېزىنتنىڭ رولىنى تەتۈر خاتىرلەش ئارقىلىق، ئالاھىدە ماددىنىڭ مەۋجۇت بولۇشى ئاستىدا، ب تىپلىق جىگەر يادرو كىسلاتاسىنى يەككە زەنجىرلىك cDNA غا ئايلاندۇرۇپ، ئاندىن پولىفېرما رېئاكسىيە زەنجىرى ئارقىلىق cDNA كېڭەيتىلىدۇ. ئېنىقلىما پولىمېر زەنجىرسىمان رېئاكسىيەنىڭ سەزگۈرلۈك دەرىجىسى مىقدارلىق پولىمېر زەنجىرسىمان رېئاكسىيەسىدىن يۇقىرى بولىدۇ . شۇڭا ئېنىقلىما پولىمېر زەنجىرسىمان رېئاكسىيە ئاساسلىقى جىددىي ئاستا خاراكتېرلىك س تىپلىق جىگەر ياللۇغىغا دىئاگنوز قويۇشقا ئىشلىتىلىدۇ، نورمىلىق پولىمېر ئېنزىم زەنجىرسىمان رېئاكسىيىسى داۋالاش ئۈنۈمىنى ئۆلچەشكە ئىشلىتىلىدۇ
س تىپلىق جىگەر ياللۇغى خەتەرلىك كىشىلەر توپى
- ۋېناغا ئۇكۇل سىلىشقا خۇمار بولۇپ قېلىش تارىخى بارلار، قان سېلىش ياكى قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلىتىش تارىخى بارلار
- خەتەرلىك قىلمىش تارىخى: س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغۇچىنىڭ جىنسىي ھەمراھى ياكى ئائىلە تاۋابىئاتلىرى
- س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغان ئانا تۇققان پەرزەنتلىرى
- ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە جىنسىي ھەمراھى
- گۈل چېكىش، يىڭنە سانجىش، قۇلاق تېشىش قاتارلىقلار يىڭنە سانجىش يارىدارلىرى
- تېرىنى، شىللىق پەردىنى بۇزۇپ تاشلاش س تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغۇچىنىڭ قان ياكى بەدەن سۇيۇقلۇقى بۇلغانغانلار
- دوختۇرلۇق مەنبەلىك ئاشكارىلىنىش تارىخى (ئوپېراتسىيە، قان دىئالىزم قىلىش، ئېغىز بوشلۇقىنى پاكىزسىز دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش مەشغۇلاتى، ئەزا ياكى توقۇلما كۆچۈرگۈچىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ)قاتارلىقلار






