【双语】变形金刚—艾滋病病毒
ئۆزگىرىشچان ۋاجرا — ئەيدىز ۋىرۇسى
人类免疫缺陷病毒（HIV）是艾滋病的病原体，自1983年分离出HIV之后，人类便开始了漫长的反击之旅。可是30多年的战斗中，人类还没有研发出有效的疫苗，原因就在于HIV的一个显著特点：在复制过程中遗传物质高频发生改变，为此，HIV分为众多亚型。这个特点不仅是HIV在人体免疫力和药物压力下赖以生存的基础，也是疫苗研制的主要障碍。ئۆزگىرىشچان ۋاجرا — ئەيدىز ۋىرۇسى
HIV 变异如何产生？
造成HIV基因组的高度可变性的原因包括：
1.HIV的复制过程中最重要的逆转录酶缺少矫正功能，在1个复制周期内平均可以在1个HIV基因组中引入1个碱基错误；
2.HIV高复制率，在一个感染者体内，每天可以新产生1010个病毒颗粒，高复制率使HIV基因组变异获得快速地累积与放大；
3.HIV高重组率，两个或多个HIV在体内可以发生基因组重组，每个复制周期重组率约为2%。基于上述原因，HIV在感染人体并开始复制之后，可以在宿主体内迅速产生一个复杂的病毒群体，一个HIV感染者体内病毒的变异甚至大于全部流感病毒的变异。
HIV高度变异会产生什么样的结果？
HIV的高度变异性可以帮助HIV快速适应新环境，逃避药物和宿主免疫打击，最终在宿主体内存活并在人群中传播。
由于HIV复制过程中的大量变异，首先使得体内抗体的进化往往不能跟上病毒的变异速度，最终免疫系统失去抵抗而崩溃。其次，随着高效抗病毒治疗（HAART）的普及，在抗病毒药物和抗体的双重选择压力下，一些因随机突变而产生耐药基因的病毒会重新占领高地，特别是服药依从性差的患者。第三，设计和开发HIV疫苗需要能够产生高效价的中和抗体并有效记忆，而HIV高度变异导致的不同亚型、重组型和独特型以及不同毒株间的巨大差异，使得HIV毒株间的抗原性差异可以达到35%，因此HIV的疫苗研制变得极为困难，时至今日，还没有任何一种疫苗能够产生有效的广谱的保护性。
ئۆزگىرىشچان ۋاجرا — ئەيدىز ۋىرۇسى
ئىنسانلارنىڭ ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك ۋىرۇسى ئەيدىز كېسىلىنىڭ كېسەللىك قوزغىغۇچىسى بولۇپ، 1983-يىلى ئەيدىزدىن ئايرىلغاندىن كېيىن، ئىنسانلار ئۇزۇن قايتۇرما ھۇجۇم قىلىش سەپىرىنى باشلىغان. بىراق 30 نەچچە يىللىق جەڭدە ئىنسانلار تېخى ئۈنۈملۈك ۋاكسىنا تەتقىق قىلىپ چىقمىدى، چۈنكى ئەيدىزنىڭ روشەن ئالاھىدىلىكى شۇكى، كۆپەيتىش جەريانىدا ئىرسىيەت ماددىسىدا كۆپ قېتىم ئۆزگىرىش يۈز بەردى، شۇڭا ئەيدىز نۇرغۇن ئىككىلەمچى تىپقا بۆلۈنىدۇ. بۇ ئالاھىدىلىك ئەيدىزنىڭ ئادەم بەدىنىنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچى ۋە دورا بېسىمى ئاستىدا ياشاشقا تايىنىپلا قالماي يەنە ۋاكسىنا تەتقىق قىلىپ ياساشتىكى ئاساسلىق توسالغۇ
ئەيدىزدىكى ئۆزگىرىش قانداق پەيدا بولىدۇ؟
ئەيدىز گېن گۇرۇپپىسىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان يۈكسەك ئۆزگىرىشچانلىقىنىڭ سەۋەبى
ە1.ئەيدىزنى كۆپەيتىش جەريانىدا ئەڭ مۇھىم بولغان تەتۈر ئايلىنىپ خاتىرىلەش ئېنزىمىنىڭ تۈزەش ئىقتىدارى كەمچىل بولۇپ، بىر كۆپەيتىش مەزگىلى ئىچىدە ئوتتۇرا ھېساب بىلەن بىر ئەيدىز گېن گۇرۇپپىسىغا بىر ئىشقارلىق خاتالىق يۇزبىرىدۇ
ە2.ئەيدىز يۇقىرى كۆپەيتىش نىسبىتى بار، بىر يۇقۇملانغۇچىنىڭ تېنىدە ھەر كۈنى 1010 ۋىروس دانچىسى يېڭىدىن پەيدا بولىدۇ، كۆپەيتىش نىسبىتى يۇقىرى بولغاندا ئەيدىز گېن گۇرۇپپىسىنىڭ ئۆزگىرىشى تېز جۇغلانماقلاشتۇرۇلىدۇ ۋە چوڭايتىلىدۇ
