新疆维吾尔自治区艾滋病防治条例
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش نىزامى
新疆维吾尔自治区艾滋病防治条例
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش نىزامى
新疆维吾尔自治区艾滋病防治条例
（2010年7月28日新疆维吾尔自治区第十一届人民代表大会常务委员会第十九次会议通过 2019年7月25日新疆维吾尔自治区第十三届人民代表大会常务委员会第十一次会议修订）
新疆维吾尔自治区第十三届人民代表大会常务委员会公告
（第24号）
《新疆维吾尔自治区艾滋病防治条例》已由新疆维吾尔自治区第十三届人民代表大会常务委员会第十一次会议于2019年7月25日修订通过，现予公布。自2019年10月1日起施行。特此公告。
新疆维吾尔自治区人民代表大会常务委员会
2019年7月26日
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش نىزامى
ا2010–يىل 7–ئاينىڭ 28–كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق 11 –نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 19–يىغىنىدا ماقۇللاندى 2019 –يىل 7 –ئاينىڭ 25–كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق 13 – نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 11 – يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق 13 –نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئېلانى
( ئ24-نومۇر )
«شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش نىزامى» شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق 13 – نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 11 – يىغىنى 2019 – يىل 7 – ئاينىڭ 25 – كۈنى تۈزىتىش كىرگۈزۈپ ماقۇللاندى، ھازىر ئېلان قىلىندى. 2019-يىلى 10-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.
ئالاھىدە ئۇقتۇرۇش
ئالاھىدە ئۇقتۇرۇش
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى
ئ2019-يىلى 7-ئاينىڭ 26-كۈنى
目录第一章 总 则
第二章 宣传与教育
第三章 监测与管理
第四章 预防与控制
第五章 治疗救助
第六章 法律责任
第七章 附 则
مۇندەرىجە
بىرىنچى باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
ئىككىنچى باب تەشۋىقات ۋە تەربىيە
ئۈچىنچى باب كۆزىتىش ۋە باشقۇرۇش
تۆتىنچى باب ئالدىنى ئېلىش ۋە كونترول قىلىش
بەشىنچى باب داۋالاش، قۇتقۇزۇش
ئالتىنچى باب قانۇنىي جاۋابكارلىق
يەتتىنچى باب قوشۇمچە قائىدە
第一章 总 则بىرىنچى باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
ئىككىنچى باب تەشۋىقات ۋە تەربىيە
ئۈچىنچى باب كۆزىتىش ۋە باشقۇرۇش
تۆتىنچى باب ئالدىنى ئېلىش ۋە كونترول قىلىش
بەشىنچى باب داۋالاش، قۇتقۇزۇش
ئالتىنچى باب قانۇنىي جاۋابكارلىق
يەتتىنچى باب قوشۇمچە قائىدە
第一条 为了预防、控制艾滋病的发生、传播和蔓延，保障人体健康和公共卫生，根据《中华人民共和国传染病防治法》和国务院《艾滋病防治条例》以及有关法律、法规，结合自治区实际，制定本条例。
第二条 本条例适用于自治区行政区域内艾滋病防治及其监督管理工作。
第三条 艾滋病防治工作坚持预防为主、防治结合、依法防治、科学防治的方针，建立健全政府组织领导、部门各负其责、全社会共同参与的机制，加强宣传教育，采取行为干预和关怀救助等措施，实行综合防治。
第四条 县级以上人民政府统一领导本行政区域艾滋病防治工作，将艾滋病防治工作纳入国民经济和社会发展规划，制定艾滋病防治行动计划，并负责组织实施。
县级以上人民政府建立健全艾滋病防治工作协调机制和工作机制，对有关部门承担的艾滋病防治工作进行考核、监督。
第五条 县级以上人民政府应当将艾滋病防治工作经费列入本级财政预算，保障宣传教育、预防控制、监测检测、科学研究、关怀救助、监督管理所需的各项经费。
自治区人民政府应当对艾滋病流行严重地区的艾滋病防治工作给予经费补助。
任何单位、组织、个人不得挤占、截留、挪用艾滋病防治专项经费。
艾滋病流行严重地区的确定，由自治区卫生健康行政部门根据国务院卫生健康行政部门的规定公布。
第六条 县级以上人民政府卫生健康行政部门主管本行政区域艾滋病防治及日常监督管理工作，公安、司法行政、教育、民政、医疗保障、市场管理、文化和旅游、财政、人力资源与社会保障等防治艾滋病工作委员会成员单位按照各自职责开展艾滋病防治工作。
乡（镇）人民政府、街道办事处应当按照上级人民政府部署做好本行政区域内艾滋病防治工作。
村（居）民委员会以及社区组织应当协助当地人民政府及其有关部门、单位开展艾滋病防治工作。
第七条 工会、共青团、妇联、红十字会、计划生育协会、科协等社会团体应当协助当地人民政府开展艾滋病防治的宣传教育、社会帮扶、志愿者服务等工作。
第八条 任何单位和个人不得歧视艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属。艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属享有的婚姻、就业、就医、入学等合法权益受法律保护。
第九条 各级人民政府及有关部门应当鼓励支持公民、法人和其他组织参与艾滋病防治工作，开展宣传教育、关怀救助、捐款捐物、志愿服务等活动。
各级人民政府应当依法对参与艾滋病防治公益事业的公民、法人和其他组织给予资金、技术等支持和税收优惠。
第十条 县级以上人民政府及有关部门对在艾滋病防治工作中做出突出贡献的单位和个人，给予表彰和奖励。
对因参与艾滋病防治工作或者因执行公务感染艾滋病病毒以及因此致病、丧失劳动能力或者死亡的人员，按照《中华人民共和国职业病防治法》和国家、自治区有关规定给予补助、抚恤。
直接从事艾滋病防治工作的人员以及其他从事容易发生艾滋病职业暴露相关工作的人员应当享受岗位补贴，具体办法由自治区人民政府制定。
بىرىنچى باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
ئ1- ماددا ئەيدىزنىڭ پەيدا بولۇشى، تارقىلىشى ۋە يامراپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش، ئادەم بەدىنىنىڭ ساغلاملىقى ۋە ئاممىۋى سەھىيەسى كاپالەتلەندۈرۈش ئۈچۈن، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش قانۇنى» ۋە گوۋۇيۈەننىڭ «ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش نىزامى» شۇنداقلا ئالاقىدار قانۇن، نىزاملارغا بىنائەن ئاپتونوم رايوننىڭ ئەمەلىيىتىگە بىرلەشتۈرۈپ چىقىرىلدى.
ئ2 – ماددا بۇ نىزام ئاپتونوم رايوننىڭ مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش خىزمىتىگە تەتبىقلىنىدۇ.
ئ3-ماددا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىدە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، ئالدىنى ئېلىش بىلەن داۋالاشنى بىرلەشتۈرۈش، قانۇن بويىچە ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش، ئىلمىي ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش فاڭجېنىدا چىڭ تۇرۇلۇپ، ھۆكۈمەت تەشكىلىي رەھبەرلىك قىلىدىغان، تارماقلار ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدىغان، پۈتۈن جەمئىيەت ئورتاق قاتنىشىدىغان مېخانىزمنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، تەشۋىق تەربىيەنى كۈچەيتىدۇ، ھەرىكىتىگە ئارىلىشىش ۋە غەمخورلۇق قىلىش، ياردەم بېرىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئۇنىۋېرسال ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش يولغا قويۇلىدۇ.
ئ4-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە بىر تۇتاش رەھبەرلىك قىلىدۇ، ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ھەرىكەت پىلانىنى تۈزۈپ يولغا قويىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويۇشقا مەسئۇل بولىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ۋە خىزمەت مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ئۈستىگە ئالغان ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى باھالاپ، نازارەت قىلدى.
ئ5-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتى خىراجىتىنى شۇ دەرىجىلىك مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈپ، تەشۋىقات تەربىيەسى، ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش، ئۆلچەپ تەكشۈرۈش، ئىلمىي تەتقىقات، غەمخورلۇق قىلىش، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشقا ئېھتىياجلىق تۈرلۈك خىراجەتلەرگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى ئەيدىز تارقىلىشچان رايونلاردىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىگە خىراجەت ياردەم پۇلى بېرىشى كېرەك.
ھەرقانداق ئورۇن، تەشكىلات، شەخسنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەخسۇس خىراجىتىنى قىستىۋېلىپ ئىشلىتىشكە، تۇتۇپ قېلىشى، يۆتكىۋېلىشىغا بولمايدۇ
ئەيدىز تارقىلىش ئېغىر بولغان رايونلارنىڭ بېكىتىلىشىنى ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئېلان قىلىدۇ.
ئ6-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە كۈندىلىك نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي، مائارىپ، خەلق ئىشلىرى، داۋالاش كاپالىتى، بازار باشقۇرۇش، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت، مالىيە، ئادەم كۈچى بايلىقى ۋە ئىجتىمائىي كاپالەت قاتارلىق ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتى كومىتېتىغا ئەزا ئورۇنلار ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىنى ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە قانات يايدۇرىدۇ.
يېزا (بازار) خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىلىرى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بويىچە ئۆز مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
كەنت (ئاھالىلەر) ئاھالىلەر كومىتېتى ۋە مەھەللە تەشكىلاتلىرى شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى، ئورۇنلىرىنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىگە ياردەملىشىشى كېرەك.
يەتتىنچى ماددا ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى، كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى، ئاياللار بىرلەشمىسى، قىزىل كىرست جەمئىيىتى، پىلانلىق تۇغۇت جەمئىيىتى، پەن-تېخنىكا جەمئىيىتى قاتارلىق ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى، ئىجتىمائىي ياردەم بېرىش، پىدائىيلار مۇلازىمىتى قاتارلىق خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشىغا ياردەملىشىشى كېرەك.
ئ8-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە كىشى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى كەمسىتىشكە بولمايدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرى بەھرىمەن بولىدىغان نىكاھ، ئىشقا ئورۇنلىشىش، داۋالىنىش، مەكتەپكە كىرىش قاتارلىق قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئەتى قانۇن تەرىپىدىن قوغدىلىدۇ.
ئ9-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئالاقىدار تارماقلار پۇقرالار، قانۇنىي ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىگە قاتنىشىشىنى قوللاشقا ئىلھام بېرىپ، تەشۋىقات تەربىيىسى، غەمخورلۇق قىلىش، ياردەم بېرىش، پۇل ۋە ماددىي بويۇم ئىئانە قىلىش، پىدائىيلار مۇلازىمىتى قاتارلىق پائالىيەتلەرنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى قانۇن بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى ئىشلىرىغا قاتناشقان پۇقرالار، قانۇنىي ۋە باشقا تەشكىلاتلارغا مەبلەغ، تېخنىكا قاتارلىقلارغا ياردەم بېرىشى ۋە باجدا ئېتىبار بېرىشى كېرەك.
ئ10-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ھەمدە ئالاقىدار تارماقلار ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىگە كۆرۈنەرلىك تۆھپە قوشقان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ.
ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە قاتناشقان ياكى ھۆكۈمەت ئىشى بىلەن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھەمدە شۇ سەۋەبلىك كېسەل پەيدا قىلغان، ئەمگەك ئىقتىدارىدىن مەھرۇم بولغان ياكى ئۆلگەنلەرگە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ كەسپىي كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش قانۇنى» ۋە دۆلەت، ئاپتونوم رايوننىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ياردەم پۇلى، نەپىقە بېرىلىدۇ.
ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى بىۋاسىتە شۇغۇللىنىدىغان خادىملار ۋە ئاسان ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولىدىغان كەسىپلەرنى ئاشكارىلاشقا ئالاقىدار باشقا خىزمەتلەرنى قىلىدىغان باشقا خادىملار ئىش ئورنى ياردەم پۇلىدىن بەھرىمەن بولۇشى كېرەك، كونكرېت چارىنى ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىدۇ.
第二章 宣传与教育ئ1- ماددا ئەيدىزنىڭ پەيدا بولۇشى، تارقىلىشى ۋە يامراپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش، ئادەم بەدىنىنىڭ ساغلاملىقى ۋە ئاممىۋى سەھىيەسى كاپالەتلەندۈرۈش ئۈچۈن، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش قانۇنى» ۋە گوۋۇيۈەننىڭ «ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش نىزامى» شۇنداقلا ئالاقىدار قانۇن، نىزاملارغا بىنائەن ئاپتونوم رايوننىڭ ئەمەلىيىتىگە بىرلەشتۈرۈپ چىقىرىلدى.
ئ2 – ماددا بۇ نىزام ئاپتونوم رايوننىڭ مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش خىزمىتىگە تەتبىقلىنىدۇ.
ئ3-ماددا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىدە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، ئالدىنى ئېلىش بىلەن داۋالاشنى بىرلەشتۈرۈش، قانۇن بويىچە ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش، ئىلمىي ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش فاڭجېنىدا چىڭ تۇرۇلۇپ، ھۆكۈمەت تەشكىلىي رەھبەرلىك قىلىدىغان، تارماقلار ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدىغان، پۈتۈن جەمئىيەت ئورتاق قاتنىشىدىغان مېخانىزمنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، تەشۋىق تەربىيەنى كۈچەيتىدۇ، ھەرىكىتىگە ئارىلىشىش ۋە غەمخورلۇق قىلىش، ياردەم بېرىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئۇنىۋېرسال ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش يولغا قويۇلىدۇ.
ئ4-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە بىر تۇتاش رەھبەرلىك قىلىدۇ، ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ھەرىكەت پىلانىنى تۈزۈپ يولغا قويىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويۇشقا مەسئۇل بولىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ۋە خىزمەت مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ئۈستىگە ئالغان ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى باھالاپ، نازارەت قىلدى.
ئ5-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتى خىراجىتىنى شۇ دەرىجىلىك مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈپ، تەشۋىقات تەربىيەسى، ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش، ئۆلچەپ تەكشۈرۈش، ئىلمىي تەتقىقات، غەمخورلۇق قىلىش، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشقا ئېھتىياجلىق تۈرلۈك خىراجەتلەرگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى ئەيدىز تارقىلىشچان رايونلاردىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىگە خىراجەت ياردەم پۇلى بېرىشى كېرەك.
ھەرقانداق ئورۇن، تەشكىلات، شەخسنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەخسۇس خىراجىتىنى قىستىۋېلىپ ئىشلىتىشكە، تۇتۇپ قېلىشى، يۆتكىۋېلىشىغا بولمايدۇ
ئەيدىز تارقىلىش ئېغىر بولغان رايونلارنىڭ بېكىتىلىشىنى ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئېلان قىلىدۇ.
ئ6-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە كۈندىلىك نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي، مائارىپ، خەلق ئىشلىرى، داۋالاش كاپالىتى، بازار باشقۇرۇش، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت، مالىيە، ئادەم كۈچى بايلىقى ۋە ئىجتىمائىي كاپالەت قاتارلىق ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتى كومىتېتىغا ئەزا ئورۇنلار ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىنى ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە قانات يايدۇرىدۇ.
يېزا (بازار) خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىلىرى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بويىچە ئۆز مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
كەنت (ئاھالىلەر) ئاھالىلەر كومىتېتى ۋە مەھەللە تەشكىلاتلىرى شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى، ئورۇنلىرىنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىگە ياردەملىشىشى كېرەك.
