سىفلىسگە سەل قاراپ يۇقۇملۇنۇپ قالماڭ
سىفلىس جىنسىي تارقىلىشچان كېسەللىك بولۇپ، تەخمىنەن 16-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ھىندىستاندىن ئېلىمىزنىڭ گۇاڭدۇڭغا كىرگەن، شۇنىڭدىن كېيىن پۈتۈن مەملىكەتتە يامراپ كەتكەن. «مەملىكەت بويىچە قانۇندا بەلگىلەنگەن يۇقۇملۇق كېسەللىك يۇقۇم ئەھۋالى»نىڭ سانلىق مەلۇماتىغا ئاساسلانغاندا، 2023-يىلى ئېلىمىزدە سىىفلىسنىڭ يېڭى كۆپەيگەن سانى 530116، 2024-يىلى 674148 مىسالغا كۆپەيگەن، كېسەللىك مىسالىنىڭ ئېشىش نىسبىتى بىر قەدەر تېز بولۇپ، دوكلات قىلىنغانلارنىڭ سانى ب تىپلىق يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ 3-ئورۇندا بولۇپ، ۋىروس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى، ئۆپكە تۇبېركۇليۇزىدىن قالسىلا قالىدىكەن. ئەيدىز بىلەن ئوخشاش يۇقۇش يولى بولغاچقا (جىنسىي تارقىلىش، قان تارقىلىش، ئانىدىن بالىلغا تارقىلىش) بولغاچقا، ئەيدىز يۇقۇمدارلىرى ئىچىدە سىفلىس مۇسبەت بىمارلىرىنىڭ نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى بولىدۇ.
01
ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىلار ئىچىدە سىفلىس تارقىلىش ئەھۋالى
ئ35 مىڭ قاتناشقۇچىنى تەھلىل قىلىش نەتىجىسىدە كۆرسىتىلىشىچە، ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلار ئىچىدە سىفلىس مۇسبەت نىسبىتى %19.9 بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە ئەرلەر توپى ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ مۇسبەت نىسبىتى %21.9 بولۇپ، يات جىنىسلاردىن تارقالغان كىشىلەردىن كۆرۈنەرلىك يۇقىرى ئىكەن. رايونلاردا شىمالىي جۇڭگو رايونىدا ئەيدىز / سىفىس مۇسبەت نىسبىتى ئەڭ يۇقىرى (%31.7 ) ، ئوتتۇرا جەنۇبىي رايونلار ئىككىنچى (%26.7 ) ، غەربىي شىمال رايونىدا ئەڭ تۆۋەن (%15.0 ) . سىفلىسنىڭ مۇسبەت نىسبىتى بۆلۈنگەن ئانتىگېن 4+ت ھۈجەيرە سانىنىڭ ئېشىشىغا ئەگىشىپ تۆۋەنلىدى (بۆلۈنگەن ئانتىگېن 4+ت ھۈجەيرە < 200 نىڭ %19.6 vs. ≥ 500 نىڭ %8.7) ۋىروسقا قارشى داۋالا شنى قوبۇل قىلمىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ مۇسبەت نىسبىتى (%21.0 ) ۋىرۇسقا قارشى داۋالاشنى قوبۇلغان كىشىلەر توپىدىن كۆرۈنەرلىك يۇقىرى .
ئەيدىز سىفلىس يۇقۇملانغۇچىلار تارقىلىش ئەھۋالىنىڭ رايون تارقىلىشى
02
سىفلىسنىڭ ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋىپى
ن1. ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ئاشۇرۋىتىدۇ: بىخەتەرلىك قاپچۇقى قاتارلىق توسۇقلارنى ئىشلىتىش جىنسىي مۇناسىۋەت قىلمىشى كۆپ كىشىلەرنىڭ سىفلىسنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىكى ئۈنۈملۈك قوراللارنىڭ بىرى بولسىمۇ، لېكىن بۇ ئۇسۇللار ٪100 ئۈنۈملۈك ئەمەس. سىفلىس كېسىلىگە ئوخشاش بولغان يۇقۇش يوللىرى (جىنسىي يول ئارقىلىق تارقىلىش ،قان ئارقىلىق تارقىلىش، ئانىدىن بالىغا يۇقۇش) دىن باشقا، سىفلىس يەنە ۋاسىتىلىك ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىدۇ. سىفلىس جاراھەت بار بولغان تېرىسى بىلەن ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىدۇ، جاراھەت بىخەتەرلىك قاپچۇقى قاپلاش دائىرىسى سىرتىدىكى رايونلاردا پەيدا بولۇشى مۇمكىن. سىفلىسدىن يۇقۇملىنىش كەلتۈرۈپ چىقارغان توقۇلمىلار ياللۇغىمۇ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش نىسبىتىنى ئاشۇرىدۇ.