ە3.ئەيدىزنىڭ يۇقىرى قايتا تەشكىللىنىش نىسبىتى، ئىككى ياكى نەچچە ئەيدىز بەدەندە گېن تەشكىللەش يۈز بېرىدۇ، ھەر بىر كۆپەيتىش مەزگىلىدە قايتا تەشكىللىنىش نىسبىتى تەخمىنەن ٪2 بولىدۇ. يۇقارقى سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئەيدىز ئادەم بەدىنىگە يۇقۇملانغان ھەمدە كۆپەيتىشكە باشلىغاندىن كېيىن ، ۋىروس ئاساسىي گەۋدىسىدە تېز سۈرئەتتە مۇرەككەپ ۋىروس توپى پەيدا بولىدۇ ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىنىڭ بەدىنىدىكى ۋىرۇسنىڭ ئۆزگىرىشى ھەتتا بارلىق تارقىلىشچان زۇكام ۋىروسىنىڭ ئۆزگىرىشىدىنمۇ چوڭ بولىدۇ
ئەيدىزنىڭ يۇقىرى دەرىجىدىكى ئۆزگىرىش قانداق ئاقىۋەت پەيدا قىلىدۇ
ئەيدىزنىڭ يۈكسەك ئۆزگىرىشى ئەيدىزنىڭ يېڭى مۇھىتقا تېز سۈرئەتتە ماسلىشىشىغا، دورا ۋە تەن ئىگىسىنىڭ ئىممۇنىتېت زەربىسىدىن قېچىپ، ئاخىرىدا بىمارنىڭ ئاساسىي تېنىدە ھايات قېلىشىغا ھەمدە كىشىلەر ئارىسىدا تارقىلىشىغا ياردەم بېرىدۇ
ئەيدىز كۆپىيىش جەريانىدا زور مىقداردىكى ئۆزگىرىش بولغاچقا، ئالدى بىلەن بەدەندىكى ئانتىتېلانىڭ تەدرىجىي تەرەققىياتى ھەمىشە ۋىروسنىڭ ئۆزگىرىش سۈرئىتىگە يېتىشەلمەي، ئاخىرىدا ئىممۇنىتېت سىستېمىسى قارشىلىقىنى يوقىتىپ ۋەيران بولىدۇ. ئۇنىڭدىن قالسا، يۇقىرى ئۈنۈملۈك ۋىروسقا قارشى داۋالاشنىڭ ئومۇملىشىشىغا ئەگىشىپ، ۋىروسقا قارشى دورا ۋە ئانتىتېلانىڭ قوش تاللاش بېسىمى ئاستىدا، تۇيۇقسىز ئۆزگىرىش سەۋەبىدىن دورىغا چىداملىق گېن پەيدا قىلغان ۋىرۇسلار ئىگىزلىكنى قايتىدىن ئىگىلەيدۇ، بولۇپمۇ دورا ئىچىشكە بويسۇنۇشچانلىقى ناچار بىمارلار. ئۈچىنچى، ئەيدىز ۋاكسىنىسىنى لايىھىلەش ۋە ئېچىشتا يۇقىرى ئۈنۈملۈك باھالىق ئوتتۇرا ۋە ئانتىتېلانى پەيدا قىلغىلى ھەمدە ئۈنۈملۈك ئەستە تۇتۇش كېرەك، ئەيدىز نىڭ يۈكسەك ئۆزگىرىشىدىن كېلىپ چىققان ئوخشىمىغان ئىككىلەمچى تىپ، قايتا تەشكىللەش تىپى ۋە ئۆزگىچە تىپى ۋە ئوخشىمىغان زەھەر تۈپى ئارىسىدىكى غايەت زور پەرق ئەيدىز زەھەر تۈپى ئارىسىدىكى ئانتىگېن پەرقىنى ٪35كە يەتكۈزدى، شۇڭا ئەيدىز ۋاكسىنىسىنىسىنى تەتقىق قىلىپ ياساش ئىنتايىن قىيىنلىشىپ كەتتى، ھازىرغىچە ھېچقانداق ۋاكسىنا كۆلەملەشكەن قوغداش ھاسىلاتى يوق
参考文献
پايدىلىلانغان ماتىرياللار
ئەيدىزدىكى ئۆزگىرىش قانداق پەيدا بولىدۇ؟
ئەيدىز گېن گۇرۇپپىسىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان يۈكسەك ئۆزگىرىشچانلىقىنىڭ سەۋەبى
ە1.ئەيدىزنى كۆپەيتىش جەريانىدا ئەڭ مۇھىم بولغان تەتۈر ئايلىنىپ خاتىرىلەش ئېنزىمىنىڭ تۈزەش ئىقتىدارى كەمچىل بولۇپ، بىر كۆپەيتىش مەزگىلى ئىچىدە ئوتتۇرا ھېساب بىلەن بىر ئەيدىز گېن گۇرۇپپىسىغا بىر ئىشقارلىق خاتالىق يۇزبىرىدۇ
ە2.ئەيدىز يۇقىرى كۆپەيتىش نىسبىتى بار، بىر يۇقۇملانغۇچىنىڭ تېنىدە ھەر كۈنى 1010 ۋىروس دانچىسى يېڭىدىن پەيدا بولىدۇ، كۆپەيتىش نىسبىتى يۇقىرى بولغاندا ئەيدىز گېن گۇرۇپپىسىنىڭ ئۆزگىرىشى تېز جۇغلانماقلاشتۇرۇلىدۇ ۋە چوڭايتىلىدۇ