يەتتىنچى ماددا ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى، كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى، ئاياللار بىرلەشمىسى، قىزىل كىرست جەمئىيىتى، پىلانلىق تۇغۇت جەمئىيىتى، پەن-تېخنىكا جەمئىيىتى قاتارلىق ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى، ئىجتىمائىي ياردەم بېرىش، پىدائىيلار مۇلازىمىتى قاتارلىق خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشىغا ياردەملىشىشى كېرەك.
ئ8-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە كىشى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى كەمسىتىشكە بولمايدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرى بەھرىمەن بولىدىغان نىكاھ، ئىشقا ئورۇنلىشىش، داۋالىنىش، مەكتەپكە كىرىش قاتارلىق قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئەتى قانۇن تەرىپىدىن قوغدىلىدۇ.
ئ9-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئالاقىدار تارماقلار پۇقرالار، قانۇنىي ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىگە قاتنىشىشىنى قوللاشقا ئىلھام بېرىپ، تەشۋىقات تەربىيىسى، غەمخورلۇق قىلىش، ياردەم بېرىش، پۇل ۋە ماددىي بويۇم ئىئانە قىلىش، پىدائىيلار مۇلازىمىتى قاتارلىق پائالىيەتلەرنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى قانۇن بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى ئىشلىرىغا قاتناشقان پۇقرالار، قانۇنىي ۋە باشقا تەشكىلاتلارغا مەبلەغ، تېخنىكا قاتارلىقلارغا ياردەم بېرىشى ۋە باجدا ئېتىبار بېرىشى كېرەك.
ئ10-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ھەمدە ئالاقىدار تارماقلار ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىگە كۆرۈنەرلىك تۆھپە قوشقان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ.
ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە قاتناشقان ياكى ھۆكۈمەت ئىشى بىلەن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھەمدە شۇ سەۋەبلىك كېسەل پەيدا قىلغان، ئەمگەك ئىقتىدارىدىن مەھرۇم بولغان ياكى ئۆلگەنلەرگە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ كەسپىي كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش قانۇنى» ۋە دۆلەت، ئاپتونوم رايوننىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ياردەم پۇلى، نەپىقە بېرىلىدۇ.
ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى بىۋاسىتە شۇغۇللىنىدىغان خادىملار ۋە ئاسان ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولىدىغان كەسىپلەرنى ئاشكارىلاشقا ئالاقىدار باشقا خىزمەتلەرنى قىلىدىغان باشقا خادىملار ئىش ئورنى ياردەم پۇلىدىن بەھرىمەن بولۇشى كېرەك، كونكرېت چارىنى ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىدۇ.
第十一条 各级人民政府和有关部门应当采取多种形式，开展艾滋病防治宣传教育活动，普及艾滋病防治知识，提倡健康文明的生活方式，提高个人健康责任意识，营造关怀艾滋病病毒感染者和艾滋病病人的良好社会环境。
对易感染艾滋病病毒的高危人群，应当强化艾滋病对人体健康及生命危害等警示性教育和法制教育，提高自我防范能力，减少高危行为。
对艾滋病病毒感染者和艾滋病病人，应当开展法制教育、道德教育和主动接受抗病毒治疗等干预服务的专题教育，遏制艾滋病病毒传播。
第十二条 卫生健康行政部门应当利用各类卫生健康技术服务网络加强艾滋病防治宣传教育工作，对开展艾滋病防治宣传教育的有关部门、组织和个人提供业务指导和技术支持。
医疗机构医务人员在开展艾滋病、性病等相关疾病咨询、诊断和治疗过程中，应当对就诊者进行艾滋病防治宣传教育。
妇幼保健和计划生育技术服务机构向育龄人群提供计划生育技术服务和生殖健康服务时，应当同时开展艾滋病防治宣传教育。
疾病预防控制机构应当运用广播、电视、报刊、互联网等媒体，广泛开展艾滋病防治宣传教育活动，并针对不同人群制作适宜的艾滋病防治宣传材料，为各部门、组织和个人开展艾滋病防治宣传教育工作提供技术指导、咨询、支持等服务。
第十三条 广播、电视、报刊、互联网等媒体，应当开设专题、专栏宣传艾滋病防治知识，定期免费刊播艾滋病防治公益广告。文化和旅游、广播电视、新闻出版部门，应当督促、检查宣传教育工作落实情况。
交通运输、海关、文化和旅游等部门应当在机场、车站、口岸、旅游景点等流动人员聚集场所，开展艾滋病防治宣传。
第十四条 教育行政部门应当会同卫生健康行政部门加强对学校艾滋病防控工作的领导和协调，建立艾滋病疫情通报制度和定期工作会商机制。卫生健康行政部门至少每半年向同级教育行政部门通报辖区学校学生艾滋病疫情情况。
教育行政部门应当将预防艾滋病教育及性健康教育等内容纳入相关学科教师培训和学校健康教育课程，并督促各类学校落实教学计划。
学校（院）的校（院）长是本单位艾滋病防治教育工作的第一责任人。义务教育阶段学校、高中阶段学校和高等院校及其他各类寄宿制学校（含专门教育类学校）应当落实预防艾滋病健康教育教学计划，保证教学课时；学校图书馆、阅览室应当有艾滋病防治知识的读物，校园宣传栏应当开设艾滋病防治知识园地。
各级各类干部培训机构应当将艾滋病防治知识和政策纳入培训内容。
第十五条 人力资源和社会保障行政部门及职业中介机构在组织劳务输出时，应当将艾滋病防治知识纳入有关培训教育内容，为务工人员提供有关信息服务。
用工单位应当对劳动者加强艾滋病防治的宣传，将艾滋病防治知识纳入岗位培训和安全教育。
第十六条 公安、市场监督管理、商务、文化和旅游等部门，应当配合卫生健康行政部门对提供住宿、洗浴、休闲娱乐、美容美发服务的营业性公共场所的经营者及其从业人员进行艾滋病防治知识的教育培训。
第十七条 各级人民政府及有关部门和组织应当结合科技、文化、卫生下乡、健康扶贫等活动，加强农村艾滋病防治知识的宣传教育，采取组织演出、播放艾滋病防治宣传教育片、干部入户宣传等方式，提升农牧民防范艾滋病传播的意识和能力，遏制艾滋病在农村地区的传播和蔓延。
第十八条 公安、司法行政部门应当对看守所、拘留所、强制隔离戒毒所、监狱等监管场所内被监管人员进行艾滋病防治知识的宣传教育。
监管场所应当将艾滋病防治宣传教育纳入被监管人员出入监所教育、常规教育计划，采取多种形式保证被监管人员都能接受艾滋病防治知识教育。
第十九条 机关、社会团体、企业事业单位、个体经济组织应当对本单位人员进行艾滋病防治宣传教育。
村（居）民委员会以及社区组织应当采取多种形式，加强对村（居）民和外来人员的艾滋病防治知识宣传教育。
ئىككىنچى باب تەشۋىقات ۋە تەربىيە
ئ11-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئالاقىدار تارماقلار كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇپ، ساغلام، مەدەنىي تۇرمۇش ئۇسۇلىنى تەشەببۇس قىلىپ، شەخسلەرنىڭ ساغلاملىق مەسئۇلىيەت ئېڭىنى ئۆستۈرۈپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارغا ۋە ئەيدىز بىمارلىرىغا كۆڭۈل بۆلىدىغان ياخشى ئىجتىمائىي مۇھىت بەرپا قىلىشى كېرەك.
ئاسان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىدىغان خەتەرلىك كىشىلەرگە قارىتا، ئادەم بەدىنىگە زىيان يەتكۈزۈش ھەمدە ھاياتىغا زىيان يەتكۈزۈش قاتارلىق ئاگاھلاندۇرۇش خاراكتېرلىك تەربىيە ۋە قانۇنچىلىق تەربىيەسىنى كۈچەيتىپ، ئۆزىدىن مۇداپىئە كۆرۈش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈپ، خەتەرلىك قىلمىشلارنى ئازايتىش كېرەك.
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىغا قانۇن-تۈزۈم تەربىيەسى، ئەخلاق تەربىيەسى ۋە ۋىرۇسقا قارشى داۋالاشقا تەشەببۇسكارلىق بىلەن داۋالاش قاتارلىق ئارىلىشىش مۇلازىمىتىنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن قوبۇل قىلىش مەخسۇس تېمىدا تەربىيە ئېلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىنى تىزگىنلەش كېرەك.
ئ12-ماددا سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى تۈرلۈك سەھىيە ساغلاملىق تېخنىكىسى مۇلازىمەت تورىدىن پايدىلىنىپ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرىدىغان ئالاقىدار تارماقلار، تەشكىلات ۋە شەخسلەرنى كەسپىي يېتەكچىلىك ۋە تېخنىكا جەھەتتىن قوللىشى كېرەك.
داۋالاش ئاپپاراتلىرىدىكى تىببى خادىملار ئەيدىز، جىنسىي كېسەللىك قاتارلىقلارغا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەردىن مەسلىھەت بېرىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش جەريانىدا، كېسەل كۆرسەتكۈچىلەرگە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى ئېلىپ بېرىشى كېرەك.
ئانا-بالىلار ساقلىقنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئورگىنى تۇغۇت يېشىدىكى كىشىلەرنى پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمىتى ۋە كۆپىيىش ساغلاملىقى مۇلازىمىتى قىلغاندا، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى بىرلا ۋاقىتتا قانات يايدۇرۇش كېرەك.
كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى رادىئو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژورنال، ئىنتېرنېت تورى قاتارلىق تاراتقۇلاردىن پايدىلىنىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات پائالىيىتىنى كەڭ قانات يايدۇرۇشى ھەمدە ئوخشىمىغان كىشىلەرگە قارىتا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات ماتېرىياللىرىنى ئىشلەپ، ھەرقايسى تارماقلار، تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىش، مەسلىھەت بېرىش، قوللاش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىشى كېرەك.
ئ13-ماددا رادىئو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژۇرنال، ئىنتېرنېت تورى قاتارلىق تاراتقۇلاردا مەخسۇس تېما، مەخسۇس سەھىپە تەسىس قىلىپ ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىپ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى ئېلانىنى قەرەللىك ھەقسىز قويۇشى كېرەك. مەدەنىيەت ۋە ساياھەت، رادىئو-تېلېۋىزىيە، ئاخبارات نەشرىيات تارماقلىرى تەشۋىقات- تەربىيە خىزمىتىنىڭ ئەمەلىيلىشىش ئەھۋالىنى ھەيدەكچىلىك قىلىشى، تەكشۈرۈشى كېرەك.
قاتناش تىرانسپورت، تاموژنا، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار ئايرودروم، ۋوگزال، چېگرا ئېغىزى، ساياھەت نۇقتىلىرى قاتارلىق كۆچمە خادىملار توپلاشقان سورۇنلاردا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
ئ14-ماددا مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرى سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە مەكتەپلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش خىزمىتىگە بولغان رەھبەرلىك ۋە ماسلىشىشنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز يۇقۇمىنى ئۇقتۇرۇش تۈزۈمى ۋە قەرەللىك خىزمەت كېڭىشىش مېخانىزمىنى ئورنىتىشى كېرەك. سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرى تارماقلىرى ئاز دېگەندە ھەر يېرىم يىلدا ئوخشاش دەرىجىلىك مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرىغا تەۋەلىكىدىكى مەكتەپلەردىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى ئۇقتۇردى.
مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەربىيىسى ۋە جىنسىي ساغلاملىق تەربىيىسى قاتارلىق مەزمۇنلارنى ئالاقىدار پەن ئوقۇتقۇچىلىرىنى تەربىيىلەش ۋە مەكتەپ ساغلاملىق تەربىيىسى دەرسلىكىگە كىرگۈزۈشى ھەمدە تۈرلۈك مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇش پىلانىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشىگە ھەيدەكچىلىك قىلىشى كېرەك.
مەكتەپ (ئىنىستىتوت)نىڭ مەكتەپ (ئىنىستىتوت) باشلىقى شۇ ئورۇننىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەربىيىسى خىزمىتىنىڭ بىرىنچى مەسئۇلى. مەجبۇرىيەت مائارىپى باسقۇچىدىكى مەكتەپلەر، تولۇق ئوتتۇرا باسقۇچىدىكى مەكتەپلەر ۋە ئالىي مەكتەپلەر ۋە باشقا تۈرلۈك ياتاقلىق تۈزۈمدىكى مەكتەپلەر (مەخسۇس مائارىپ تۈرىدىكى مەكتەپلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ) ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ساغلاملىق تەربىيىسى ئوقۇتۇش پىلانىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، ئوقۇتۇش دەرسلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش مەكتەپ كۇتۇپخانىسى، قىرائەتخانىدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى ئوقۇشلۇقى بولۇشى، مەكتەپ تەشۋىقات سەھىپىسىدە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى باغچىسى ئېچىلىشى كېرەك.
ھەر دەرىجىلىك، تۈرلۈك كادىرلارنى تەربىيىلەش ئاپپاراتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى ۋە سىياسىتىنى تەربىيىلەش مەزمۇنىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.
ئ15- ماددا ئادەم كۈچى بايلىقى ۋە ئىجتىمائىي كاپالەت مەمۇرىي تارماقلىرى ھەمدە كەسپىي ۋاسىتىچىلىك ئاپپاراتلىرى ئەمگەك كۈچىنى سىرتقا چىقىرىشقا تەشكىللىگەندە، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئالاقىدار تەربىيەلەش مەزمۇنىغا كىرگۈزۈپ، ئىشلەمچىلەرگە ئالاقىدار ئۇچۇر مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.
ئىشچى ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار ئەمگەكچىلەرگە قارىتا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشنى تەشۋىق قىلىشنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئىش ئورنى تەربىيەلەش ۋە بىخەتەرلىك تەربىيەسىگە كىرگۈزۈشى كېرەك.
ئ16- ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، سودا ئىشلىرى، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىغا ماسلىشىپ ياتاق، يۇيۇنۇش، ئارام ئېلىش، ھۆسۈن تۈزەش، چاچ ياساش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدىغان تىجارەتچىلەر ۋە ئۇلار بىلەن شۇغۇللىنىدىغان خادىملارغا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاش بىلىملىرىنى تەربىيەلىشى كېرەك.
ئ17- ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئالاقىدار تارماقلار ۋە تەشكىلاتلار پەن-تېخنىكا، مەدەنىيەت، سەھىيەنى يېزىلارغا يەتكۈزۈش، ساغلاملىق بىلەن نامراتلارنى يۆلەش قاتارلىق پائالىيەتلەرگە بىرلەشتۈرۈپ، يېزىلاردىكى ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىش تەربىيىسىنى كۈچەيتىشى، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات فىلىمىنى تەشكىللەش، قويۇش، كادىرلارنى ئائىلىلەرگىچە تەشۋىق قىلىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللىنىپ، دېھقان-چارۋىچىلارنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ئېڭى ۋە ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈپ، ئەيدىزنىڭ يېزىلاردا تارقىلىشى ۋە كېڭىيىشىنى چەكلىشى كېرەك.
ئ18-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي تارماقلىرى قاماقخانا، تۇتۇپ تۇرۇش ئورنى، مەجبۇرىي ئايرىپ زەھەر تاشلىتىش ئورنى، تۈرمە قاتارلىق نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرىدا نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلىدىغان خادىملارغا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىشى كېرەك.
نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرغۇچىلارنىڭ نازارەت قىلىش ئورنىغا كىرىپ-چىقىشى، ئادەتتىكى تەربىيە پىلانىغا كىرگۈزۈپ، كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ نازارەت قىلىپ باشقۇرغۇچىلارنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى تەربىيىسىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئ19- ماددا ئورگان، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار، يەككە ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ئۆز ئورۇندىكى خادىملارغا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى ئېلىپ بېرىشى كېرەك.
كەنت (مەھەللە) ئاھالىلەر كومىتېتلىرى ھەمدە مەھەللە تەشكىلاتلىرى كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ، كەنت (ئاھالىلەر) ئاھالىلىرى ۋە سىرتتىن كەلگەنلەرگە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىش تەربىيىسىنى كۈچەيتىشى كېرەك.
第三章 监测与管理ئ11-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئالاقىدار تارماقلار كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇپ، ساغلام، مەدەنىي تۇرمۇش ئۇسۇلىنى تەشەببۇس قىلىپ، شەخسلەرنىڭ ساغلاملىق مەسئۇلىيەت ئېڭىنى ئۆستۈرۈپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارغا ۋە ئەيدىز بىمارلىرىغا كۆڭۈل بۆلىدىغان ياخشى ئىجتىمائىي مۇھىت بەرپا قىلىشى كېرەك.
ئاسان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىدىغان خەتەرلىك كىشىلەرگە قارىتا، ئادەم بەدىنىگە زىيان يەتكۈزۈش ھەمدە ھاياتىغا زىيان يەتكۈزۈش قاتارلىق ئاگاھلاندۇرۇش خاراكتېرلىك تەربىيە ۋە قانۇنچىلىق تەربىيەسىنى كۈچەيتىپ، ئۆزىدىن مۇداپىئە كۆرۈش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈپ، خەتەرلىك قىلمىشلارنى ئازايتىش كېرەك.
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىغا قانۇن-تۈزۈم تەربىيەسى، ئەخلاق تەربىيەسى ۋە ۋىرۇسقا قارشى داۋالاشقا تەشەببۇسكارلىق بىلەن داۋالاش قاتارلىق ئارىلىشىش مۇلازىمىتىنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن قوبۇل قىلىش مەخسۇس تېمىدا تەربىيە ئېلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىنى تىزگىنلەش كېرەك.
ئ12-ماددا سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى تۈرلۈك سەھىيە ساغلاملىق تېخنىكىسى مۇلازىمەت تورىدىن پايدىلىنىپ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرىدىغان ئالاقىدار تارماقلار، تەشكىلات ۋە شەخسلەرنى كەسپىي يېتەكچىلىك ۋە تېخنىكا جەھەتتىن قوللىشى كېرەك.
داۋالاش ئاپپاراتلىرىدىكى تىببى خادىملار ئەيدىز، جىنسىي كېسەللىك قاتارلىقلارغا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەردىن مەسلىھەت بېرىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش جەريانىدا، كېسەل كۆرسەتكۈچىلەرگە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى ئېلىپ بېرىشى كېرەك.
ئانا-بالىلار ساقلىقنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئورگىنى تۇغۇت يېشىدىكى كىشىلەرنى پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمىتى ۋە كۆپىيىش ساغلاملىقى مۇلازىمىتى قىلغاندا، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى بىرلا ۋاقىتتا قانات يايدۇرۇش كېرەك.
كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى رادىئو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژورنال، ئىنتېرنېت تورى قاتارلىق تاراتقۇلاردىن پايدىلىنىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات پائالىيىتىنى كەڭ قانات يايدۇرۇشى ھەمدە ئوخشىمىغان كىشىلەرگە قارىتا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات ماتېرىياللىرىنى ئىشلەپ، ھەرقايسى تارماقلار، تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىش، مەسلىھەت بېرىش، قوللاش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىشى كېرەك.
ئ13-ماددا رادىئو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژۇرنال، ئىنتېرنېت تورى قاتارلىق تاراتقۇلاردا مەخسۇس تېما، مەخسۇس سەھىپە تەسىس قىلىپ ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىپ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى ئېلانىنى قەرەللىك ھەقسىز قويۇشى كېرەك. مەدەنىيەت ۋە ساياھەت، رادىئو-تېلېۋىزىيە، ئاخبارات نەشرىيات تارماقلىرى تەشۋىقات- تەربىيە خىزمىتىنىڭ ئەمەلىيلىشىش ئەھۋالىنى ھەيدەكچىلىك قىلىشى، تەكشۈرۈشى كېرەك.
قاتناش تىرانسپورت، تاموژنا، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار ئايرودروم، ۋوگزال، چېگرا ئېغىزى، ساياھەت نۇقتىلىرى قاتارلىق كۆچمە خادىملار توپلاشقان سورۇنلاردا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
ئ14-ماددا مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرى سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە مەكتەپلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش خىزمىتىگە بولغان رەھبەرلىك ۋە ماسلىشىشنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز يۇقۇمىنى ئۇقتۇرۇش تۈزۈمى ۋە قەرەللىك خىزمەت كېڭىشىش مېخانىزمىنى ئورنىتىشى كېرەك. سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرى تارماقلىرى ئاز دېگەندە ھەر يېرىم يىلدا ئوخشاش دەرىجىلىك مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرىغا تەۋەلىكىدىكى مەكتەپلەردىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى ئۇقتۇردى.
مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەربىيىسى ۋە جىنسىي ساغلاملىق تەربىيىسى قاتارلىق مەزمۇنلارنى ئالاقىدار پەن ئوقۇتقۇچىلىرىنى تەربىيىلەش ۋە مەكتەپ ساغلاملىق تەربىيىسى دەرسلىكىگە كىرگۈزۈشى ھەمدە تۈرلۈك مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇش پىلانىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشىگە ھەيدەكچىلىك قىلىشى كېرەك.
مەكتەپ (ئىنىستىتوت)نىڭ مەكتەپ (ئىنىستىتوت) باشلىقى شۇ ئورۇننىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەربىيىسى خىزمىتىنىڭ بىرىنچى مەسئۇلى. مەجبۇرىيەت مائارىپى باسقۇچىدىكى مەكتەپلەر، تولۇق ئوتتۇرا باسقۇچىدىكى مەكتەپلەر ۋە ئالىي مەكتەپلەر ۋە باشقا تۈرلۈك ياتاقلىق تۈزۈمدىكى مەكتەپلەر (مەخسۇس مائارىپ تۈرىدىكى مەكتەپلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ) ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ساغلاملىق تەربىيىسى ئوقۇتۇش پىلانىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈپ، ئوقۇتۇش دەرسلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش مەكتەپ كۇتۇپخانىسى، قىرائەتخانىدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى ئوقۇشلۇقى بولۇشى، مەكتەپ تەشۋىقات سەھىپىسىدە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى باغچىسى ئېچىلىشى كېرەك.
ھەر دەرىجىلىك، تۈرلۈك كادىرلارنى تەربىيىلەش ئاپپاراتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى ۋە سىياسىتىنى تەربىيىلەش مەزمۇنىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.
ئ15- ماددا ئادەم كۈچى بايلىقى ۋە ئىجتىمائىي كاپالەت مەمۇرىي تارماقلىرى ھەمدە كەسپىي ۋاسىتىچىلىك ئاپپاراتلىرى ئەمگەك كۈچىنى سىرتقا چىقىرىشقا تەشكىللىگەندە، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئالاقىدار تەربىيەلەش مەزمۇنىغا كىرگۈزۈپ، ئىشلەمچىلەرگە ئالاقىدار ئۇچۇر مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.
ئىشچى ئىشلەتكۈچى ئورۇنلار ئەمگەكچىلەرگە قارىتا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشنى تەشۋىق قىلىشنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئىش ئورنى تەربىيەلەش ۋە بىخەتەرلىك تەربىيەسىگە كىرگۈزۈشى كېرەك.
ئ16- ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، سودا ئىشلىرى، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىغا ماسلىشىپ ياتاق، يۇيۇنۇش، ئارام ئېلىش، ھۆسۈن تۈزەش، چاچ ياساش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدىغان تىجارەتچىلەر ۋە ئۇلار بىلەن شۇغۇللىنىدىغان خادىملارغا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاش بىلىملىرىنى تەربىيەلىشى كېرەك.
ئ17- ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئالاقىدار تارماقلار ۋە تەشكىلاتلار پەن-تېخنىكا، مەدەنىيەت، سەھىيەنى يېزىلارغا يەتكۈزۈش، ساغلاملىق بىلەن نامراتلارنى يۆلەش قاتارلىق پائالىيەتلەرگە بىرلەشتۈرۈپ، يېزىلاردىكى ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىش تەربىيىسىنى كۈچەيتىشى، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات فىلىمىنى تەشكىللەش، قويۇش، كادىرلارنى ئائىلىلەرگىچە تەشۋىق قىلىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللىنىپ، دېھقان-چارۋىچىلارنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ئېڭى ۋە ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈپ، ئەيدىزنىڭ يېزىلاردا تارقىلىشى ۋە كېڭىيىشىنى چەكلىشى كېرەك.
ئ18-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي تارماقلىرى قاماقخانا، تۇتۇپ تۇرۇش ئورنى، مەجبۇرىي ئايرىپ زەھەر تاشلىتىش ئورنى، تۈرمە قاتارلىق نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرىدا نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلىدىغان خادىملارغا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىشى كېرەك.
نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرغۇچىلارنىڭ نازارەت قىلىش ئورنىغا كىرىپ-چىقىشى، ئادەتتىكى تەربىيە پىلانىغا كىرگۈزۈپ، كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ نازارەت قىلىپ باشقۇرغۇچىلارنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى تەربىيىسىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئ19- ماددا ئورگان، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار، يەككە ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ئۆز ئورۇندىكى خادىملارغا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى ئېلىپ بېرىشى كېرەك.
كەنت (مەھەللە) ئاھالىلەر كومىتېتلىرى ھەمدە مەھەللە تەشكىلاتلىرى كۆپ خىل شەكىللەرنى قوللىنىپ، كەنت (ئاھالىلەر) ئاھالىلىرى ۋە سىرتتىن كەلگەنلەرگە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى تەشۋىق قىلىش تەربىيىسىنى كۈچەيتىشى كېرەك.
第二十条 县级以上人民政府应当建立艾滋病监测、检测和信息报告的网络系统。
卫生健康部门应当加强艾滋病监测、检测和信息报告网络系统的管理，对艾滋病流行态势进行分析预测，为制定和实施控制措施提供依据。
发展改革、财政、公安、司法行政、市场监督管理等部门应当协助建立艾滋病监测、检测和信息报告网络系统，为艾滋病信息监测、追踪随访、转介转诊等工作提供保障。
第二十一条 自治区卫生健康行政部门应当制定自治区艾滋病监测计划和工作方案。州（市、地）、县（市、区）卫生健康行政部门根据自治区艾滋病监测计划和方案，制定本行政区域的艾滋病监测计划和工作方案，并组织实施艾滋病监测和专题调查，及时掌握本行政区域内艾滋病疫情变化情况和流行趋势。
疾病预防控制机构应当对本辖区艾滋病发生、流行以及影响其发生、流行的因素实施监测，分析疫情及流行趋势，组织对艾滋病病毒感染者和艾滋病病人进行流行病学调查，建立档案，进行医学随访。
海关应当根据国家有关规定对出入境人员进行艾滋病检测，并将检测结果及时向卫生健康行政部门报告。
第二十二条 艾滋病筛查实验室和艾滋病确证实验室的建立，应当符合国家规定的检测技术规范要求，并经自治区卫生健康行政部门验收合格。
艾滋病筛查实验室和艾滋病确证实验室应当对检测质量负责，确保检测结果的有效性、合法性。
第二十三条 县级以上人民政府卫生健康行政部门指定的医疗机构、疾病预防控制机构、妇幼健康和计划生育技术服务机构，应当为自愿接受艾滋病咨询、检测的人员免费提供咨询、筛查检测服务，并向社会公布服务地址和联系方式。
检测采取实名制。对检测发现的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人应当提供咨询和转诊服务。
第二十四条 鼓励和倡导公民婚前进行艾滋病免费筛查检测，接受医学咨询服务。
艾滋病流行严重地区的公民婚前应当进行艾滋病免费筛查检测，接受医学咨询服务。
第二十五条 医疗机构、妇幼健康和计划生育技术服务机构应当向孕产妇提供艾滋病免费筛查检测，并提供医学指导。
第二十六条 从事住宿、娱乐、休闲保健、美容美发等服务业的经营者，应当每年定期组织直接为顾客服务的工作人员进行包括艾滋病检测项目的健康检查，不得安排未取得健康合格证明的人员从事直接为顾客服务的工作。
第二十七条 医疗机构、疾病预防控制机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构应当指定专人将艾滋病检测结果告知本人；被检测者为无行为能力人或者限制行为能力人的，应当将结果告知其父母或者监护人。
艾滋病病毒感染者和艾滋病病人在得知检测结果后应当自行或者委托医疗卫生机构将感染状况告知其配偶、与其有性关系者及监护人；三十日内未自行告知或者未委托告知的，其户籍地或者居住地医疗卫生机构和医务人员有权告知其配偶、与其有性关系者和监护人，并提供医学指导。
第二十八条 医疗机构、疾病预防控制机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构应当按照规定的内容、程序、方式和时限完成艾滋病病毒感染者和艾滋病病人疫情信息的网络直报工作。
县级以上人民政府卫生健康行政部门应当向本级人民政府及上级主管部门报告艾滋病疫情。
自治区卫生健康行政部门应当按照《中华人民共和国传染病防治法》的规定公布艾滋病疫情。
第二十九条 医疗机构、疾病预防控制机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构、社区组织及其他单位或者个人，对艾滋病病毒感染者和艾滋病病人及其家属的有关个人信息资料应当保密，未经本人或者其监护人同意不得公开。
ئۈچىنچى باب كۆزىتىش ۋە باشقۇرۇش
ئ20- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش، تەكشۈرۈش ۋە ئۇچۇر دوكلاتى بېرىدىغان تور سىستېمىسىنى بەرپا قىلىشى كېرەك.
سەھىيە ساغلاملىق تارماقلىرى ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش، تەكشۈرۈش ۋە ئۇچۇر دوكلات تورى سىستېمىسىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىنى تەھلىل قىلىپ مۆلچەرلەپ، تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى تۈزۈش ۋە يولغا قويۇشنى ئاساس بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.
تەرەققىيات، ئىسلاھات، مالىيە، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىيەت، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش قاتارلىق تارماقلار ئەيدىز كېسىلىنى كۈزىتىش، تەكشۈرۈش ۋە ئۇچۇر دوكلات قىلىش تورى سىستېمىسىنى بەرپا قىلىشقا ياردەملىشىپ، ئەيدىز ئۇچۇرىنى كۆزىتىش، ئىز قوغلاپ زىيارەت قىلىش، تونۇشتۇرۇپ دىئاگنوز قويۇشقا يۆتكەپ دىئاگنوز قويۇش قاتارلىق خىزمەتلەرنى كاپالەتكە ئىگە قىلىشى كېرەك.
