很多人以为艾滋都是一些特殊群体才会得的病，普通人根本遇不着，甚至觉得艾滋离自己的生活很远，可现实是，几乎每年都会有人无辜中招，甚至有些人都不知道自己是怎么中招的。

2023年联合国艾滋规划署曾发布过一组艾滋数据，据统计全球艾滋新增患者约130万，有63万人死于艾滋相关疾病，全球总感染人数约3990万。

艾滋病其实是感染免疫缺陷病毒后引起的病症，这种病毒不会直接杀死你，而是通过慢慢破坏人体的免疫系统，让免疫细胞失去抵抗病原体的能力，使得机体暴露于感染和疾病风险中，容易患上一般不会得但又非常严重的病，最终拖垮身体健康。

而这种病毒的感染渠道有很多，像血液、精液阴道分泌物、羊水、乳汁等体液交换过程都可能被悄悄附身。

艾滋并不是突然就出现的病症，作为慢性进展性疾病，艾滋患者从感染到发病会经历3个主要阶段。

1、急性感染期

约一半的感染者可能会出现明显的症状，主要为低烧、皮疹、恶心、乏力、腹痛腹泻或者肌肉关节疼痛等表现，急性期的症状一般持续1-3周即可自行好转。

从感染到产生抗体，再到检测到抗体阳性，这个过程一般需要间隔2周-3个月，也就是所谓的窗口期，患者有可能感染了，但也检查不出来，而且也有传染风险。

2、无症状感染期

也是艾滋感染后的潜伏期，患者可能长达10年甚至更久，无任何临床症状，但依然有传染性，通过检测可以查出体内的艾滋病毒和抗体。

3、艾滋发病期

潜伏期结束后，随着免疫系统的不断崩溃，患者会进入早期发病阶段，可能出现腹部淋巴结肿大，或其他全身2处以上淋巴肿大。直至免疫系统全面崩溃，简单的肺炎或其他感染疾病就能要了患者的命。

艾滋病近年来的高发也给我们打响了一记响亮的警钟，怎么避免日常生活可能的感染风险？以下“4不碰”原则，是远离艾滋的关键。

1、避免不当性行为

艾滋感染的一个主要源头就是混乱的性生活，很多人可能没有预防意识，性生活过程中也没有做好安全措施，把自己和伴侣都暴露在病毒感染风险中，因此远离艾滋的第一步就是减少不当性行为。

2、不与他人共用牙刷和剃须刀

个人用品一定要分开使用，尤其是牙刷和剃须刀等容易发生体液交换的工具，一不小心就可能让病毒顺着血液进行传染，尤其是伴侣和家人，也要注意区分。

3、避免不必要的血液接触

像一些私人医疗机构、整形美容、纹身场所，可能存在一定的消毒或操作不规范问题，无意中就可能增加感染艾滋风险，病毒可能随着手术、输血等行为出现血液传播，因此一定日常要小心这些形式的血液接触，尽量选择有资质，专业有保障的机构进行操作。

4、远离毒品

很多人吸毒的时候会共用注射器，特别是通过静脉注射的方式，更容易通过血液传播，增加感染艾滋风险，远离毒品，也是远离艾滋风险的重要一环。

其实老年人也是艾滋高发群体，根据《中华流行病学杂志》发布的相关数据显示，我国50岁以上艾滋患者数量逐年上升，从2015年到2022年，确诊案例由32850例增长至51856例。

而这一群体的高发感染趋势其实背后是被习惯忽视的老年性需求，特别是男性老年人当性需求得不到满足，很容易迫使他们走向非法性服务或同性行为，从而增加艾滋感染风险，另外就是老年人在性生活过程中，先入为主的觉得老了就不用避孕，因此错误的不使用安全套进行防护，也大大增加了艾滋感染风险。
 

ئەيدىز كېسىلى يېڭىدىن بىر مىليون 300 مىڭ غا كۆپەيدى ! نۇرغۇن كىشىلەر قالايمىقان قىلمىشى يوق ئەمما گۇناھسىزيۇقۇملاندى! ئاممىۋى سورۇنلاردا« تۆتكە چېقىلماسلىق» پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇش كېرەك

