ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچى ئاياللارنىڭ بەش پىسخىك ساغلاملىق ئېھتىياجىنى قاندۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ
ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ ئىجتىمائىي بېسىم ۋە روھىي ساغلاملىق مەسىلىسىگە دۇچ كېلىش خەۋپى تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ.
«خەلقئارا ئەيدىز پەرۋىش بىلەن تەمىنلىگۈچىلەر جەمئىيىتى ژۇرنىلى»نىڭ يېقىنقى بىر تۈرلۈك تەتقىقاتىدا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئاياللارغا خاس پىسخىك ساغلاملىق مەسىلىسى تەكشۈرۈلدى.
1. يارىلانغاندىن كېيىن سېزىمچانلىقى توسالغۇغا ئۇچراش تەتقىقاتچىلىرى مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغاندىن باشقا، بۇ ئاياللار تۇرمۇشتا دائىم يارىلىنىش خاراكتېرلىك ۋەقەلەر، جۈملىدىن يارىلىنىش خاراكتېرلىك ھەمراھىنى خورلاش قاتارلىقلارنى ئاشكارىلايدۇ.
بۇ ئاياللارنىڭ ئازابتىن كېيىنكى سېزىمچانلىق توسالغۇسى (PTSD) نى باشتىن كەچۈرۈش نىسبىتى ئادەتتىكى كىشىلەر توپىدىكى ئاياللارنىڭ بەش ھەسسىسىگە توغرا كېلىدۇ.
ئەگەر داۋالىمىسا، زەخىملەنگەندىن كېيىنكى سېزىمچانلىق توسالغۇسى بىر ئادەمنىڭ روھىي ساغلاملىقىغا ئەجەللىك بۇزغۇنچىلىق قىلىپ، ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى تۆۋەن ئادەمنىڭ تەن ساغلاملىقىغا زور زىيان يەتكۈزىدۇ.
2. خامۇشلۇق كېسىلى يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان جاراھەتتىن كېيىنكى سېزىمچانلىق توسالغۇسىدىن باشقا، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئاياللار يەنە باشقا بېسىم ئامىلى خەۋپ-خەتىرىگە دۇچ كېلىدۇ، يەنى سېسىق نام، كەمسىتىش، جەمئىيەتنىڭ قوللىشىدىن ئايرىلىپ قېلىش ۋە پىسخىك ساغلاملىق مۇلازىمىتىگە ئېرىشىش تەس بولۇش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
بۇ باشقا بېسىم مەنبەسى يامانلىشىپ كەتكەن پىسخىكا ساغلاملىق ئەھۋالىنى تېخىمۇ ناچارلاشتۇرۇۋېتىدۇ.
تەتقىقاتچىلار ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئاياللارنىڭ ئېغىر دەرىجىدىكى خامۇشلۇق كېسىلىگە گىرىپتار بولۇش نىسبىتىنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانمىغان ئاياللارغا قارىغاندا تۆت ھەسسە يۇقىرى بولىدىغانلىقىغا دىققەت قىلدى.
ئەيدىز ۋىرۇسىنى ئېلىپ يۈرگەن ئاياللاردىمۇ تېخىمۇ كۆپ تەشۋىشلىنىش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ. تەتقىقاتچىلار يەنە مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ چوڭ مېڭىنى ئىممۇنىتېتلىق ئاكتىپلاشتۇرۇش ئۇسۇلى خامۇشلۇق كېسىلىنى ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىشى مۇمكىن.
ئۇلار تېخىمۇ كۆپ ئىجتىمائىي پىسخىك مۇداخىلە تەدبىرلىرىگە، جۈملىدىن مەخسۇس ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ خامۇشلۇق كېسىلىگە مۇداخىلە قىلىش تەدبىرلىرىگە مۇھتاج.
3. ئىچكى قىسىمدىكى سېسىق نام شۇ كېسەلنىڭ سېسىق نامىنى چۆرىدىگەن ھالدا، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ئىچكى قىسىمدىكى سېسىق نامغا ئۇچرايدۇ.