ئ21 – ماددا ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش پىلانى ۋە خىزمەت لايىھىسىنى تۈزۈشى كېرەك. ئوبلاست (شەھەر، ۋىلايەت)، ناھىيە (شەھەر، رايون) سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە لايىھەسىگە ئاساسەن، مەمۇرىي رايوننىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە خىزمەت لايىھەسىنى تۈزۈپ چىقتى ھەمدە ئەيدىزنى كۆزىتىش ۋە مەخسۇس تېمىدا تەكشۈرۈشنى تەشكىللەپ، مەمۇرىي رايون ئىچىدىكى ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنىڭ ئۆزگىرىش ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالى ۋە تارقىلىش يۈزلىنىشىنى ئۆز ۋاقتىدا ئىگىلىدى.
كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى ئۆز تەۋەلىكىدىكى ئەيدىز كېسىلىنىڭ يۈز بېرىۋاتقان، تارقىلىشچان ھەمدە ئۇنىڭغا تەسىر كۆرسىتىدىغان، تارقىلىشقا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللارنى كۆزىتىپ، يۇقۇم ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالىنى تەھلىل قىلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى يۇقۇملانغۇچىلارنى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى يۇقۇملۇق كېسەللەر ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈشكە تەشكىللەپ، ئارخىپ تۇرغۇزۇپ، تېببىي زىيارەتنى ئېلىپ بېرىشى كېرەك.
تاموژنا دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن چېگرىدىن كىرىپ چىقىدىغانلارنى ئەيدىزنى تەكشۈرۈشى ھەمدە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ۋاقتىدا سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.
ئ22 – ماددا ئەيدىز كېسىلىنى تاللاپ تەكشۈرۈش تەجرىبىخانىسى ۋە ئەيدىز كېسىلىنى دەلىللەش تەجرىبىخانىسىنىڭ قۇرۇلىشى دۆلەت بەلگىلىگەن تەكشۈرۈش تېخنىكا قائىدىسىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى ھەمدە ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزىۋېلىشىدىن ئۆتۈشى كېرەك.
ئەيدىز كېسىلىنى تاللاپ تەكشۈرۈش تەجرىبىخانىسى ۋە ئەيدىز كېسىلىنى ھەقىقىي ئىسپاتلاش تەجرىبىخانىسى تەكشۈرۈش سۈپىتىگە مەسئۇل بولۇپ، تەكشۈرۈش نەتىجىسىنىڭ ئۈنۈمى، قانۇنلۇق بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئ23- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقى بېكىتكەن داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساغلاملىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ئەيدىز كېسەللىكى ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى ئىختىيارىي قوبۇل قىلغان خادىملارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىشى، تاللاپ تەكشۈرۈش مۇلازىمىتى قىلىشى ھەمدە مۇلازىمەت ئادرېسى ۋە ئالاقىلىشىش ئۇسۇلىنى جەمئىيەتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.
تەكشۈرۈشتە ھەقىقىي ئىسىم تۈزۈمى قوللىنىلىدۇ تەكشۈرۈشتە بايقالغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى مەسلىھەت بېرىش ۋە يۆتكەپ دىئاگنوز قويۇش مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.
ئ24- ماددا پۇقرالار تويدىن بۇرۇن ئەيدىزنى ھەقسىز تاللاپ تەكشۈرتۈشكە ئىلھاملاندۇرىدۇ ۋە تەشەببۇس قىلىدۇ، تېببىي مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتىنى قوبۇل قىلىدۇ.
ئەيدىز كېسىلى ئېغىر تارقالغان رايونلاردىكى پۇقرالار تويدىن بۇرۇن ئەيدىزنى ھەقسىز تاللاپ تەكشۈرتۈپ، تېببىي مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.
ئ25 – ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساغلاملىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارنى ھەقسىز تاللاپ تەكشۈرتۈشى ھەمدە تېببىي يېتەكچىلىك بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.
ئ26- ماددا ياتاق، كۆڭۈل ئېچىش، ئارامگاھ، چاچ ياساش قاتارلىق مۇلازىمەت كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تىجارەتچىلەر ھەر يىلى قەرەللىك ھالدا خېرىدارلار ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىدىغان خادىملارنى تەشكىللەپ ئەيدىزنى تەكشۈرۈش تۈرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان سالامەتلىك تەكشۈرۈشى ئېلىپ بېرىشى، ساغلاملىق ئىسپاتى ئالمىغانلارنى خېرىدارلار ئۈچۈن بىۋاسىتە مۇلازىمەت قىلىش خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىشقا ئورۇنلاشتۇرماسلىقى كېرەك.
ئ27– ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى مەخسۇس ئادەم بەلگىلەپ ئەيدىزنى تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ئۆزىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك تەكشۈرۈلگۈچى قىلمىش ئىقتىدارى يوق ئادەم ياكى قىلمىشنى چەكلەش ئىقتىدارىغا ئىگە كىشى بولسا، نەتىجىسىنى ئاتا- ئانىسى ياكى ھامىيسىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى بىلگەندىن كېيىن، ئۆزى ياكى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرىغا يۇقۇملىنىش ئەھۋالىنى جۆرىسىگە، ئۇلار بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەتلىكلەر ۋە ھامىيلىق قىلغۇچىغا ھاۋالە قىلىشى كېرەك 30 كۈن ئىچىدە ئۆزى ئۇقتۇرمىغان ياكى ھاۋالە قىلمىغان بولسا، ئۇلارنىڭ نوپۇسى ياكى تۇرۇشلۇق جايدىكى داۋالاش-ساقلىق ساقلاش ئاپپاراتلىرى ۋە تىببى خادىملىرى ئۇنىڭ جۆرىسى، جىنسىي مۇناسىۋەت قىلغۇچى ۋە ھامىيسىغا ئۇقتۇرۇشقا ھەمدە تېببىي يېتەكچىلىك بىلەن تەمىنلەشكە ھوقۇقلۇق.
ئ28- ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى بەلگىلەنگەن مەزمۇن، تەرتىپ، ئۇسۇل ۋە ۋاقىت چەكلىمىسى بويىچە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ يۇقۇم ئەھۋالى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى توردىن بىۋاسىتە مەلۇم قىلىش خىزمىتىنى تاماملىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل ئورۇنلارغا ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى دوكلات قىلىشى كېرەك.
ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش قانۇنى›› دىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى ئېلان قىلىشى كېرەك.
ئ29- ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى، مەھەللە تەشكىلاتلىرى ۋە باشقا ئورۇن ياكى شەخسلەر ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز يۇقۇمدارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا ئالاقىدار شەخسىي ئۇچۇر ماتېرىياللىرىنى مەخپىي تۇتۇش، ئۆزى ياكى ئۇنىڭ ھامىلىدارلىرىنىڭ ماقۇللىقىنى ئالماي تۇرۇپ ئاشكارىلاشقا بولمايدۇ
第四章 预防与控制ئ20- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش، تەكشۈرۈش ۋە ئۇچۇر دوكلاتى بېرىدىغان تور سىستېمىسىنى بەرپا قىلىشى كېرەك.
سەھىيە ساغلاملىق تارماقلىرى ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش، تەكشۈرۈش ۋە ئۇچۇر دوكلات تورى سىستېمىسىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىنى تەھلىل قىلىپ مۆلچەرلەپ، تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى تۈزۈش ۋە يولغا قويۇشنى ئاساس بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.
تەرەققىيات، ئىسلاھات، مالىيە، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىيەت، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش قاتارلىق تارماقلار ئەيدىز كېسىلىنى كۈزىتىش، تەكشۈرۈش ۋە ئۇچۇر دوكلات قىلىش تورى سىستېمىسىنى بەرپا قىلىشقا ياردەملىشىپ، ئەيدىز ئۇچۇرىنى كۆزىتىش، ئىز قوغلاپ زىيارەت قىلىش، تونۇشتۇرۇپ دىئاگنوز قويۇشقا يۆتكەپ دىئاگنوز قويۇش قاتارلىق خىزمەتلەرنى كاپالەتكە ئىگە قىلىشى كېرەك.
ئ21 – ماددا ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش پىلانى ۋە خىزمەت لايىھىسىنى تۈزۈشى كېرەك. ئوبلاست (شەھەر، ۋىلايەت)، ناھىيە (شەھەر، رايون) سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە لايىھەسىگە ئاساسەن، مەمۇرىي رايوننىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە خىزمەت لايىھەسىنى تۈزۈپ چىقتى ھەمدە ئەيدىزنى كۆزىتىش ۋە مەخسۇس تېمىدا تەكشۈرۈشنى تەشكىللەپ، مەمۇرىي رايون ئىچىدىكى ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنىڭ ئۆزگىرىش ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالى ۋە تارقىلىش يۈزلىنىشىنى ئۆز ۋاقتىدا ئىگىلىدى.
كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى ئۆز تەۋەلىكىدىكى ئەيدىز كېسىلىنىڭ يۈز بېرىۋاتقان، تارقىلىشچان ھەمدە ئۇنىڭغا تەسىر كۆرسىتىدىغان، تارقىلىشقا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللارنى كۆزىتىپ، يۇقۇم ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالىنى تەھلىل قىلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى يۇقۇملانغۇچىلارنى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى يۇقۇملۇق كېسەللەر ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈشكە تەشكىللەپ، ئارخىپ تۇرغۇزۇپ، تېببىي زىيارەتنى ئېلىپ بېرىشى كېرەك.
تاموژنا دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن چېگرىدىن كىرىپ چىقىدىغانلارنى ئەيدىزنى تەكشۈرۈشى ھەمدە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ۋاقتىدا سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.
ئ22 – ماددا ئەيدىز كېسىلىنى تاللاپ تەكشۈرۈش تەجرىبىخانىسى ۋە ئەيدىز كېسىلىنى دەلىللەش تەجرىبىخانىسىنىڭ قۇرۇلىشى دۆلەت بەلگىلىگەن تەكشۈرۈش تېخنىكا قائىدىسىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى ھەمدە ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزىۋېلىشىدىن ئۆتۈشى كېرەك.
ئەيدىز كېسىلىنى تاللاپ تەكشۈرۈش تەجرىبىخانىسى ۋە ئەيدىز كېسىلىنى ھەقىقىي ئىسپاتلاش تەجرىبىخانىسى تەكشۈرۈش سۈپىتىگە مەسئۇل بولۇپ، تەكشۈرۈش نەتىجىسىنىڭ ئۈنۈمى، قانۇنلۇق بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئ23- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقى بېكىتكەن داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساغلاملىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ئەيدىز كېسەللىكى ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى ئىختىيارىي قوبۇل قىلغان خادىملارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىشى، تاللاپ تەكشۈرۈش مۇلازىمىتى قىلىشى ھەمدە مۇلازىمەت ئادرېسى ۋە ئالاقىلىشىش ئۇسۇلىنى جەمئىيەتكە ئېلان قىلىشى كېرەك.
تەكشۈرۈشتە ھەقىقىي ئىسىم تۈزۈمى قوللىنىلىدۇ تەكشۈرۈشتە بايقالغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى مەسلىھەت بېرىش ۋە يۆتكەپ دىئاگنوز قويۇش مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك.
ئ24- ماددا پۇقرالار تويدىن بۇرۇن ئەيدىزنى ھەقسىز تاللاپ تەكشۈرتۈشكە ئىلھاملاندۇرىدۇ ۋە تەشەببۇس قىلىدۇ، تېببىي مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتىنى قوبۇل قىلىدۇ.
ئەيدىز كېسىلى ئېغىر تارقالغان رايونلاردىكى پۇقرالار تويدىن بۇرۇن ئەيدىزنى ھەقسىز تاللاپ تەكشۈرتۈپ، تېببىي مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.
ئ25 – ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساغلاملىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارنى ھەقسىز تاللاپ تەكشۈرتۈشى ھەمدە تېببىي يېتەكچىلىك بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.
ئ26- ماددا ياتاق، كۆڭۈل ئېچىش، ئارامگاھ، چاچ ياساش قاتارلىق مۇلازىمەت كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تىجارەتچىلەر ھەر يىلى قەرەللىك ھالدا خېرىدارلار ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىدىغان خادىملارنى تەشكىللەپ ئەيدىزنى تەكشۈرۈش تۈرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان سالامەتلىك تەكشۈرۈشى ئېلىپ بېرىشى، ساغلاملىق ئىسپاتى ئالمىغانلارنى خېرىدارلار ئۈچۈن بىۋاسىتە مۇلازىمەت قىلىش خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىشقا ئورۇنلاشتۇرماسلىقى كېرەك.
ئ27– ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى مەخسۇس ئادەم بەلگىلەپ ئەيدىزنى تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ئۆزىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك تەكشۈرۈلگۈچى قىلمىش ئىقتىدارى يوق ئادەم ياكى قىلمىشنى چەكلەش ئىقتىدارىغا ئىگە كىشى بولسا، نەتىجىسىنى ئاتا- ئانىسى ياكى ھامىيسىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى بىلگەندىن كېيىن، ئۆزى ياكى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرىغا يۇقۇملىنىش ئەھۋالىنى جۆرىسىگە، ئۇلار بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەتلىكلەر ۋە ھامىيلىق قىلغۇچىغا ھاۋالە قىلىشى كېرەك 30 كۈن ئىچىدە ئۆزى ئۇقتۇرمىغان ياكى ھاۋالە قىلمىغان بولسا، ئۇلارنىڭ نوپۇسى ياكى تۇرۇشلۇق جايدىكى داۋالاش-ساقلىق ساقلاش ئاپپاراتلىرى ۋە تىببى خادىملىرى ئۇنىڭ جۆرىسى، جىنسىي مۇناسىۋەت قىلغۇچى ۋە ھامىيسىغا ئۇقتۇرۇشقا ھەمدە تېببىي يېتەكچىلىك بىلەن تەمىنلەشكە ھوقۇقلۇق.
ئ28- ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى بەلگىلەنگەن مەزمۇن، تەرتىپ، ئۇسۇل ۋە ۋاقىت چەكلىمىسى بويىچە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ يۇقۇم ئەھۋالى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى توردىن بىۋاسىتە مەلۇم قىلىش خىزمىتىنى تاماملىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل ئورۇنلارغا ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى دوكلات قىلىشى كېرەك.
ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش قانۇنى›› دىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى ئېلان قىلىشى كېرەك.