مىنىڭ « قالايمىقان قىلمىشىم » بولمىسا ، قانداقسىگە ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىپ قالىمەن ؟ن
شياۋلى ئەيدىزگە دىئاگنوز قويغاندىن كېيىن، ئىزچىل كاللىسىدىن ئۆتمەي، نېمىشقا تۇيۇقسىز ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلىقىنى ئويلاپ قوبۇل قىلالمىدى
ئەمەلىيەتتە نەچچە ئاي ئىلگىرى ئۇنىڭدا كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلگەن، ئەينى چاغدا پۈتۈن بەدىنىدىكى نۇرغۇن جايلاردا تەمرەتكە كۆرۈلگەن، دورا ئىشلەتكەندىمۇ ياخشىلىنىش كۆرۇلمىگەن ، ئۇنىڭ ئۈستىگە دائىم قايتا-قايتا قوزغالغان، ئەمما ئۇ ھۆل تەمرەتكە دەپ قارىغان
كېيىن ئارقا-ئارقىدىن تۆۋەن قىززىتىش، ئۇنىڭ ئۈستىگە قايتا-قايتا ئېغىز بوشلۇقى يارىسى ئۇنى ئامالسىز دوختۇرخانىغا بېرىپ قان تەكشۇرۇشكە مەجبۇرقىلدى ، كىم بىلسۇن بۇقىتىملىق تەكشۇرۇشتە ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان دەپ تەكشۇرۇپ چىقلدى  
 
نۇرغۇن كىشىلەر ئەيدىزنى بەزى ئالاھىدە كوللىكتىپلاردىن كېلىپ چىقىدۇ دەپ قارايدۇ، ئادەتتىكى كىشىلەر ئۇچراپ قالمايدۇ، ھەتتا ئەيدىز ئۆز تۇرمۇشىدىن يىراق دەپ قارايدۇ، ئەمما رىئاللىقتا ھەر يىلى دېگۈدەك بەزىلەر گۇناھسىزلا يۇقۇملۇنىدۇ، ھەتتا بەزىلەر ئۆزىنىڭ قانداق يۇقۇملانغانلىقىنىمۇ بىلمەيدۇ

ئەيدىز توغرىسىدىكى ئاشۇ ئىشلار

01

يەر شارى ۋە جۇڭگونىڭ ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىش ئەھۋالى

دوكىلات قىلشچە 2023-يىلى ب د ت ئەيدىز پىلان مەھكىمىسى بىر گۇرۇپپا ئەيدىز سانلىق مەلۇماتىنى ئېلان قىلغان، ئىستاتىستىكا قىلىنىشىچە، يەر شارىدا ئەيدىزگە گىرىپتار بولغانلار تەخمىنەن بىر مىليون 300 مىڭغا، 630 مىڭ ئادەم ئەيدىزگە مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەر بىلەن ئۆلگەن، دۇنيادا يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى 39 مىليون 900 مىڭغا يەتكەن
ئەيدىز ئەمەلىيەتتە ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن پەيدا بولىدىغان كېسەللىك بولۇپ، بۇ خىل ۋىرۇس سىزنى بىۋاستە ئۆلتۈرمەي، ئادەم بەدىنىنىڭ ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنى ئاستا-ئاستا بۇزۇپ، ئىممۇنىتېت ھۈجەيرىلىرىنى كېسەللىك قوزغاتقۇچىلارغا قارشى تۇرۇش ئىقتىدارىنى يوقىتىپ، ئورگانىزمنى يۇقۇملىنىش ۋە كېسەللىك خەۋپىگە ئاسانلا ئاشكارىلاپ قويىدۇ، ئادەتتە گىرىپتار بولمايدىغان ھەم ئېغىر كېسەلگە گىرىپتار بولۇپ، ئاخىرىدا بەدەن ساغلاملىقىنى ئاستىلىتىپ قويىدۇ
بۇ خىل ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىش يوللىرى ناھايىتى كۆپ بولۇپ، قان، جەۋھىرى جىنسىي يولى ئاجرىتىپ چىقارغان سۇيۇقلۇق، بالىتاتقۇ سۇيى، سۈت قاتارلىق بەدەندىكى سۇيۇقلۇق ئالماشتۇرۇش جەريانىدا ئاستا-ئاستا يۇقۇملۇنىشى مۇمكىن
 

02

ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن، تۆۋەندىكى بۇ كېسەللىك ئالامەتلىرى ناھايىتى ئېنىق بولىدۇ