ە3.ئەيدىزنىڭ يۇقىرى قايتا تەشكىللىنىش نىسبىتى، ئىككى ياكى نەچچە ئەيدىز بەدەندە گېن تەشكىللەش يۈز بېرىدۇ، ھەر بىر كۆپەيتىش مەزگىلىدە قايتا تەشكىللىنىش نىسبىتى تەخمىنەن ٪2 بولىدۇ. يۇقارقى سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئەيدىز ئادەم بەدىنىگە يۇقۇملانغان ھەمدە كۆپەيتىشكە باشلىغاندىن كېيىن ، ۋىروس ئاساسىي گەۋدىسىدە تېز سۈرئەتتە مۇرەككەپ ۋىروس توپى پەيدا بولىدۇ ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىنىڭ بەدىنىدىكى ۋىرۇسنىڭ ئۆزگىرىشى ھەتتا بارلىق تارقىلىشچان زۇكام ۋىروسىنىڭ ئۆزگىرىشىدىنمۇ چوڭ بولىدۇ
ئەيدىزنىڭ يۇقىرى دەرىجىدىكى ئۆزگىرىش قانداق ئاقىۋەت پەيدا قىلىدۇ
ئەيدىزنىڭ يۈكسەك ئۆزگىرىشى ئەيدىزنىڭ يېڭى مۇھىتقا تېز سۈرئەتتە ماسلىشىشىغا، دورا ۋە تەن ئىگىسىنىڭ ئىممۇنىتېت زەربىسىدىن قېچىپ، ئاخىرىدا بىمارنىڭ ئاساسىي تېنىدە ھايات قېلىشىغا ھەمدە كىشىلەر ئارىسىدا تارقىلىشىغا ياردەم بېرىدۇ
ئەيدىز كۆپىيىش جەريانىدا زور مىقداردىكى ئۆزگىرىش بولغاچقا، ئالدى بىلەن بەدەندىكى ئانتىتېلانىڭ تەدرىجىي تەرەققىياتى ھەمىشە ۋىروسنىڭ ئۆزگىرىش سۈرئىتىگە يېتىشەلمەي، ئاخىرىدا ئىممۇنىتېت سىستېمىسى قارشىلىقىنى يوقىتىپ ۋەيران بولىدۇ. ئۇنىڭدىن قالسا، يۇقىرى ئۈنۈملۈك ۋىروسقا قارشى داۋالاشنىڭ ئومۇملىشىشىغا ئەگىشىپ، ۋىروسقا قارشى دورا ۋە ئانتىتېلانىڭ قوش تاللاش بېسىمى ئاستىدا، تۇيۇقسىز ئۆزگىرىش سەۋەبىدىن دورىغا چىداملىق گېن پەيدا قىلغان ۋىرۇسلار ئىگىزلىكنى قايتىدىن ئىگىلەيدۇ، بولۇپمۇ دورا ئىچىشكە بويسۇنۇشچانلىقى ناچار بىمارلار. ئۈچىنچى، ئەيدىز ۋاكسىنىسىنى لايىھىلەش ۋە ئېچىشتا يۇقىرى ئۈنۈملۈك باھالىق ئوتتۇرا ۋە ئانتىتېلانى پەيدا قىلغىلى ھەمدە ئۈنۈملۈك ئەستە تۇتۇش كېرەك، ئەيدىز نىڭ يۈكسەك ئۆزگىرىشىدىن كېلىپ چىققان ئوخشىمىغان ئىككىلەمچى تىپ، قايتا تەشكىللەش تىپى ۋە ئۆزگىچە تىپى ۋە ئوخشىمىغان زەھەر تۈپى ئارىسىدىكى غايەت زور پەرق ئەيدىز زەھەر تۈپى ئارىسىدىكى ئانتىگېن پەرقىنى ٪35كە يەتكۈزدى، شۇڭا ئەيدىز ۋاكسىنىسىنىسىنى تەتقىق قىلىپ ياساش ئىنتايىن قىيىنلىشىپ كەتتى، ھازىرغىچە ھېچقانداق ۋاكسىنا كۆلەملەشكەن قوغداش ھاسىلاتى يوق
参考文献
پايدىلىلانغان ماتىرياللار
[1] Nowak M. HIV mutation rate. Nature 1990; 347(6293): 522.
[2] M. A. Fundamental mechanisms of host immune responses to infection[J]. Journal of Periodontal Research, 2006,41(5).
[3] Bonsignori M, Liao HX, Gao F, et al. Antibody-virus co-evolution in HIV infection: paths for HIV vaccine development. Immunol Rev 2017; 275(1): 145-60.
[4] World Health O. HIV drug resistance surveillance guidance. 2015 update ed. Geneva: World Health Organization; 2016.