ئ29- ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى، مەھەللە تەشكىلاتلىرى ۋە باشقا ئورۇن ياكى شەخسلەر ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز يۇقۇمدارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا ئالاقىدار شەخسىي ئۇچۇر ماتېرىياللىرىنى مەخپىي تۇتۇش، ئۆزى ياكى ئۇنىڭ ھامىلىدارلىرىنىڭ ماقۇللىقىنى ئالماي تۇرۇپ ئاشكارىلاشقا بولمايدۇ
第三十条 县级以上人民政府及有关行政部门，应当根据本行政区域艾滋病流行和吸毒人员分布情况，组织落实强制戒毒、吸毒成瘾者社区戒毒药物维持治疗、清洁针具交换以及安全套推广应用等干预措施。
公安机关应当依法加大对卖淫嫖娼、聚众淫乱、吸毒贩毒等违法犯罪活动的打击力度，严厉打击利用感染者身份从事违法犯罪的活动，并加大对故意传播艾滋病和容留与艾滋病传播危险行为相关犯罪活动人员的案件查处力度。
网信、工业和信息化、公安、文化和旅游等部门要加强社交媒体和网络平台的监管，依法清理和打击传播色情信息、从事色情及毒品交易的社交媒体、网络平台和个人，有效遏制和阻断艾滋病病毒经性行为和注射吸毒传播。
第三十一条 提供住宿服务的经营者以及自治区人民政府确定的其他公共场所的经营者，应当在其营业场所内摆放安全套或者设置安全套发售设施。
县级以上人民政府卫生健康行政部门应当会同公安、市场监督管理、文化和旅游等部门加强公共场所摆放安全套或者设置安全套发售设施工作的指导以及公用物品和器具消毒的监督检查。
第三十二条 疾病预防控制机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构应当向艾滋病病毒感染者和艾滋病病人及其配偶免费提供安全套。
第三十三条 自治区卫生健康、市场监督管理、公安、司法行政部门应当积极协同、配合，在吸毒人员较为集中地区建立社区戒毒药物维持治疗机构，做好戒毒药物维持治疗工作的规划、监测评估及管理工作。
社区戒毒药物维持治疗、社区戒毒和社区康复等机构应当按照国家和自治区相关要求，开展艾滋病防治实验室检测、信息管理、治疗、心理咨询及综合干预服务等工作。
乡（镇）人民政府、街道办事处应当对吸毒人员做好宣传及帮教工作。
第三十四条 医疗机构、疾病预防控制机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构应当遵守国务院卫生健康行政部门规定的操作规程和消毒管理制度，按照标准防护原则，严格执行操作规范；对可能造成皮肤、粘膜破损的医疗器械应当严格消毒，并按照国务院《医疗废物管理条例》的规定处理医疗废物，防止发生艾滋病医院感染和医源性感染。
艾滋病实验室应当严格执行国家菌（毒）种和实验室生物安全管理的有关规定，防止实验室感染和艾滋病病毒扩散。
第三十五条 采供血机构应当对采集的人体血液、血浆开展艾滋病检测；不得向医疗机构和血液制品生产单位供应未经艾滋病检测或者艾滋病检测阳性的人体血液、血浆。
血液制品生产单位应当在原料血浆投料生产前对每一份血浆进行艾滋病检测；未经艾滋病检测或者艾滋病检测阳性的血浆，不得作为原料血浆投料生产。
医疗机构、疾病预防控制机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构应当对因应急用血而临时采集的血液进行艾滋病检测和检测结果核查，并按《中华人民共和国献血法》的规定，做好备案工作；对未经艾滋病检测、检查或者艾滋病检测阳性的血液，不得采集或者使用。
艾滋病检测应当包含核酸检测。
第三十六条 县级以上卫生健康、公安、司法行政等有关部门以及医疗机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构、相关科研机构应当制定艾滋病职业暴露应急预案，并对执行公务或者技术服务中可能感染艾滋病病毒的人员进行艾滋病职业暴露防护培训，提供防护用品，及时安排可能或者已经发生艾滋病病毒感染的人员到职业暴露处置机构接受防护或者救治。
艾滋病职业暴露处置机构负责职业暴露的现场处置、处置指导、暴露后感染危险性评估咨询、预防性治疗、实验室检测。收集、登记、保存接触暴露源的相关信息，及时报告卫生健康行政部门，并进行随访检测。
自治区卫生健康行政部门确定的自治区级艾滋病抗病毒治疗定点医疗机构负责组织专家对全区艾滋病病毒职业暴露感染处置及调查工作进行技术指导。
第三十七条 艾滋病病毒感染者和艾滋病病人应当履行下列义务：
（一）接受和配合医疗卫生机构的治疗、医学指导和定期随访；
（二）接受负责对其随访的单位的流行病学调查和指导；
（三）就医时，将感染或者发病的事实如实告知接诊医生；
（四）离开住所地或者经常居住地三十日以上并需要医疗服务的，离开前告知当地疾病预防控制机构或负责对其随访的单位；
（五）将感染或者发病的事实及时告知与其有性关系者；
（六）采取必要的防护措施，防止感染他人。
艾滋病病毒感染者和艾滋病病人不得以患艾滋病为由寻衅滋事、恐吓他人，不得以任何方式故意传播艾滋病。
تۆتىنچى باب ئالدىنى ئېلىش ۋە كونترول قىلىش
ئ30- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ھەمدە ئالاقىدار مەمۇرىي تارماقلار ئۆز مەمۇرىي رايونىدا ئەيدىز تارقىلىش ۋە زەھەر چەككۈچىلەرنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، مەجبۇرىي زەھەر تاشلىتىش، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلار مەھەللىسىدىكى زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى ساقلاش، داۋالاش، تازىلاش يىڭنىسىنى ئالماشتۇرۇش ۋە بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكىنى ئومۇملاشتۇرۇش، قوللىنىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشى كېرەك.
جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە نومۇسىنى سېتىپ پاھىشىۋازلىق قىلىش، شەھۋانىي، زەھەر ئەتكەسچىلىكى قاتارلىق قانۇنغا خىلاپ جىنايى ھەرىكەتلەرگە زەربە بېرىش سالمىقىنى زورايتىپ، يۇقۇملانغۇچىلىق سالاھىيىتىدىن پايدىلىنىپ قانۇنغا خىلاپ جىنايى قىلمىشلار بىلەن شۇغۇللىنىشقا قاتتىق زەربە بېرىشى ھەمدە قەستەن ئەيدىز ۋە ئەيدىزنى تارقىتىش ۋە ئەيدىز تارقىتىش قىلمىشىغا مۇناسىۋەتلىك جىنايى ھەرىكەت قىلغۇچىلارنى دېلولارنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىش سالمىقىنى زورايتىشى كېرەك.
تور ئۇچۇرى، سانائەت ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇش، جامائەت خەۋپسىزلىكى، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار ئىجتىمائىي ئالاقە ۋە تور سۇپىسىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، شەھۋانىي ئۇچۇرلارنى تارقىتىش، شەھۋانىي ۋە زەھەر سودىسى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئىجتىمائىي تاراتقۇ، تور سۇپىسى ۋە شەخسلەرنى قانۇن بويىچە ئېنىقلاپ ۋە زەربە بېرىپ، ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ ھەيز جىنسىي قىلمىشى ۋە ئوكۇل قىلىپ زەھەر چېكىش تارقىلىشىنى ئۈنۈملۈك تىزگىنلىشى ۋە توسۇشى كېرەك.
ئ31 – ماددا ياتاق مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدىغان تىجارەتچىلەر ۋە ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن باشقا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەر ئۆزىنىڭ تىجارەت سورۇنىغا بىخەتەرلىك قېپى قويۇشى ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى سېتىش ئەسلىھەسى ئورنىتىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار بىلەن بىرلىكتە ئاممىۋى سورۇنلارغا بىخەتەرلىك قېپى قويۇش ياكى بىخەتەرلىك قېپى سېتىش ئەسلىھەلىرىنى تەسىس قىلىش خىزمىتىگە يېتەكچىلىك قىلىش ۋە ئاممىۋى بۇيۇملار ۋە سايمانلارنى دېزىنفېكسىيە قىلىش نازارەت قىلىش تەكشۈرۈشنى كۈچەيتىشى كېرەك.
ئ32-ماددا كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئورگانلىرى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغانلار ۋە ئۇلارنىڭ جورىلىرىنى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى بىلەن ھەقسىز تەمىنلىشى كېرەك.
ئ33 – ماددا ئاپتونوم رايوننىڭ سەھىيە ساغلاملىقى، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي تارماقلىرى پائال ماسلىشىپ، ماسلىشىپ، زەھەر چەككۈچىلەر بىر قەدەر مەركەزلەشكەن رايونلاردا مەھەللە زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى ساقلاش داۋالاش ئاپپاراتى قۇرۇپ، زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى ساقلاش داۋالاش خىزمىتىنى پىلانلاش، ئۆلچەش، باھالاش ۋە باشقۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
مەھەللە زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى داۋالاش، مەھەللىدە زەھەر تاشلىتىش ۋە مەھەللىدە سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش قاتارلىق ئاپپاراتلار دۆلەت ۋە ئاپتونوم رايوننىڭ ئالاقىدار تەلىپىگە ئاساسەن، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەجرىبىخانىسىنى تەكشۈرۈش، ئۇچۇر باشقۇرۇش، داۋالاش، پىسخىكىلىق مەسلىھەت بېرىش ۋە ئۇنىۋېرسال ئارىلىشىش مۇلازىمىتى قاتارلىق خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
يېزا (بازار) خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى زەھەر چەككۈچىلەرنى تەشۋىق قىلىش ۋە تەربىيە بېرىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
ئ34 – ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا – بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلىگەن مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە قىلىش باشقۇرۇش تۈزۈمىگە رىئايە قىلىشى، ئۆلچەم بويىچە قوغدىنىش پرىنسىپى بويىچە مەشغۇلات قېلىپىنى قاتتىق ئىجرا قىلىشى لازىم تېرىنى، شىللىق پەردىسى بۇزۇلۇش ئېھتىماللىقى بولغان داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنى قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىش ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى باشقۇرۇش نىزامى›› دىكى بەلگىلىمە بويىچە داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى بىر تەرەپ قىلىپ، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملىنىش ۋە داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
ئەيدىز كېسىلى تەجرىبىخانىسى دۆلەتلىك باكتېرىيە (زەھەر) ئۇرۇقى ۋە تەجرىبىخانىدىكى بىئولوگىيەلىك بىخەتەرلىك باشقۇرۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرنى قاتتىق ئىجرا قىلىپ، تەجرىبىخانىدىن يۇقۇملىنىش ۋە ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.
ئ35-ماددا قان ئېلىش ئورگانلىرى يىغىۋالغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئارقىلىق ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئېلىپ بارىدۇ داۋالاش ئاپپاراتلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلارنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى بىلەن تەمىنلەشكە بولمايدۇ.
قان بۇيۇملىرىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار خام ئەشيا قان پىلازمىسى ماتېرىيالى ئىشلەپچىقىرىلىشتىن بۇرۇن ھەربىر قان پىلازمىسىنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن مۇسبەت قان پىلازمىسى خام ئەشيا قان پىلازمىسى سۈپىتىدە ئىشلەپچىقىرىلسا بولمايدۇ.
داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا - بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئورگانلىرى جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش سەۋەبىدىن قان ئىشلىتىش سەۋەبىدىن ۋاقىتلىق توپلىغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ۋە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى تەكشۈرۈش ھەمدە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قان تەقدىم قىلىش قانۇنى» دىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەنگە ئېلىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش، تەكشۈرتۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن مۇسبەت قاننى توپلاشقا ياكى ئىشلەتمەسلىك.
ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتە يادرو كىسلاتاسىنى تەكشۈرۈشنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.
ئ36 – ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى سەھىيە ساغلاملىق، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي قاتارلىق ئالاقىدار تارماقلار ھەمدە داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى، ئالاقىدار پەن تەتقىقات ئورۇنلىرى ئەيدىز كەسپىدە ئاشكارىلىنىپ قالغان جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش لايىھىسىنى تۈزۈشى ھەمدە ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئىجرا قىلىشى كېرەك تېخنىكىلىق مۇلازىمەت جەريانىدا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىشى مۇمكىن بولغان كىشىلەر ئەيدىز كەسپىي ئاشكارىلىنىپ مۇداپىئەلىنىش بويۇمى بىلەن تەمىنلەپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئاللىقاچان يۇقۇملانغانلارنى كەسپىي ئاشكارىلىنىپ بىر تەرەپ قىلىش ئورگىنىغا بېرىپ مۇداپىئەلىنىش ياكى داۋالاشنى قوبۇل قىلىشى مۇمكىن.
ئەيدىز كېسىلىنى كەسپىي ئاشكارىلاپ بىر تەرەپ قىلىش ئاپپاراتى كەسپىي ئاشكارىلانغان نەق مەيداندا بىر تەرەپ قىلىش، بىر تەرەپ قىلىشقا يېتەكچىلىك قىلىش، ئاشكارىلانغاندىن كېيىن يۇقۇملانغان خەتەرلىك خاراكتېرلىك باھالاش مەسلىھەت بېرىش، ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك داۋالاش، تەجرىبىخانىدا تەكشۈرۈشكە مەسئۇل بولىدۇ. ئاشكارىلىنىش مەنبەسى بىلەن ئۇچرىشىشقا ئالاقىدار ئۇچۇرلارنى توپلاش، تىزىملاش، ساقلاش، سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىغا ۋاقتىدا دوكلات قىلىش ھەمدە تەكشۈرۈش كېرەك.
ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى بېكىتكەن ئاپتونوم رايون دەرىجىلىك ئەيدىز ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش نۇقتىلىق داۋالاش ئاپپاراتلىرى مۇتەخەسىسلەرنى تەشكىللەپ، ئاپتونوم رايونىمىزدىكى ئەيدىز ۋىرۇسى كەسپىدە ئاشكارىلىنىپ يۇقۇملانغانلارنى بىر تەرەپ قىلىش ۋە تەكشۈرۈش خىزمىتىگە تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلدى.
ئ37-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغۇچىلار تۆۋەندىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك:
ئ(1) داۋالاش-سەھىيە ئاپپاراتلىرىنىڭ داۋالىنىشىنى قوبۇل قىلىش ۋە ماسلىشىش، تىبابەتتە كۆرسەتكۈچىلىك قىلىش ۋە قەرەللىك ھالدا زىيارەت قىلىش
ئ(2) ئۆزى بىلەن بىللە زىيارەت قىلىشقا مەسئۇل ئورۇننىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمىنى تەكشۈرۈش ۋە يېتەكچىلىكىنى قوبۇل قىلىش
ئ(3) داۋالانغاندا، يۇقۇملىنىش ياكى قوزغىلىپ قالغان پاكىتنى كېسەل كۆرسەتكەن دوختۇرغا كېسەل كۆرسىتىشنى ئەينەن ئۇقتۇرۇش
(4) تۇرۇشلۇق جايدىن ئايرىلغان ياكى دائىم تۇرۇشلۇق جايدىن 30 كۈندىن كۆپرەك تۇرىدىغان ھەمدە داۋالاش مۇلازىمىتىگە ئېھتىياجلىق بولسا، كېتىشتىن بۇرۇن شۇ جايدىكى كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتىغا ئۇقتۇرۇش ياكى ئۇلار بىلەن بىللە زىيارەتكە بارىدىغان ئورۇنغا مەسئۇل بولۇش
ئ(5) يۇقۇملانغان ياكى قوزغىلىش پاكىتىنى ئۆزى بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەتلىك بولغانلارنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش
ئ(6) زۆرۈر بولغان قوغدىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، باشقىلار بىلەن يۇقۇملىنىپ قېلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلىقىنى باھانە قىلىپ ئۆكتەملىك قىلىپ چاتاق چىقىرىپ چاتاق چىقىرىپ، باشقىلارنى قورقۇتسا بولمايدۇ، ھەرقانداق ئۇسۇل بىلەن قەستەن ئەيدىزنى قەستەن تارقاتماسلىقى كېرەك.
第五章 治疗救助ئ30- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ھەمدە ئالاقىدار مەمۇرىي تارماقلار ئۆز مەمۇرىي رايونىدا ئەيدىز تارقىلىش ۋە زەھەر چەككۈچىلەرنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، مەجبۇرىي زەھەر تاشلىتىش، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلار مەھەللىسىدىكى زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى ساقلاش، داۋالاش، تازىلاش يىڭنىسىنى ئالماشتۇرۇش ۋە بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكىنى ئومۇملاشتۇرۇش، قوللىنىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشى كېرەك.
جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە نومۇسىنى سېتىپ پاھىشىۋازلىق قىلىش، شەھۋانىي، زەھەر ئەتكەسچىلىكى قاتارلىق قانۇنغا خىلاپ جىنايى ھەرىكەتلەرگە زەربە بېرىش سالمىقىنى زورايتىپ، يۇقۇملانغۇچىلىق سالاھىيىتىدىن پايدىلىنىپ قانۇنغا خىلاپ جىنايى قىلمىشلار بىلەن شۇغۇللىنىشقا قاتتىق زەربە بېرىشى ھەمدە قەستەن ئەيدىز ۋە ئەيدىزنى تارقىتىش ۋە ئەيدىز تارقىتىش قىلمىشىغا مۇناسىۋەتلىك جىنايى ھەرىكەت قىلغۇچىلارنى دېلولارنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىش سالمىقىنى زورايتىشى كېرەك.
تور ئۇچۇرى، سانائەت ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇش، جامائەت خەۋپسىزلىكى، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار ئىجتىمائىي ئالاقە ۋە تور سۇپىسىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، شەھۋانىي ئۇچۇرلارنى تارقىتىش، شەھۋانىي ۋە زەھەر سودىسى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئىجتىمائىي تاراتقۇ، تور سۇپىسى ۋە شەخسلەرنى قانۇن بويىچە ئېنىقلاپ ۋە زەربە بېرىپ، ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ ھەيز جىنسىي قىلمىشى ۋە ئوكۇل قىلىپ زەھەر چېكىش تارقىلىشىنى ئۈنۈملۈك تىزگىنلىشى ۋە توسۇشى كېرەك.
ئ31 – ماددا ياتاق مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدىغان تىجارەتچىلەر ۋە ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن باشقا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەر ئۆزىنىڭ تىجارەت سورۇنىغا بىخەتەرلىك قېپى قويۇشى ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى سېتىش ئەسلىھەسى ئورنىتىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، مەدەنىيەت ۋە ساياھەت قاتارلىق تارماقلار بىلەن بىرلىكتە ئاممىۋى سورۇنلارغا بىخەتەرلىك قېپى قويۇش ياكى بىخەتەرلىك قېپى سېتىش ئەسلىھەلىرىنى تەسىس قىلىش خىزمىتىگە يېتەكچىلىك قىلىش ۋە ئاممىۋى بۇيۇملار ۋە سايمانلارنى دېزىنفېكسىيە قىلىش نازارەت قىلىش تەكشۈرۈشنى كۈچەيتىشى كېرەك.
ئ32-ماددا كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقى ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئورگانلىرى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغانلار ۋە ئۇلارنىڭ جورىلىرىنى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى بىلەن ھەقسىز تەمىنلىشى كېرەك.
ئ33 – ماددا ئاپتونوم رايوننىڭ سەھىيە ساغلاملىقى، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي تارماقلىرى پائال ماسلىشىپ، ماسلىشىپ، زەھەر چەككۈچىلەر بىر قەدەر مەركەزلەشكەن رايونلاردا مەھەللە زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى ساقلاش داۋالاش ئاپپاراتى قۇرۇپ، زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى ساقلاش داۋالاش خىزمىتىنى پىلانلاش، ئۆلچەش، باھالاش ۋە باشقۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
مەھەللە زەھەر تاشلىتىش دورىلىرىنى داۋالاش، مەھەللىدە زەھەر تاشلىتىش ۋە مەھەللىدە سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش قاتارلىق ئاپپاراتلار دۆلەت ۋە ئاپتونوم رايوننىڭ ئالاقىدار تەلىپىگە ئاساسەن، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەجرىبىخانىسىنى تەكشۈرۈش، ئۇچۇر باشقۇرۇش، داۋالاش، پىسخىكىلىق مەسلىھەت بېرىش ۋە ئۇنىۋېرسال ئارىلىشىش مۇلازىمىتى قاتارلىق خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
يېزا (بازار) خەلق ھۆكۈمىتى، كوچا باشقارمىسى زەھەر چەككۈچىلەرنى تەشۋىق قىلىش ۋە تەربىيە بېرىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.
ئ34 – ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا – بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلىگەن مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە قىلىش باشقۇرۇش تۈزۈمىگە رىئايە قىلىشى، ئۆلچەم بويىچە قوغدىنىش پرىنسىپى بويىچە مەشغۇلات قېلىپىنى قاتتىق ئىجرا قىلىشى لازىم تېرىنى، شىللىق پەردىسى بۇزۇلۇش ئېھتىماللىقى بولغان داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنى قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىش ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى باشقۇرۇش نىزامى›› دىكى بەلگىلىمە بويىچە داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى بىر تەرەپ قىلىپ، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملىنىش ۋە داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
ئەيدىز كېسىلى تەجرىبىخانىسى دۆلەتلىك باكتېرىيە (زەھەر) ئۇرۇقى ۋە تەجرىبىخانىدىكى بىئولوگىيەلىك بىخەتەرلىك باشقۇرۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرنى قاتتىق ئىجرا قىلىپ، تەجرىبىخانىدىن يۇقۇملىنىش ۋە ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.
ئ35-ماددا قان ئېلىش ئورگانلىرى يىغىۋالغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئارقىلىق ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئېلىپ بارىدۇ داۋالاش ئاپپاراتلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلارنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى بىلەن تەمىنلەشكە بولمايدۇ.
قان بۇيۇملىرىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار خام ئەشيا قان پىلازمىسى ماتېرىيالى ئىشلەپچىقىرىلىشتىن بۇرۇن ھەربىر قان پىلازمىسىنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن مۇسبەت قان پىلازمىسى خام ئەشيا قان پىلازمىسى سۈپىتىدە ئىشلەپچىقىرىلسا بولمايدۇ.
داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى، ئانا - بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئورگانلىرى جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش سەۋەبىدىن قان ئىشلىتىش سەۋەبىدىن ۋاقىتلىق توپلىغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ۋە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى تەكشۈرۈش ھەمدە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قان تەقدىم قىلىش قانۇنى» دىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەنگە ئېلىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش، تەكشۈرتۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن مۇسبەت قاننى توپلاشقا ياكى ئىشلەتمەسلىك.
ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتە يادرو كىسلاتاسىنى تەكشۈرۈشنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.
ئ36 – ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى سەھىيە ساغلاملىق، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي قاتارلىق ئالاقىدار تارماقلار ھەمدە داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئانا-بالىلار ساقلىقنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى، ئالاقىدار پەن تەتقىقات ئورۇنلىرى ئەيدىز كەسپىدە ئاشكارىلىنىپ قالغان جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش لايىھىسىنى تۈزۈشى ھەمدە ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئىجرا قىلىشى كېرەك تېخنىكىلىق مۇلازىمەت جەريانىدا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىشى مۇمكىن بولغان كىشىلەر ئەيدىز كەسپىي ئاشكارىلىنىپ مۇداپىئەلىنىش بويۇمى بىلەن تەمىنلەپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئاللىقاچان يۇقۇملانغانلارنى كەسپىي ئاشكارىلىنىپ بىر تەرەپ قىلىش ئورگىنىغا بېرىپ مۇداپىئەلىنىش ياكى داۋالاشنى قوبۇل قىلىشى مۇمكىن.
ئەيدىز كېسىلىنى كەسپىي ئاشكارىلاپ بىر تەرەپ قىلىش ئاپپاراتى كەسپىي ئاشكارىلانغان نەق مەيداندا بىر تەرەپ قىلىش، بىر تەرەپ قىلىشقا يېتەكچىلىك قىلىش، ئاشكارىلانغاندىن كېيىن يۇقۇملانغان خەتەرلىك خاراكتېرلىك باھالاش مەسلىھەت بېرىش، ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك داۋالاش، تەجرىبىخانىدا تەكشۈرۈشكە مەسئۇل بولىدۇ. ئاشكارىلىنىش مەنبەسى بىلەن ئۇچرىشىشقا ئالاقىدار ئۇچۇرلارنى توپلاش، تىزىملاش، ساقلاش، سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىغا ۋاقتىدا دوكلات قىلىش ھەمدە تەكشۈرۈش كېرەك.
ئاپتونوم رايونلۇق سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى بېكىتكەن ئاپتونوم رايون دەرىجىلىك ئەيدىز ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش نۇقتىلىق داۋالاش ئاپپاراتلىرى مۇتەخەسىسلەرنى تەشكىللەپ، ئاپتونوم رايونىمىزدىكى ئەيدىز ۋىرۇسى كەسپىدە ئاشكارىلىنىپ يۇقۇملانغانلارنى بىر تەرەپ قىلىش ۋە تەكشۈرۈش خىزمىتىگە تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلدى.
ئ37-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغۇچىلار تۆۋەندىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك:
ئ(1) داۋالاش-سەھىيە ئاپپاراتلىرىنىڭ داۋالىنىشىنى قوبۇل قىلىش ۋە ماسلىشىش، تىبابەتتە كۆرسەتكۈچىلىك قىلىش ۋە قەرەللىك ھالدا زىيارەت قىلىش
ئ(2) ئۆزى بىلەن بىللە زىيارەت قىلىشقا مەسئۇل ئورۇننىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمىنى تەكشۈرۈش ۋە يېتەكچىلىكىنى قوبۇل قىلىش
ئ(3) داۋالانغاندا، يۇقۇملىنىش ياكى قوزغىلىپ قالغان پاكىتنى كېسەل كۆرسەتكەن دوختۇرغا كېسەل كۆرسىتىشنى ئەينەن ئۇقتۇرۇش
(4) تۇرۇشلۇق جايدىن ئايرىلغان ياكى دائىم تۇرۇشلۇق جايدىن 30 كۈندىن كۆپرەك تۇرىدىغان ھەمدە داۋالاش مۇلازىمىتىگە ئېھتىياجلىق بولسا، كېتىشتىن بۇرۇن شۇ جايدىكى كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتىغا ئۇقتۇرۇش ياكى ئۇلار بىلەن بىللە زىيارەتكە بارىدىغان ئورۇنغا مەسئۇل بولۇش
ئ(5) يۇقۇملانغان ياكى قوزغىلىش پاكىتىنى ئۆزى بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەتلىك بولغانلارنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش
ئ(6) زۆرۈر بولغان قوغدىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، باشقىلار بىلەن يۇقۇملىنىپ قېلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلىقىنى باھانە قىلىپ ئۆكتەملىك قىلىپ چاتاق چىقىرىپ چاتاق چىقىرىپ، باشقىلارنى قورقۇتسا بولمايدۇ، ھەرقانداق ئۇسۇل بىلەن قەستەن ئەيدىزنى قەستەن تارقاتماسلىقى كېرەك.
第三十八条 县级以上人民政府应当建立健全艾滋病医疗救治、免费抗病毒治疗和社区关怀服务体系，将其纳入公共卫生体系建设，并保障治疗工作的正常进行。
第三十九条 县级以上卫生健康行政部门应当将艾滋病防治服务工作纳入医疗机构等级评审体系，并成立艾滋病治疗专家组，负责艾滋病临床治疗的技术指导。
经卫生健康行政部门验收通过的艾滋病抗病毒定点医疗机构，负责对符合有关治疗标准的艾滋病感染者和艾滋病病人进行抗病毒治疗。
各级各类医疗机构不得因就诊的病人是艾滋病病毒感染者或者艾滋病病人，推诿或者拒绝对其其他疾病进行治疗。
第四十条 艾滋病病毒感染者和艾滋病病人原则上在其住所地接受随访、治疗与救助。
第四十一条 医疗机构、妇幼保健和计划生育技术服务机构按照有关规定为感染艾滋病病毒的孕产妇及其婴儿免费提供产前指导、药物阻断、治疗、产后访视、婴儿随访、监测、营养指导等服务。
第四十二条 公安、司法行政、卫生健康等部门应当建立健全监管场所艾滋病防治工作协调机制和工作责任制，并按照国家和自治区有关规定，对监管场所艾滋病防治进行管理。
监管场所应当建立艾滋病初筛检测机制，对监管期限在三个月以上的被监管人员进行艾滋病病毒抗体检测；监管场所不具备检测条件的，由所在地疾病预防控制机构检测。
监管场所的医疗机构应当在所在地医疗卫生机构和疾病预防控制机构的指导下，对被监管人员中的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人，进行抗病毒治疗，并负责信息报送、阳性结果告知、心理咨询和矫治等工作；对解除监管的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人，应当及时通知所在地疾病预防控制机构和被监管人员户籍地或者居住地疾病预防控制机构。
第四十三条 县级以上人民政府应当采取下列艾滋病防治关怀、救助措施：
（一）向艾滋病病毒感染者和艾滋病病人免费提供抗艾滋病病毒治疗药品；
（二）对农村和城镇经济困难的艾滋病病毒感染者、艾滋病病人适当减免抗机会性感染治疗药品的费用；
（三）向接受艾滋病咨询、检测的人员免费提供咨询和初筛检测；
（四）向感染艾滋病病毒的孕产妇免费提供预防艾滋病母婴传播的治疗和咨询；
（五）向艾滋病病毒感染儿童发放基本生活费；
（六）对艾滋病病人遗留的孤儿和感染艾滋病病毒的未成年人接受学前教育、义务教育和高中阶段教育给予支持。
第四十四条 自治区医疗保障部门应当按照国家有关规定，将符合规定的治疗艾滋病的药品、诊疗项目纳入基本医疗保险支付范围。艾滋病病毒感染者和艾滋病病人依法参加基本医疗保险，并享受相关待遇。
第四十五条 县级以上人民政府民政部门应当牵头制定艾滋病病毒感染者和艾滋病病人救助方案，会同有关部门确定定点医疗机构，研究制定救助流程，切实减轻艾滋病机会性感染病人医疗负担。
县级以上人民政府民政部门应当将生活困难并符合社会救助条件的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人及其家属纳入社会救助范围，给予最低生活保障、特困人员供养等救助。
县级以上人民政府民政部门应当会同公安、卫生健康行政等部门，对符合特困人员、孤儿条件的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人，尊重个人和家庭意愿，采取妥善方式予以安置。
بەشىنچى باب داۋالاش، قۇتقۇزۇش
ئ38- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاپ قۇتقۇزۇش، ۋىرۇسقا ھەقسىز قارشى داۋالاش ۋە مەھەللىلەردە غەمخورلۇق قىلىش مۇلازىمەت سىستېمىسىنى بەرپا قىلىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئۇنى ئاممىۋى سەھىيە سىستېمىسى قۇرۇلۇشىغا كىرگۈزۈشى ھەمدە داۋالاش خىزمىتىنىڭ نورمال ئىشلىنىشىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئ39-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مۇلازىمەت خىزمىتىنى داۋالاش ئاپپاراتلىرىنىڭ دەرىجىسىنى باھالاش سىستېمىسىغا كىرگۈزۈشى ھەمدە ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاش مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسى قۇرۇپ، ئەيدىزنى كېلىنكىلىق داۋالاشقا تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك.
سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىنىڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزىۋېلىشىدىن ئۆتكەن ئەيدىز ۋىرۇسقا قارشى بەلگىلەنگەن نۇقتىلىق داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئالاقىدار داۋالاش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز يۇقۇمدارلىرى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى ۋىرۇسقا قارشى داۋالاشقا مەسئۇل بولغان.