ئەيدىز تۇيۇقسىز پەيدا بولىدىغان كېسەللىك ئەمەس، ئەيدىز بىمارلىرى ئاستا خاراكتېرلىك ئىلگىرىلەش خاراكتېرلىك كېسەل بولۇش سۈپىتى بىلەن يۇقۇملانغاندىن تارتىپ قوزغىلىشقىچە بولغان ئارىلىقتا ئۈچ ئاساسىي باسقۇچنى باشتىن كەچۈرىدۇ
بىرىنجى، جىددىي خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىش مەزگىلى
تەخمىنەن يېرىمدىن ئارتۇق يۇقۇملانغۇچىلاردا روشەن كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلۈشى مۇمكىن، ئاساسلىقى قىزىتما، تەمرەتكە، كۆڭلى ئېلىشىش، ماغدۇرسىزلىق، قورساق ئاغرىش، ئىچى سۈرۈش ياكى مۇسكۇل بوغۇمى ئاغرىش قاتارلىق ئىپادىلەر كۆرۈلىدۇ، جىددىي خاراكتېرلىك مەزگىلدىكى كېسەللىك ئالامەتلىرى ئادەتتە 1-3 ھەپتىدە داۋاملاشقاندا ئۆزلۈكىدىن ياخشىلىنىدۇ
يۇقۇملىنىشتىن ئانتىتېلا پەيدا بولۇشقىچە، ئانتىتېلانى تەكشۈرۈشكىچە، بۇ جەريان ئادەتتە ئىككى ھەپتىدىن ئۈچ ئايغىچە ئارىلىقتا قالىدۇ، يەنى ئاتالمىش كۆزنەك مەزگىلىدە، بىمار يۇقۇملىنىپ قېلىشى مۇمكىن، بىراق تەكشۈرۈپ چىققىلى بولمايدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە يۇقۇملىنىش خەۋپىمۇ بار
ئىككىنجى، كېسەللىك ئالامەتلىرى يوق يۇقۇملىنىش مەزگىلى
شۇنداقلا ئەيدىزدىن يۇقۇملانغاندىن كېيىنكى يوشۇرۇن مەزگىل، بىمارلار 10 يىل ھەتتا ئۇنىڭدىنمۇ ئۇزاققا سوزۇلۇشى، ھېچقانداق كىلىنىكىلىق ئالامەتلىرى بولماسلىقى مۇمكىن، ئەمما يەنىلا يۇقۇملىنىش خاراكتېرىگە ئىگە، تەكشۈرۈش ئارقىلىق بەدەندىكى ئەيدىز ۋىرۇسى ۋە ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرۈپ چىققىلى بولىدۇ
ئۇچۇنجى، ئەيدىز كېسەللىكى قوزغىلىش مەزگىلى
يوشۇرۇن مەزگىلى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنىڭ ئۈزلۈكسىز ۋەيران بولۇشىغا ئەگىشىپ، بىمارلار دەسلەپكى باسقۇچقا كىرىپ، قورساق قىسمىدىكى لىمفا تۈگۈنى ئىششىپ قېلىشى ياكى باشقا پۈتۈن بەدەندىكى ئىككىدىن ئارتۇق لىمفا ئىششىقى يۈز بېرىشى مۇمكىن. ئىممۇنىتېت سىستېمىسى ئومۇميۈزلۈك ۋەيران بولغانغا قەدەر، ئاددىي ئۆپكە ياللۇغى ياكى باشقا يۇقۇملۇق كېسەللىكلىرى بىمارنىڭ جېنىنى ئالالايدۇ
 

03

ئەيدىزدىن يىراقلىشىپ، « تۆتكە چېقىلماسلىق» پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرىشىمىز كىرەك