تەتقىقاتچىلار مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: ئىچكى قىسىمدىكى ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ نامى تېخىمۇ ئېغىر بولغان خامۇشلۇق كېسەللىك ئالامىتى ۋە ئەيدىز ۋىرۇسىنى باشقۇرۇشتىكى بىر قەدەر ناچار بولغان پىسخىكىلىق ماسلىشىش بىلەن مۇناسىۋەتلىك. ئۇلار يەنە ئىچكى جەھەتتىكى نومۇس تۇيغۇسى ۋە ئېغىر بولغان خامۇشلۇق كېسەللىك ئالامەتلىرى بىلەن تەتۈر يۆتكىلىشكە قارشى ۋىرۇسنى داۋالاش ئۇسۇلى (ART) نىڭ بېقىندىلىق خاراكتېرىنىڭ تۆۋەنلىشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىكەنلىكىنى بايقىغان.
4. ئاجىزلار توپىنىڭ پىسخىك ساغلاملىق خەۋپ-خەتىرى نۇرغۇن پىسخىك ساغلاملىق ئېھتىياجىنىڭ قاندۇرۇلماسلىقىدىكى يەنە بىر سەۋەب، بىر قىسىم ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئاياللار ئاجىز مەھەللىدىن ۋە ئاز سانلىق مىللەت ئائىلىسىدىن كەلگەن بولۇپ، بۇ ئۇلارنى تېخىمۇ يامان نامغا ئىگە قىلىدۇ.
2018- يىلى، نېگىرلار ئامېرىكا نوپۇسىنىڭ %13ىنى ئىگىلىگەن بولسىمۇ، لېكىن ئامېرىكا يېڭىدىن دىياگنوز قويغان ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ %42ىنى ئىگىلىگەن. ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئاز سانلىق مىللەت ئاياللىرىنىڭ دوكلاتىدا مۇنداق دېيىلدى: ئۇلارنىڭ بېسىمى تېخىمۇ ئېغىر، بىر قىسمى ئۇلار دۇچ كەلگەن نومۇس تۇيغۇسىنىڭ كۈچىيىشىدىن بولغان.
جىنس ھالقىغان ئاياللارمۇ تېخىمۇ يۇقىرى بولغان سېسىق نام ۋە تېخىمۇ يۇقىرى بولغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش نىسبىتىگە دۇچ كېلىدۇ.
2019- يىلىدىكى بىر تۈرلۈك تەكشۈرۈشتە كۆرسىتىلىشىچە، %14 جىنسى ھالقىغان ئايال ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان. جىنس ھالقىغان ئاياللار ئاسانلا جاراھەت ۋە خامۇشلۇق كېسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ تەسىرىگە ئۇچرايدۇ.
5. تۇغۇتتىن كېيىنكى خامۇشلۇق كېسىلى
ھامىلىدارلىق ۋە تۇغۇتتىن كېيىن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئاياللارنىڭ پىسخىك ساغلاملىقى ئىنتايىن ئاجىز بولىدۇ. بۇ مەزگىلدە ئۇلاردا ئاسانلا تەشۋىشلىنىش، خامۇشلۇق ئالامەتلىرى ۋە تۇغۇتتىن كېيىنكى روھىي كېسەللىكلەر كۆرۈلىدۇ. بۇ ئاياللار ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە يەنىلا جاراھەتلىنىش ۋە خورلىنىش خەۋپىگە ئۇچرايدۇ، ئەمما ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار ئاياللار ئەگەر جورىسىنىڭ زوراۋانلىقىنى باشتىن كەچۈرگەن بولسا، تەتۈر نۇسخىلاشقا قارشى ۋىرۇسنى داۋالاش ئۇسۇلىدا چىڭ تۇرالماسلىقى مۇمكىن.
تەتقىقاتچىلار مۇنداق يەكۈن چىقاردى: ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار ئاياللارنىڭ پىسخىكا ساغلاملىقىنى داۋالاشتا ئاساسلىقى ئانىدىن بالىغا يۇقۇش مەركەزلەشكەن بولۇپ، بۇ بىمارلارنى تېخىمۇ كۆپ قوللاش كېرەك.