ھەر دەرىجىلىك، تۈرلۈك داۋالاش ئاپپاراتلىرى كېسەل كۆرسەتكەن بىمارلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرى بولۇپ، باشقا كېسەللەرنى ئىتتىرىپ ياكى باشقا كېسەللەرنى داۋالاشنى رەت قىلىشىغا بولمايدۇ.
ئ40-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى پىرىنسىپ جەھەتتىن ئۆزى تۇرۇشلۇق جايدا زىيارەت قىلىش، داۋالاش ۋە ياردەم بېرىشنى قوبۇل قىلىدۇ.
ئ41- ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئانا -بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ئالاقىدار بەلگىلىمىگە ئاساسەن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا تۇغۇتتىن بۇرۇنقى يېتەكچىلىك، دورىنى توسۇش، داۋالاش، تۇغۇتتىن كېيىنكى زىيارەت قىلىش، بوۋاقلارنى زىيارەت قىلىش، كۆزىتىش، ئوزۇقلۇق يېتەكچىلىكى قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى ھەقسىز قىلىدۇ.
ئ42 – ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي، سەھىيە ساغلاملىقى قاتارلىق تارماقلار نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرىنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ۋە خىزمەت مەسئۇلىيەت تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى ھەمدە دۆلەت ۋە ئاپتونوم رايوننىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرىدىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش–داۋالاشنى باشقۇرۇشى كېرەك.
نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرى ئەيدىز كېسىلىنى دەسلەپكى قەدەمدە تاللاپ تەكشۈرۈش مېخانىزمىنى بەرپا قىلىپ، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مۇددىتى ئۈچ ئايدىن ئاشقان نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلغۇچىلارنى ئەيدىز ۋىرۇسى ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرتۈشى كېرەك نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئورنى تەكشۈرۈش شارائىتىنى ھازىرلىمىغان بولسا، تۇرۇشلۇق جايدىكى كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتى تەكشۈرىدۇ.
نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئورنىدىكى داۋالاش ئاپپاراتلىرى تۇرۇشلۇق جايدىكى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلىدىغان خادىملار ئىچىدىكى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش ھەمدە ئۇچۇر يوللاش، مۇسبەت نەتىجىسىنى ئۇقتۇرۇش، پىسخىكىلىق مەسلىھەت بېرىش ۋە تۈزەش قاتارلىق خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك. نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ئۆزى تۇرۇشلۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى ۋە نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلغۇچىلارنىڭ نوپۇسى بولغان جايى ياكى تۇرۇشلۇق جايدىكى كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.
ئ43-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۆۋەندىكىدەك ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاش، قۇتقۇزۇش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك:
ئ(1) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى ۋە ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاش دورىلىرى بىلەن ھەقسىز تەمىنلەش
ئ(2) يېزا ۋە شەھەر-بازارلاردا ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرىدىن پۇرسەت خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىشقا قارشى تۇرىدىغان داۋالاش دورىلىرىنىڭ ھەققىنى مۇۋاپىق ئازايتىش
ئ(3) ئەيدىز كېسىلى ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى قوبۇل قىلغان خادىملارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىدۇ ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلەش
ئ(4) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بوۋاققا يۇقۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ھەقسىز داۋالاش ۋە مەسلىھەت بېرىش
ئ(5) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان بالىلارغا ئاساسىي تۇرمۇش خىراجىتى بېرىش
ئ(6) ئەيدىز ئاغرىپ قالغان يېتىم بالىلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنىڭ ئوقۇش يېشىغا توشمىغانلارغا ئوقۇش يېشىغا توشمىغانلار مائارىپى، مەجبۇرىيەت مائارىپى ۋە تولۇق ئوتتۇرا باسقۇچلۇق مائارىپنى قوللاش.
ئ44 – ماددا ئاپتونوم رايونلۇق داۋالاش كاپالەت تارماقلىرى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە، بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز كېسىلىنى داۋالايدىغان دورا، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش تۈرىنى ئاساسىي داۋالىنىش سۇغۇرتىسى چىقىم دائىرىسىگە كىرگۈزۈشى كېرەك. ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى قانۇن بويىچە ئاساسىي داۋالىنىش سۇغۇرتىسىغا قاتنىشىپ، مۇناسىۋەتلىك تەمىناتلاردىن بەھرىمەن بولىدۇ.
ئ45-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارماقلىرى باشلامچى بولۇپ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى قۇتقۇزۇش لايىھەسىنى تۈزۈپ، ئالاقىدار تارماقلار بىلەن بىرلىكتە نۇقتىلىق داۋالاش ئاپپاراتلىرىنى بېكىتىپ، قۇتقۇزۇش تەرتىپىنى مۇزاكىرە قىلىپ تۈزۈپ، ئەيدىز پۇرسىتى خاراكتېرلىك يۇقۇملانغانلارنىڭ داۋالىنىش يۈكىنى ھەقىقىي يېنىكلىتىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارماقلىرى تۇرمۇشتا قىيىنچىلىققا ئۇيغۇن ھەم ئىجتىمائىي ياردەم بېرىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋاباتلىرىنى جەمئىيەتتىن ياردەم بېرىش دائىرىسىگە كىرگۈزۈپ، ئەڭ تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتى، ئالاھىدە قىيىنچىلىقى بارلارنى بېقىش قاتارلىقلارغا ياردەم بېرىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارماقلىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى، سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە، ئالاھىدە قىيىنچىلىقى بارلار، يېتىم بالىلارنىڭ شارائىتىغا ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ شەخسىي ۋە ئائىلە ئارزۇسىغا ھۆرمەت قىلىپ، مۇۋاپىق ئۇسۇلدا ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك
第六章 法律责任ئ38- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاپ قۇتقۇزۇش، ۋىرۇسقا ھەقسىز قارشى داۋالاش ۋە مەھەللىلەردە غەمخورلۇق قىلىش مۇلازىمەت سىستېمىسىنى بەرپا قىلىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئۇنى ئاممىۋى سەھىيە سىستېمىسى قۇرۇلۇشىغا كىرگۈزۈشى ھەمدە داۋالاش خىزمىتىنىڭ نورمال ئىشلىنىشىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
ئ39-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مۇلازىمەت خىزمىتىنى داۋالاش ئاپپاراتلىرىنىڭ دەرىجىسىنى باھالاش سىستېمىسىغا كىرگۈزۈشى ھەمدە ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاش مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسى قۇرۇپ، ئەيدىزنى كېلىنكىلىق داۋالاشقا تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك.
سەھىيە ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرىنىڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزىۋېلىشىدىن ئۆتكەن ئەيدىز ۋىرۇسقا قارشى بەلگىلەنگەن نۇقتىلىق داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئالاقىدار داۋالاش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز يۇقۇمدارلىرى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى ۋىرۇسقا قارشى داۋالاشقا مەسئۇل بولغان.
ھەر دەرىجىلىك، تۈرلۈك داۋالاش ئاپپاراتلىرى كېسەل كۆرسەتكەن بىمارلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرى بولۇپ، باشقا كېسەللەرنى ئىتتىرىپ ياكى باشقا كېسەللەرنى داۋالاشنى رەت قىلىشىغا بولمايدۇ.
ئ40-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى پىرىنسىپ جەھەتتىن ئۆزى تۇرۇشلۇق جايدا زىيارەت قىلىش، داۋالاش ۋە ياردەم بېرىشنى قوبۇل قىلىدۇ.
ئ41- ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى، ئانا -بالىلار ساقلىقىنى ساقلاش ۋە پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكىسى مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى ئالاقىدار بەلگىلىمىگە ئاساسەن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا تۇغۇتتىن بۇرۇنقى يېتەكچىلىك، دورىنى توسۇش، داۋالاش، تۇغۇتتىن كېيىنكى زىيارەت قىلىش، بوۋاقلارنى زىيارەت قىلىش، كۆزىتىش، ئوزۇقلۇق يېتەكچىلىكى قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى ھەقسىز قىلىدۇ.
ئ42 – ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي، سەھىيە ساغلاملىقى قاتارلىق تارماقلار نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرىنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ۋە خىزمەت مەسئۇلىيەت تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى ھەمدە دۆلەت ۋە ئاپتونوم رايوننىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرىدىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش–داۋالاشنى باشقۇرۇشى كېرەك.
نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش سورۇنلىرى ئەيدىز كېسىلىنى دەسلەپكى قەدەمدە تاللاپ تەكشۈرۈش مېخانىزمىنى بەرپا قىلىپ، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش مۇددىتى ئۈچ ئايدىن ئاشقان نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلغۇچىلارنى ئەيدىز ۋىرۇسى ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرتۈشى كېرەك نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئورنى تەكشۈرۈش شارائىتىنى ھازىرلىمىغان بولسا، تۇرۇشلۇق جايدىكى كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتى تەكشۈرىدۇ.
نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئورنىدىكى داۋالاش ئاپپاراتلىرى تۇرۇشلۇق جايدىكى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلىدىغان خادىملار ئىچىدىكى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش ھەمدە ئۇچۇر يوللاش، مۇسبەت نەتىجىسىنى ئۇقتۇرۇش، پىسخىكىلىق مەسلىھەت بېرىش ۋە تۈزەش قاتارلىق خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولۇشى كېرەك. نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ئۆزى تۇرۇشلۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى ۋە نازارەت قىلىپ باشقۇرۇلغۇچىلارنىڭ نوپۇسى بولغان جايى ياكى تۇرۇشلۇق جايدىكى كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.
ئ43-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۆۋەندىكىدەك ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاش، قۇتقۇزۇش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك:
ئ(1) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى ۋە ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاش دورىلىرى بىلەن ھەقسىز تەمىنلەش
ئ(2) يېزا ۋە شەھەر-بازارلاردا ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرىدىن پۇرسەت خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىشقا قارشى تۇرىدىغان داۋالاش دورىلىرىنىڭ ھەققىنى مۇۋاپىق ئازايتىش
ئ(3) ئەيدىز كېسىلى ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى قوبۇل قىلغان خادىملارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىدۇ ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلەش
ئ(4) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بوۋاققا يۇقۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ھەقسىز داۋالاش ۋە مەسلىھەت بېرىش
ئ(5) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان بالىلارغا ئاساسىي تۇرمۇش خىراجىتى بېرىش
ئ(6) ئەيدىز ئاغرىپ قالغان يېتىم بالىلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنىڭ ئوقۇش يېشىغا توشمىغانلارغا ئوقۇش يېشىغا توشمىغانلار مائارىپى، مەجبۇرىيەت مائارىپى ۋە تولۇق ئوتتۇرا باسقۇچلۇق مائارىپنى قوللاش.
ئ44 – ماددا ئاپتونوم رايونلۇق داۋالاش كاپالەت تارماقلىرى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە، بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز كېسىلىنى داۋالايدىغان دورا، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش تۈرىنى ئاساسىي داۋالىنىش سۇغۇرتىسى چىقىم دائىرىسىگە كىرگۈزۈشى كېرەك. ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى قانۇن بويىچە ئاساسىي داۋالىنىش سۇغۇرتىسىغا قاتنىشىپ، مۇناسىۋەتلىك تەمىناتلاردىن بەھرىمەن بولىدۇ.