ن2. ئەيدىزدىن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ ئۆزگىرىشىنى تىزلىتىدۇ: سىفلىس بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ ۋىرۇسىنىڭ مىقدارى تېخىمۇ يۇقىرى، بۆلۈنگەن ئانتىگېنت 4+ ھۈجەيرە سانى تېخىمۇ تۆۋەن، كېسەللىكنىڭ تەرەققىياتى تېزلىشىدۇ. ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش ۋە سىفلىس ۋىرۇسى يۈرەك قان تومۇرلىرى ۋە نېرۋا سىستېمىسى قاتارلىقلارغا ئېغىر زىيان يەتكۈزىدۇ. ئەيدىزدىن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچى تۆۋەنلەپ كېتىپ، سىفلىس ۋىرۇسى تېز سۈرئەتتە يۈرەك قان تومۇرلىرى مېرفېل ۋە نېرۋا سىفلىس باسقۇچىغا كېلىپ، ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ يۈرەك قان تومۇرلىرى ۋە نېرۋا تونۇش ئىقتىدارىنىڭ زەخمىلىنىشىنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىشى مۇمكىن.
ن3. سىفلىس بىلەن داۋالاش ئەيدىزنى داۋالاشنى تېخىمۇ مۇرەككەپلەشتۈرىدۇ: سىفلىس ولىننى داۋالاشتا ئادەتتە پېنىتسىللىن ئىشلىتىلىدۇ، ئەيدىز كېسىلىنىڭ قارشى يۆتكىلىشىگە قارشى داۋالاشنىمۇ قاتتىق باشقۇرۇش ۋە كۈزىتىشكە توغرا كېلىدۇ. قوش يۇقۇملىنىشنى بىرلەشتۈرۈپ داۋالاش لايىھەسى بولۇشى كېرەك، داۋالاش جەريانى ۋە كۈزىتىشنى تېخىمۇ مۇرەككەپلەشتۈرىدۇ.
03
ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاش ۋە سىفلىسنى داۋالاش
سىفلىس وپىن بۇرمىسىمان تەنچىسى سىفلىس زەھىرىدىن يۇقۇملىنىشنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بولۇپ، پېنىتسىللىننى داۋالاش ئۈنۈملۈك، يېتەرلىك مىقداردا، تۇپ يىلتىزدىن داۋالىغىلى بولىدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ ۋىروسقا قارشى داۋالاش ئورگانىزىمنىڭ سىفلىس بىلەن داۋالاشقا بولغان ئىنكاسىنى كۈچەيتىپ، ۋىروسقا قارشى داۋالاشقا قارشى داۋالاشنى قوبۇل قىلغان ھەمدە ۋىروس مىقدارىنى تەكشۈرۈپ باققىلى بولمايدىغان ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار سىفلىس بىلەن داۋالاشقا تېخىمۇ ياخشى جاۋاب بېرىدۇ. ئەگەر ئەيدىز كېسىلى مۇۋاپىق داۋالانمىسا، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنىڭ ئىقتىدارى ئاجىزلاپ كېتىش تېخىمۇ يۇقىرى ئەگەشمە كېسەللىكلەرنىڭ خەۋپ-خەتىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىلار سىفلىس ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان دەپ دىئاگنوز قويۇلغاندىن كېيىن ھەم سىفلىس بىلەن داۋالانغان دەپ دىئاگنوز قويۇلغاندىن كېيىن، چوقۇم نېرۋا، كۆز ۋە قۇلاق قىسمىنى تەكشۈرتۈپ، سىفلىس پۈتۈنلەي ساقىيىشى ھەم ئەگەشمە كېسەللىكلەرنىڭ كۆرۈلمىگەنلىكىگە كاپالەت قىلىش كىرەك
ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىلار مۇنۇلارنى ئېسىدە چىڭ تۇتۇشى كېرەك: دىئاگنوز قويۇلغاندىن كېيىن ۋاقتىدا ھەم قەرەللىك ھالدا سىفلىسنى ئۆز ئىچىگە ئالغان جىنسىي كېسەللەرنى تەكشۈرتۈش كېرەك، بۇ بەدەن سالامەتلىكىگە كاپالەتلىك قىلىشنىڭ ئەڭ ياخشى ئۇسۇلى، يۇقۇملانغان دەپ دىئاگنوز قويۇلغان ھامان، ۋاقتىدا، تولۇق داۋالاش ئارقىلىق بەدەن ساغلاملىقى ۋە تۇرمۇش سۈپىتىنى ئەڭ زور دەرىجىدە ساقلاش كېرەك.
(جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- تىزگىنلەش مەركىزى لياڭ خۇا)