ئەيدىز كېسىلىنىڭ يېقىنقى يىللاردىن بۇيان كۆپ يۈز بېرىشى بىزگە جاراڭلىق ئاگاھلاندۇرۇش سىگنالى بەردى، كۈندىلىك تۇرمۇشتا يۇقۇملىنىش مۇمكىنچىلىكى بولغان يۇقۇملىنىش خەۋپىدىن قانداق ساقلىنىش كېرەك؟ تۆۋەندىكى «تۆتكە چېقىلماسلىق» پىرىنسىپى ئەيدىزدىن يىراق تۇرۇشنىڭ ئاچقۇچى.
بىرىنجى، نامۇۋاپىق قىلمىشلاردىن ساقلىنىش كېرەك
ئەيدىز يۇقۇملىنىشنىڭ ئاساسلىق بىر مەنبەسى قالايمىقان جىنسىي تۇرمۇش، نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئېڭى بولماسلىقى مۇمكىن، جىنسىي تۇرمۇش جەريانىدا بىخەتەرلىك تەدبىرلىرىنىمۇ ياخشى قىلمىغان بولۇشى، ئۆزىنى ۋە ھەمراھلىرىنى ۋىرۇس بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋپى ئارىسىدا ئاشكارلاپ قويىدۇ، شۇڭا ئەيدىزدىن يىراقلاشتۇرۇشنىڭ بىرىنچى قەدىمى نامۇۋاپىق قىلمىشلارنى ئازايتىشتۇر
ئىككىنچى، باشقىلار بىلەن چىش چوتكىسى ۋە ساقال ئالغۇچنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك كېرەك
شەخسىي بۇيۇملارنى چوقۇم ئايرىپ ئىشلىتىش كېرەك، بولۇپمۇ چىش چوتكىسى ۋە ساقال ئالغۇچ قاتارلىق بەدەندىكى سۇيۇقلۇق ئالماشتۇرۇش ئاسان يۈز بېرىدىغان قوراللار ئېھتىياتسىزلىقتىن ۋىرۇسنى قان بويىچە يۇقۇملاندۇرۇشى مۇمكىن، بولۇپمۇ ھەمراھ ۋە ئائىلىسىدىكىلەربىلەنمۇ پەرقلەندۈرۈشكە دىققەت قىلىش كېرەك
ئۈچىنچى، زۆرۈر بولمىغان قان بىلەن ئۇچرىشىشتىن ساقلىنىش كېرەك
بەزى شەخسىي داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ھۆسۈن تۈزەش، گۈل چېكىش سورۇنلىرىدا دېزىنفېكسىيە قىلىش ياكى مەشغۇلات ئۆلچەمسىز بولۇش مەسىلىسى بولۇشى مۇمكىن، ئېھتىياتسىزلىقتىن ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش خەۋپى ئېشىپ كېتىشى مۇمكىن، ۋىرۇس ئوپېراتسىيە، قان سېلىش قاتارلىق قىلمىشلارغا ئەگىشىپ قان بىلەن تارقىلىشى مۇمكىن، شۇڭا كۈندىلىك تۇرمۇشتا بۇ شەكىلدىكى قان ئۇچرىشىشتىن ئېھتىيات قىلىپ، سالاھىيىتى بار، كەسپىي كاپالەتكە ئىگە ئاپپاراتلارنى تاللاپ مەشغۇلات قىلىش كىرەك
تۆتىنچى، زەھەردىن يىراق تۇرۇش
نۇرغۇن كىشىلەر زەھەر چەككەندە شىپرىسنى ئورتاق ئىشلىتىلىدۇ، بولۇپمۇ ۋېنادا ئوكۇل ئۇرۇش ئارقىلىق، قان ئارقىلىق تېخىمۇ ئاسان تارقىلىپ، ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ئاشۇرۇپ، زەھەردىن يىراق تۇرۇشمۇ ئەيدىز خەۋپىدىن يىراقلىشىشنىڭ مۇھىم ھالقىسى
ئومۇمەن ئېيتقاندا، كۈندىلىك تۇرمۇشتا بەدەندىكى سۇيۇقلۇق ئالماشتۇرۇش ئېھتىماللىقى بولغان قىلمىشلارنى، ئەيدىز تارقىلىش خەۋپىگە دىققەت قىلىش، مۇناسىۋەتلىك قوغداش بىلىملىرىنى كۆپرەك چۈشەنگەندىلا، تۇرمۇشىڭىز ئەيدىز ۋىرۇسىدىن تېخىمۇ ياخشى يىراقلاشتۇرالايسىز
 

نۇرغۇن كىشىلەر ئەيدىزنى پەقەت ياشلارنىڭ ئىشى دەپ قارايدۇ

ئەمەلىيەتتە ياشانغانلارمۇ ئەيدىز كۆپ كۆرۈلىدىغانلار توپى، «جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ژۇرنىلى» ئېلان قىلغان ئالاقىدار مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا، ئېلىمىزدە 50 ياشتىن يۇقىرى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ سانى يىلدىن يىلغا كۆپىيىپ، 2015-يىلىدىن 2022-يىلىغىچە دىئاگنوز قويۇلغان مىسال 32850دىن 51856 گە كۆپەيگەن 
بۇ كوللىكتىپنىڭ كۆپ كۆرۈلىدىغان يۇقۇملىنىش قا قاراپ يۈزلىنىشى ئەمەلىيەتتە سەل قارالغان ياشانغانلارنىڭ جىنسىي ئېھتىياجى ، ئۇلارنى قانۇنسىز مۇلازىمەت ياكى ئوخشاش جىنىسلىق قىلمىشقا مەجبۇرلىنىپ، ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ئاشۇرىدۇ، ئۇنىڭدىن باشقا ياشانغانلارنىڭ جىنسىي تۇرمۇش جەريانىدا، قېرىغاندا ھامىلدارلىقتىن ساقلىنىشنىڭ ھاجىتى يوق دەپ خاتا قارايدۇ، شۇڭا خاتا بولغىنى بىخەتەرلىك قاپچۇقىنى ئىشلەتمەي، ئەيدىز يۇقۇملىنىش خەۋپىمۇ زور دەرىجىدە ئاشىدۇ