ئ45-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارماقلىرى باشلامچى بولۇپ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى قۇتقۇزۇش لايىھەسىنى تۈزۈپ، ئالاقىدار تارماقلار بىلەن بىرلىكتە نۇقتىلىق داۋالاش ئاپپاراتلىرىنى بېكىتىپ، قۇتقۇزۇش تەرتىپىنى مۇزاكىرە قىلىپ تۈزۈپ، ئەيدىز پۇرسىتى خاراكتېرلىك يۇقۇملانغانلارنىڭ داۋالىنىش يۈكىنى ھەقىقىي يېنىكلىتىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارماقلىرى تۇرمۇشتا قىيىنچىلىققا ئۇيغۇن ھەم ئىجتىمائىي ياردەم بېرىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋاباتلىرىنى جەمئىيەتتىن ياردەم بېرىش دائىرىسىگە كىرگۈزۈپ، ئەڭ تۆۋەن تۇرمۇش كاپالىتى، ئالاھىدە قىيىنچىلىقى بارلارنى بېقىش قاتارلىقلارغا ياردەم بېرىشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خەلق ئىشلىرى تارماقلىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى، سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە، ئالاھىدە قىيىنچىلىقى بارلار، يېتىم بالىلارنىڭ شارائىتىغا ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ شەخسىي ۋە ئائىلە ئارزۇسىغا ھۆرمەت قىلىپ، مۇۋاپىق ئۇسۇلدا ئورۇنلاشتۇرۇشى كېرەك
第四十六条 县级以上人民政府及其卫生健康行政部门和其他艾滋病防治工作委员会成员单位未依照本条例规定履行组织、领导、保障等艾滋病防治工作职责，或者未采取艾滋病防治和救助措施的，由上级人民政府或者本级人民政府通报批评，责令改正；造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员由监察机关给予相应政务处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任。
第四十七条 医疗卫生机构违反本条例规定，有下列情形之一的，由县级以上人民政府卫生健康或者公安、司法行政等有关部门通报批评，给予警告，责令改正；造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员，由监察机关给予相应政务处分，并可以依法吊销有关机构或者责任人员的执业许可证件；构成犯罪的，依法追究刑事责任：
（一）未履行艾滋病监测职责的；
（二）未依法履行艾滋病疫情报告职责，或者隐瞒、缓报、谎报艾滋病疫情的；
（三）未按照规定免费提供咨询和初筛检测的；
（四）提供虚假婚前艾滋病检测报告的；
（五）对临时应急采集的血液未进行艾滋病检测，对临床用血艾滋病检测结果未进行核查，或者将艾滋病检测阳性的血液用于临床的；
（六）未遵守标准防护原则，或者未执行操作规程和消毒管理制度，发生艾滋病医院感染或者医源性感染的；
（七）未经本人或者其监护人同意向无关人员公开艾滋病病毒感染者和艾滋病病人及其家属个人有关信息资料的；
（八）推诿、拒绝接诊艾滋病病毒感染者和艾滋病病人的；
（九）未按照规定对感染艾滋病病毒的孕产妇及其婴儿提供预防艾滋病母婴传播技术指导的。
第四十八条 采供血机构违反本条例规定，有下列情形之一的，由县级以上人民政府卫生健康行政部门通报批评，给予警告，责令改正；造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员，由监察机关给予相应政务处分，并可以依法吊销采供血机构的执业许可证件；构成犯罪的，依法追究刑事责任：
（一）对采集的人体血液、血浆未进行艾滋病检测，或者发现艾滋病检测阳性的人体血液、血浆仍然采集的；
（二）将未经艾滋病检测的人体血液、血浆，或者艾滋病检测阳性的人体血液、血浆供应给医疗机构和血液制品生产单位的。
非法采集血液或者组织他人出卖血液的，由县级以上人民政府卫生健康行政部门予以取缔，没收违法所得，可以并处十万元以下的罚款；构成犯罪的，依法追究刑事责任。
第四十九条 血站、单采血浆站、医疗卫生机构和血液制品生产单位违反法律、法规的规定，造成他人感染艾滋病病毒的，应当依法承担民事赔偿责任和相应刑事责任。
第五十条 医疗卫生机构未按照规定对本单位内被艾滋病病毒污染的物品以及医疗废物实施消毒或者无害化处理的，依照国务院《医疗废物管理条例》的有关规定进行处罚。
第五十一条 从事住宿、娱乐、休闲保健、美容美发等服务业的经营者安排未取得健康合格证的人员直接为顾客服务，或者提供住宿服务的经营者以及自治区人民政府确定的其他公共场所的经营者，未在营业场所摆放安全套或者设置安全套发售设施的，由县级以上卫生健康行政部门给予警告，责令改正，可以并处五百元以上五千元以下罚款；逾期不改正的，责令停业整顿；情节严重的，由原发证部门依法吊销其执业许可证件。
第五十二条 执行公务的工作人员，向无关人员泄露艾滋病病毒感染者和艾滋病病人及其家属有关信息资料的，由主管部门给予行政处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任。
第五十三条 艾滋病病毒感染者和艾滋病病人有下列行为之一的，由公安机关依照《中华人民共和国治安管理处罚法》予以处罚；造成损失的，依法承担民事赔偿责任；构成犯罪的，依法追究刑事责任：
（一）以患艾滋病为由寻衅滋事、恐吓他人的；
（二）明知自己感染艾滋病病毒仍进行卖淫嫖娼，或者不采取防范措施与他人发生性关系等故意传播艾滋病的；
（三）拒绝、阻碍艾滋病防治工作人员依法执行公务的；
（四）有其他违法行为的。
第五十四条 违反本条例规定的其他行为，由相关主管部门依法处罚，构成犯罪的，依法追究刑事责任。
ئالتىنچى باب قانۇنىي جاۋابكارلىق
ئ46- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ۋە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتى كومىتېتىغا ئەزا ئورۇنلار مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەشكىللەش، رەھبەرلىك قىلىش، كاپالەتلەندۈرۈش قاتارلىق ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمەت مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان ياكى ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش تەدبىرىنى قوللانمىغان بولسا، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەنقىد قىلىپ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي تەپتىش ئورگانلىرى مۇناسىپ ھۆكۈمەت ئىشلىرى جازاسى بېرىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ47 – ماددا داۋالاش – ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى مەزكۇر نىزامدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىقى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي قاتارلىق ئالاقىدار تارماقلار تەنقىد قىلىپ، ئاگاھلاندۇرۇپ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ. ئەيدىز تارقىلىش، تارقىلىش ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغان بولسا، جاۋابكارلىقى بار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي تەپتىش ئورگانلىرى مۇناسىپ ھۆكۈمەت ئىشلىرى جازاسى بېرىدۇ ھەمدە ئالاقىدار ئورگانلار ياكى جاۋابكار خادىمنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:
ئ(1) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا
ئ(2) ئەيدىز يۇقۇمىنى دوكلات قىلىش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغان ياكى ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى يوشۇرغان، ئۇستا مەلۇم قىلغان، يالغان مەلۇم قىلغان بولسا
ئ(3) بەلگىلىمە بويىچە ھەقسىز مەسلىھەت بېرىش ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلىمىگەن بولسا
ئ(4) ساختا تويدىن بۇرۇنقى ئەيدىزنى تەكشۈرۈش دوكلاتى بەرگەن بولسا
ئ(5) ۋاقىتلىق جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇشتا ئېلىنغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرتمىگەن، كىلىنىكىلىق داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان قان ئەيدىزنى تەكشۈرۈش نەتىجىسى تەكشۈرۈلمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت قاننى كىلىنىكىلىق داۋالاشقا ئىشلەتكەن بولسا
ئ(6) ئۆلچەملىك مۇداپىئەلىنىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلمىغان ياكى مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە باشقۇرۇش تۈزۈمىنى ئىجرا قىلمىغان، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملانغان ياكى داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملانغان بولسا
ئ(7) ئۆزى ياكى ئۇنىڭ ھامىيسىنىڭ ماقۇللىقىنى ئالماي تۇرۇپ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا ئالاقىدار ئۇچۇر ماتېرىياللىرىنى ئاشكارىلىغان بولسا
ئ(8) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى ئىتتىرىپ قۇيۇشنى رەت قىلغانلار
ئ(9) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانمىغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بالىنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا تېخنىكىلىق يېتەكچىلىك قىلمىغانلار.
48- ماددا قان ئېلىش ئاپپاراتى بۇ نىزامدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقى تەنقىدنى ئۇقتۇرىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ. ئەيدىز تارقىلىش، تارقىلىش ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغان بولسا، جاۋابكارلىقى بار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي تەپتىش ئورگانلىرى مۇناسىپ ھۆكۈمەت ئىشلىرى جازاسى بېرىدۇ ھەمدە قان ئېلىش ئورگانلىرىنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:ا
ئ(1) يىغىلغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتە مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىلىرى يەنىلا توپلانغان
ئ(2) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتكۈزۈلمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسىنى داۋالاش ئورگانلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرىغا تەمىنلىگەن بولسا.
قانلىق قان ئېلىپ ياكى باشقىلارنى قان سېتىشقا تەشكىللىگەن بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئەمەلدىن قالدۇرۇلىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ، ھەمدە 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ49- ماددا قان پونكىتى، ئايرىم قان ئېلىش پونكىتى، داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرى قانۇن، نىزاملارنىڭ بەلگىلىمىلىرىگە خىلاپلىق قىلىپ، باشقىلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان بولسا، ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقى ۋە مۇناسىپ جىنايى جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
ئ50- ماددا داۋالاش-ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى ئۆز ئورۇندىكى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان بۇيۇملارنى ھەمدە داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى دېزىنفېكسىيە قىلمىغان ياكى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلمىغان بولسا، گوۋۇيۈەننىڭ «داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى باشقۇرۇش نىزامى»دىكى ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە جازالىنىدۇ.
ئ51 – ماددا ياتاق، كۆڭۈل ئېچىش، دەم ئېلىش – ساقلىقنى ساقلاش، ھۆسۈن تۈزەش، چاچ ياساش قاتارلىق مۇلازىمەت كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تىجارەتچىلەر ساغلاملىق لاياقەتلىك گۇۋاھنامىسى ئالمىغان خادىملارنى بىۋاسىتە خېرىدارلارغا ياكى ياتاق مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدىغان تىجارەتچىلەر ھەمدە ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن بولسا باشقا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەرگە تىجارەت سورۇنىغا بىخەتەرلىك قاپچۇقى قويمىغان ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى سېتىش ئەسلىھەسى ئورناتمىغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئاگاھلاندۇرىدۇ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 500 يۈەندىن يۇقىرى، 5000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ. ۋاقتى ئۆتكەندە تۈزىتىلمىگەنلىرى تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇيدۇ قىلمىشى ئېغىر بولغاندا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئۇنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلىدۇ.
ئ52- ماددا ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئىجرا قىلىدىغان خادىملارغا مۇناسىۋەتسىز كىشىلەرگە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا ئالاقىدار ئۇچۇر ماتېرىياللىرىنى ئاشكارىلاپ قويغانلىرىغا مەسئۇل تارماقلارغا مەمۇرىي چارە كۆرسىتىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ53-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىدا تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ج خ ئورگىنى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئامانلىق باشقۇرۇش جازالاش قانۇنى» غا ئاساسەن جازا بېرىدۇ زىيان سالغان بولسا، قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:
ئ(1) ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولۇشنى باھانە قىلىپ ئۆكتەملىك قىلىپ چاتاق چىقارغان، باشقىلارنى قورقۇتقان
ئ(2) ئۆزىنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىقىنى بىلگەن بولسىمۇ پاھىشىۋازلىق قىلغان ياكى ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ باشقىلار بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەت ئۆتكۈزمەسلىك قاتارلىقلاردا قەستەن ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغان بولسا
ئ(3) ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمەتچىلىرىنىڭ قانۇن بويىچە ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى يۈرگۈزۈشىنى رەت قىلغان، توسقۇنلۇق قىلغان بولسا
ئ(4) قانۇنغا خىلاپ باشقا قىلمىشلار بار.
ئ54 – ماددا مۇشۇ نىزامنىڭ بەلگىلىمىسىگە خىلاپ باشقا قىلمىشلارنى ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلار قانۇن بويىچە جازالايدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.
第七章 附 则ئ46- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ۋە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتى كومىتېتىغا ئەزا ئورۇنلار مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەشكىللەش، رەھبەرلىك قىلىش، كاپالەتلەندۈرۈش قاتارلىق ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمەت مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان ياكى ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش تەدبىرىنى قوللانمىغان بولسا، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەنقىد قىلىپ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي تەپتىش ئورگانلىرى مۇناسىپ ھۆكۈمەت ئىشلىرى جازاسى بېرىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ47 – ماددا داۋالاش – ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى مەزكۇر نىزامدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىقى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي قاتارلىق ئالاقىدار تارماقلار تەنقىد قىلىپ، ئاگاھلاندۇرۇپ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ. ئەيدىز تارقىلىش، تارقىلىش ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغان بولسا، جاۋابكارلىقى بار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي تەپتىش ئورگانلىرى مۇناسىپ ھۆكۈمەت ئىشلىرى جازاسى بېرىدۇ ھەمدە ئالاقىدار ئورگانلار ياكى جاۋابكار خادىمنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:
ئ(1) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا
ئ(2) ئەيدىز يۇقۇمىنى دوكلات قىلىش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغان ياكى ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىنى يوشۇرغان، ئۇستا مەلۇم قىلغان، يالغان مەلۇم قىلغان بولسا
ئ(3) بەلگىلىمە بويىچە ھەقسىز مەسلىھەت بېرىش ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلىمىگەن بولسا
ئ(4) ساختا تويدىن بۇرۇنقى ئەيدىزنى تەكشۈرۈش دوكلاتى بەرگەن بولسا
ئ(5) ۋاقىتلىق جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇشتا ئېلىنغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرتمىگەن، كىلىنىكىلىق داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان قان ئەيدىزنى تەكشۈرۈش نەتىجىسى تەكشۈرۈلمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت قاننى كىلىنىكىلىق داۋالاشقا ئىشلەتكەن بولسا
ئ(6) ئۆلچەملىك مۇداپىئەلىنىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلمىغان ياكى مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە باشقۇرۇش تۈزۈمىنى ئىجرا قىلمىغان، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملانغان ياكى داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملانغان بولسا
ئ(7) ئۆزى ياكى ئۇنىڭ ھامىيسىنىڭ ماقۇللىقىنى ئالماي تۇرۇپ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا ئالاقىدار ئۇچۇر ماتېرىياللىرىنى ئاشكارىلىغان بولسا
ئ(8) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى ئىتتىرىپ قۇيۇشنى رەت قىلغانلار
ئ(9) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانمىغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بالىنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا تېخنىكىلىق يېتەكچىلىك قىلمىغانلار.
48- ماددا قان ئېلىش ئاپپاراتى بۇ نىزامدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارمىقى تەنقىدنى ئۇقتۇرىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ. ئەيدىز تارقىلىش، تارقىلىش ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغان بولسا، جاۋابكارلىقى بار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي تەپتىش ئورگانلىرى مۇناسىپ ھۆكۈمەت ئىشلىرى جازاسى بېرىدۇ ھەمدە قان ئېلىش ئورگانلىرىنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ. جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:ا
ئ(1) يىغىلغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتە مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىلىرى يەنىلا توپلانغان
ئ(2) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتكۈزۈلمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسىنى داۋالاش ئورگانلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرىغا تەمىنلىگەن بولسا.
قانلىق قان ئېلىپ ياكى باشقىلارنى قان سېتىشقا تەشكىللىگەن بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئەمەلدىن قالدۇرۇلىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ، ھەمدە 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ49- ماددا قان پونكىتى، ئايرىم قان ئېلىش پونكىتى، داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرى قانۇن، نىزاملارنىڭ بەلگىلىمىلىرىگە خىلاپلىق قىلىپ، باشقىلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان بولسا، ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقى ۋە مۇناسىپ جىنايى جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
ئ50- ماددا داۋالاش-ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى ئۆز ئورۇندىكى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان بۇيۇملارنى ھەمدە داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى دېزىنفېكسىيە قىلمىغان ياكى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلمىغان بولسا، گوۋۇيۈەننىڭ «داۋالاش كېرەكسىز ماددىلىرىنى باشقۇرۇش نىزامى»دىكى ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە جازالىنىدۇ.
ئ51 – ماددا ياتاق، كۆڭۈل ئېچىش، دەم ئېلىش – ساقلىقنى ساقلاش، ھۆسۈن تۈزەش، چاچ ياساش قاتارلىق مۇلازىمەت كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان تىجارەتچىلەر ساغلاملىق لاياقەتلىك گۇۋاھنامىسى ئالمىغان خادىملارنى بىۋاسىتە خېرىدارلارغا ياكى ياتاق مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدىغان تىجارەتچىلەر ھەمدە ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن بولسا باشقا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەرگە تىجارەت سورۇنىغا بىخەتەرلىك قاپچۇقى قويمىغان ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى سېتىش ئەسلىھەسى ئورناتمىغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى سەھىيە، ساغلاملىق مەمۇرىي تارماقلىرى ئاگاھلاندۇرىدۇ، تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 500 يۈەندىن يۇقىرى، 5000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ. ۋاقتى ئۆتكەندە تۈزىتىلمىگەنلىرى تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇيدۇ قىلمىشى ئېغىر بولغاندا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئۇنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلىدۇ.
ئ52- ماددا ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئىجرا قىلىدىغان خادىملارغا مۇناسىۋەتسىز كىشىلەرگە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا ئالاقىدار ئۇچۇر ماتېرىياللىرىنى ئاشكارىلاپ قويغانلىرىغا مەسئۇل تارماقلارغا مەمۇرىي چارە كۆرسىتىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ53-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىدا تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ج خ ئورگىنى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئامانلىق باشقۇرۇش جازالاش قانۇنى» غا ئاساسەن جازا بېرىدۇ زىيان سالغان بولسا، قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:
ئ(1) ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولۇشنى باھانە قىلىپ ئۆكتەملىك قىلىپ چاتاق چىقارغان، باشقىلارنى قورقۇتقان
ئ(2) ئۆزىنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىقىنى بىلگەن بولسىمۇ پاھىشىۋازلىق قىلغان ياكى ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ باشقىلار بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەت ئۆتكۈزمەسلىك قاتارلىقلاردا قەستەن ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغان بولسا
ئ(3) ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمەتچىلىرىنىڭ قانۇن بويىچە ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى يۈرگۈزۈشىنى رەت قىلغان، توسقۇنلۇق قىلغان بولسا
ئ(4) قانۇنغا خىلاپ باشقا قىلمىشلار بار.
ئ54 – ماددا مۇشۇ نىزامنىڭ بەلگىلىمىسىگە خىلاپ باشقا قىلمىشلارنى ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلار قانۇن بويىچە جازالايدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.
第五十五条 本条例自2019年10月1日起施行。
يەتتىنچى باب قوشۇمچە قائىدە
55- ماددا بۇ نىزام 2019 – يىل 10 – ئاينىڭ 1 – كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ
55- ماددا بۇ نىزام 2019 – يىل 10 – ئاينىڭ 1 – كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ
