艾滋病防治条例（2019年修订）
ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش نىزامى (2019-يىلى تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى)
ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش نىزامى (2019-يىلى تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى)
文章来源：国家卫生健康委
《艾滋病防治条例》已经2006年1月18日国务院第122次常务会议通过，自2006年3月1日起施行。2019年3月2日国务院总理李克强签署国务院令，公布《国务院关于修改部分行政法规的决定》，自公布之日起施行。
ماقالە مەنبەسى: دۆلەت سەھىيە ساغلاملىق كومىتېتى
«ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش نىزامى» 2006-يىلى 1-ئاينىڭ 18-كۈنى گوۋۇيۈەننىڭ 122-قېتىملىق دائىمىي يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2006-يىلى 3-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلدى. 2019-يىلى 3-ئاينىڭ 2-كۈنى گوۋۇيۈەن زۇڭلىسى لى كېچياڭ گوۋۇيۈەن پەرمانى ئىمزالاپ، «گوۋۇيۈەننىڭ قىسمەن مەمۇرىي قائىدە-قائىدە-قائىدەلەرگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش قارارى»نى ئېلان قىلدى، ئېلان قىلىنغان كۈندىن باشلاپ يولغا قويۇلدى.
«ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش نىزامى» 2006-يىلى 1-ئاينىڭ 18-كۈنى گوۋۇيۈەننىڭ 122-قېتىملىق دائىمىي يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2006-يىلى 3-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلدى. 2019-يىلى 3-ئاينىڭ 2-كۈنى گوۋۇيۈەن زۇڭلىسى لى كېچياڭ گوۋۇيۈەن پەرمانى ئىمزالاپ، «گوۋۇيۈەننىڭ قىسمەن مەمۇرىي قائىدە-قائىدە-قائىدەلەرگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش قارارى»نى ئېلان قىلدى، ئېلان قىلىنغان كۈندىن باشلاپ يولغا قويۇلدى.
第一章 总则
第一条 为了预防、控制艾滋病的发生与流行，保障人体健康和公共卫生，根据传染病防治法，制定本条例。第二条 艾滋病防治工作坚持预防为主、防治结合的方针，建立政府组织领导、部门各负其责、全社会共同参与的机制，加强宣传教育，采取行为干预和关怀救助等措施，实行综合防治。
第三条 任何单位和个人不得歧视艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属。艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属享有的婚姻、就业、就医、入学等合法权益受法律保护。
第四条 县级以上人民政府统一领导艾滋病防治工作，建立健全艾滋病防治工作协调机制和工作责任制，对有关部门承担的艾滋病防治工作进行考核、监督。
县级以上人民政府有关部门按照职责分工负责艾滋病防治及其监督管理工作。
第五条 国务院卫生主管部门会同国务院其他有关部门制定国家艾滋病防治规划;县级以上地方人民政府依照本条例规定和国家艾滋病防治规划，制定并组织实施本行政区域的艾滋病防治行动计划。
第六条 国家鼓励和支持工会、共产主义青年团、妇女联合会、红十字会等团体协助各级人民政府开展艾滋病防治工作。
居民委员会和村民委员会应当协助地方各级人民政府和政府有关部门开展有关艾滋病防治的法律、法规、政策和知识的宣传教育，发展有关艾滋病防治的公益事业，做好艾滋病防治工作。
第七条 各级人民政府和政府有关部门应当采取措施，鼓励和支持有关组织和个人依照本条例规定以及国家艾滋病防治规划和艾滋病防治行动计划的要求，参与艾滋病防治工作，对艾滋病防治工作提供捐赠，对有易感染艾滋病病毒危险行为的人群进行行为干预，对艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属提供关怀和救助。
第八条 国家鼓励和支持开展与艾滋病预防、诊断、治疗等有关的科学研究，提高艾滋病防治的科学技术水平;鼓励和支持开展传统医药以及传统医药与现代医药相结合防治艾滋病的临床治疗与研究。
国家鼓励和支持开展艾滋病防治工作的国际合作与交流。
第九条 县级以上人民政府和政府有关部门对在艾滋病防治工作中做出显著成绩和贡献的单位和个人，给予表彰和奖励。
对因参与艾滋病防治工作或者因执行公务感染艾滋病病毒，以及因此致病、丧失劳动能力或者死亡的人员，按照有关规定给予补助、抚恤。
بىرىنچى باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
ئ1- ماددا ئەيدىزنىڭ پەيدا بولۇشى ۋە تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش، ئادەم بەدىنىنىڭ ساغلاملىقى ۋە ئاممىۋى سەھىيەسىگە كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش قانۇنىغا ئاساسەن، بۇ نىزام تۈزۈپ چىقىلدى
ئ2-ماددا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىدە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، ئالدىنى ئېلىش بىلەن تىزگىنلەشنى بىرلەشتۈرۈش فاڭجېنىدا چىڭ تۇرۇلۇپ، ھۆكۈمەت تەشكىلى رەھبەرلىك قىلىدىغان، تارماقلار ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدىغان، پۈتۈن جەمئىيەت ئورتاق قاتنىشىدىغان مېخانىزمنى ئورنىتىپ، تەشۋىق تەربىيەنى كۈچەيتىپ، ھەرىكىتىگە ئارىلىشىش ۋە غەمخورلۇق قىلىش، ياردەم بېرىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئۇنىۋېرسال ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش يولغا قويۇلىدۇ
ئ3-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە كىشى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى كەمسىتىشكە بولمايدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرى بەھرىمەن بولىدىغان نىكاھ، ئىشقا ئورۇنلىشىش، داۋالىنىش، مەكتەپكە كىرىش قاتارلىق قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئەتى قانۇن تەرىپىدىن قوغدىلىدۇ
ئ4-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە بىر تۇتاش رەھبەرلىك قىلىپ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ۋە خىزمەت مەسئۇلىيەت مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ئۈستىگە ئالغان ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنى باھالاپ، نازارەت قىلىدۇ
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى مەسئۇلىيەت تەقسىماتى بويىچە ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇلارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ
ئ5-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە دۆلەتنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش پىلانىنى تۈزۈپ چىقىدۇ ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە ۋە دۆلەتنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش پىلانىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوندىكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ھەرىكەت پىلانىنى تۈزۈپ يولغا قويدى
ئ6- ماددا دۆلەت ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى، كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى، ئاياللار بىرلەشمىسى، قىزىل كىرست جەمئىيىتى قاتارلىق تەشكىلاتلارنىڭ ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە ياردەملىشىشىگە ئىلھام بېرىدۇ ۋە قوللايدۇ
ئاھالە كومىتېتى ۋە كەنت ئاھالە كومىتېتلىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار ئورۇنلىرىغا ھەمكارلىشىپ ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا دائىر قانۇن، بەلگىلىمە، سىياسەت ۋە بىلىملەرنى تەشۋىق قىلىش تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشى، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا ئالاقىدار پاراۋانلىق ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك
ئ7-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ئالاقىدار تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمىلەر ھەمدە دۆلەتنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنىڭ تەلىپى بويىچە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش-داۋالاش خىزمىتىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىپ ۋە قوللىشى، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش خىزمىتى بولغان كىشىلەرگە ئاسان ئارىلىشىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز كېسىلى ھەم ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا غەمخورلۇق قىلىشى ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك
ئ8-ماددا دۆلەت ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش، دىئاگنوز قويۇش، داۋالاش قاتارلىقلارغا مۇناسىۋەتلىك ئىلمىي تەتقىقاتلارنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام ۋە قوللايدۇ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش پەن-تېخنىكا سەۋىيىسىنى ئۆستۈرىدۇ ئەنئەنىۋى تىببى دورا بىلەن زامانىۋى تىببى دورا بىلەن ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى كېلىنكىلىق داۋالاش ۋە تەتقىق قىلىشقا ئىلھام بېرىش ۋە قوللاش كېرەك
دۆلەت ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام بېرىدۇ ۋە قوللايدۇ
ئ9-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىدە كۆرۈنەرلىك نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرگەن ۋە تۆھپە قوشقان شەخسلەر ۋە شەخسلەرنى تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ
ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە قاتناشقان ياكى ھۆكۈمەت ئىشى بىلەن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھەمدە كېسەل پەيدا قىلغان، ئەمگەك ئىقتىدارىدىن مەھرۇم بولغان ياكى ئۆلگەنلەرگە ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە ياردەم پۇلى، نەپىقە بېرىلىدۇ
ئ2-ماددا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىدە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، ئالدىنى ئېلىش بىلەن تىزگىنلەشنى بىرلەشتۈرۈش فاڭجېنىدا چىڭ تۇرۇلۇپ، ھۆكۈمەت تەشكىلى رەھبەرلىك قىلىدىغان، تارماقلار ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدىغان، پۈتۈن جەمئىيەت ئورتاق قاتنىشىدىغان مېخانىزمنى ئورنىتىپ، تەشۋىق تەربىيەنى كۈچەيتىپ، ھەرىكىتىگە ئارىلىشىش ۋە غەمخورلۇق قىلىش، ياردەم بېرىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، ئۇنىۋېرسال ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش يولغا قويۇلىدۇ
ئ3-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە كىشى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى كەمسىتىشكە بولمايدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرى بەھرىمەن بولىدىغان نىكاھ، ئىشقا ئورۇنلىشىش، داۋالىنىش، مەكتەپكە كىرىش قاتارلىق قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئەتى قانۇن تەرىپىدىن قوغدىلىدۇ
ئ4-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە بىر تۇتاش رەھبەرلىك قىلىپ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى ۋە خىزمەت مەسئۇلىيەت مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ئۈستىگە ئالغان ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنى باھالاپ، نازارەت قىلىدۇ
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى مەسئۇلىيەت تەقسىماتى بويىچە ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇلارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ
ئ5-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە دۆلەتنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش پىلانىنى تۈزۈپ چىقىدۇ ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە ۋە دۆلەتنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش پىلانىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوندىكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ھەرىكەت پىلانىنى تۈزۈپ يولغا قويدى
ئ6- ماددا دۆلەت ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى، كوممۇنىستىك ياشلار ئىتتىپاقى، ئاياللار بىرلەشمىسى، قىزىل كىرست جەمئىيىتى قاتارلىق تەشكىلاتلارنىڭ ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە ياردەملىشىشىگە ئىلھام بېرىدۇ ۋە قوللايدۇ
ئاھالە كومىتېتى ۋە كەنت ئاھالە كومىتېتلىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار ئورۇنلىرىغا ھەمكارلىشىپ ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا دائىر قانۇن، بەلگىلىمە، سىياسەت ۋە بىلىملەرنى تەشۋىق قىلىش تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشى، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا ئالاقىدار پاراۋانلىق ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك
ئ7-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ئالاقىدار تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمىلەر ھەمدە دۆلەتنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنىڭ تەلىپى بويىچە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش-داۋالاش خىزمىتىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام بېرىپ ۋە قوللىشى، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش خىزمىتى بولغان كىشىلەرگە ئاسان ئارىلىشىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز كېسىلى ھەم ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا غەمخورلۇق قىلىشى ۋە ياردەم بېرىشى كېرەك
ئ8-ماددا دۆلەت ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش، دىئاگنوز قويۇش، داۋالاش قاتارلىقلارغا مۇناسىۋەتلىك ئىلمىي تەتقىقاتلارنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام ۋە قوللايدۇ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش پەن-تېخنىكا سەۋىيىسىنى ئۆستۈرىدۇ ئەنئەنىۋى تىببى دورا بىلەن زامانىۋى تىببى دورا بىلەن ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى كېلىنكىلىق داۋالاش ۋە تەتقىق قىلىشقا ئىلھام بېرىش ۋە قوللاش كېرەك
دۆلەت ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشقا ئىلھام بېرىدۇ ۋە قوللايدۇ
ئ9-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىدە كۆرۈنەرلىك نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرگەن ۋە تۆھپە قوشقان شەخسلەر ۋە شەخسلەرنى تەقدىرلەيدۇ ۋە مۇكاپاتلايدۇ
ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىگە قاتناشقان ياكى ھۆكۈمەت ئىشى بىلەن ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھەمدە كېسەل پەيدا قىلغان، ئەمگەك ئىقتىدارىدىن مەھرۇم بولغان ياكى ئۆلگەنلەرگە ئالاقىدار بەلگىلىمە بويىچە ياردەم پۇلى، نەپىقە بېرىلىدۇ
第二章 宣传教育
第十条 地方各级人民政府和政府有关部门应当组织开展艾滋病防治以及关怀和不歧视艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属的宣传教育，提倡健康文明的生活方式，营造良好的艾滋病防治的社会环境。第十一条 地方各级人民政府和政府有关部门应当在车站、码头、机场、公园等公共场所以及旅客列车和从事旅客运输的船舶等公共交通工具显著位置，设置固定的艾滋病防治广告牌或者张贴艾滋病防治公益广告，组织发放艾滋病防治宣传材料。
第十二条 县级以上人民政府卫生主管部门应当加强艾滋病防治的宣传教育工作，对有关部门、组织和个人开展艾滋病防治的宣传教育工作提供技术支持。医疗卫生机构应当组织工作人员学习有关艾滋病防治的法律、法规、政策和知识;医务人员在开展艾滋病、性病等相关疾病咨询、诊断和治疗过程中，应当对就诊者进行艾滋病防治的宣传教育。
第十三条 县级以上人民政府教育主管部门应当指导、督促高等院校、中等职业学校和普通中学将艾滋病防治知识纳入有关课程，开展有关课外教育活动。高等院校、中等职业学校和普通中学应当组织学生学习艾滋病防治知识。
第十四条 县级以上人民政府卫生主管部门应当利用计划生育宣传和技术服务网络，组织开展艾滋病防治的宣传教育。计划生育技术服务机构向育龄人群提供计划生育技术服务和生殖健康服务时，应当开展艾滋病防治的宣传教育。
第十五条 县级以上人民政府有关部门和从事劳务中介服务的机构，应当对进城务工人员加强艾滋病防治的宣传教育。
第十六条 出入境检验检疫机构应当在出入境口岸加强艾滋病防治的宣传教育工作，对出入境人员有针对性地提供艾滋病防治咨询和指导。
第十七条 国家鼓励和支持妇女联合会、红十字会开展艾滋病防治的宣传教育，将艾滋病防治的宣传教育纳入妇女儿童工作内容，提高妇女预防艾滋病的意识和能力，组织红十字会会员和红十字会志愿者开展艾滋病防治的宣传教育。
第十八条 地方各级人民政府和政府有关部门应当采取措施，鼓励和支持有关组织和个人对有易感染艾滋病病毒危险行为的人群开展艾滋病防治的咨询、指导和宣传教育。
第十九条 广播、电视、报刊、互联网等新闻媒体应当开展艾滋病防治的公益宣传。
第二十条 机关、团体、企业事业单位、个体经济组织应当组织本单位从业人员学习有关艾滋病防治的法律、法规、政策和知识，支持本单位从业人员参与艾滋病防治的宣传教育活动。
第二十一条 县级以上地方人民政府应当在医疗卫生机构开通艾滋病防治咨询服务电话，向公众提供艾滋病防治咨询服务和指导。
ئىككىنچى باب تەشۋىقات تەربىيىسى
ئ10-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ھەمدە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارغا كۆڭۈل بۆلمەيدىغان ۋە كەمسىتمەسلىكى، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا كۆڭۈل بۆلمەسلىكى ۋە كەمسىتمەسلىكى، ساغلام، مەدەنىي تۇرمۇش ئۇسۇلىنى تەشەببۇس قىلىپ، ياخشى بولغان ئىجتىمائىي مۇھىت بەرپا قىلىشى كېرەك
ئ11 – ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ۋوگزال، پىرىستان، ئايرودروم، باغچا قاتارلىق ئاممىۋى سورۇنلار ھەمدە يولۇچىلار پويىزى ۋە يولۇچىلار ترانسپورتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان پاراخوت قاتارلىق ئاممىۋى قاتناش قوراللىرىنىڭ روشەن ئورنىغا مۇقىم ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ئېلان تاختىسى تەسىس قىلىشى ياكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش جامائەت پاراۋانلىقى ئېلانى چاپلىشى، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات ماتېرىيالىنى تەشكىللەپ تارقىتىشى كېرەك
ئ12-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، ئالاقىدار تارماق، تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش-داۋالاش تەشۋىقات خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا تېخنىكا جەھەتتىن مەدەت بېرىشى كېرەك
داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى خىزمەتچىلەرنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاشقا ئالاقىدار قانۇن، بەلگىلىمە، سىياسەت ۋە بىلىملەرنى ئۆگىنىشكە تەشكىللىشى كېرەك تىببى خادىملار ئەيدىز، جىنسىي كېسەللىك قاتارلىق ئالاقىدار كېسەللىكلەردىن مەسلىھەت بېرىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش جەريانىدا، كېسەل كۆرسەتكۈچىلەرگە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى ئېلىپ بېرىشى كېرەك
ئ13– ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مائارىپ باشقۇرۇش تارمىقى ئالىي مەكتەپلەر، ئوتتۇرا دەرىجىلىك كەسپىي مەكتەپلەر ۋە ئادەتتىكى ئوتتۇرا مەكتەپلەر ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا ئالاقىدار دەرسلىكلەرگە كىرگۈزۈپ، دەرستىن سىرتقى تەربىيە پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشقا يېتەكچىلىك قىلىشى، ھەيدەكچىلىك قىلىشى كېرەك
ئالىي مەكتەپلەر، ئوتتۇرا دەرىجىلىك كەسپىي مەكتەپلەر ۋە ئادەتتىكى ئوتتۇرا مەكتەپلەر ئوقۇغۇچىلارنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئۆگىنىشكە تەشكىللىشى كېرەك
ئ14- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى پىلانلىق تۇغۇت تەشۋىقات ۋە تېخنىكا مۇلازىمەت تورىدىن پايدىلىنىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك
پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئورگىنى تۇغۇت يېشىدىكى كىشىلەرنى پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمىتى ۋە كۆپىيىش ساغلاملىقى مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلىگەندە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك
ئ15 – ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ۋە ئەمگەك مۇلازىمىتى ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاپپاراتلار شەھەرگە كىرىپ ئىشلەمچىلەرگە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەشۋىقات تەربىيىسىنى كۈچەيتىشى كېرەك
ئ16-قېتىملىق چېگرىدىن كىرىش-چىقىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى چېگرىدىن كىرىش-چىقىش چېگرا ئېغىزىدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، چېگرىدىن كىرگەنلەرنى قاراتمىلىق ھالدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەتى ۋە يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك
ئ17-ماددا دۆلەت ئاياللار بىرلەشمىسى، قىزىل كىرست جەمئىيىتىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەشۋىقات تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشىغا ئىلھام ۋە قوللايدۇ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى ئاياللار-بالىلار خىزمىتى مەزمۇنىغا كىرگۈزۈپ، ئاياللارنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ئېڭى ۋە ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدۇ، قىزىل كىرست جەمئىيىتىنىڭ ئەزالىرى ۋە قىزىل كىرست جەمئىيىتى پىدائىيلىرىنى تەشكىللەپ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرىدۇ
ئ18- ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ئالاقىدار تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن ئاسان يۇقۇملىنىش خەۋپى بار كىشىلەرگە مەسلىھەت بېرىشى، يېتەكچىلىك قىلىشى ۋە تەشۋىق-تەربىيە ئېلىپ بېرىشىغا ئىلھام بېرىشى ۋە قوللىشى كېرەك
19-ماددا رادىئو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژورنال، ئىنتېرنېت تورى قاتارلىق ئاخبارات ۋاستىلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك
ئ20- ماددا ئورگان، تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار، يەككە ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ئۆز ئورۇندىكى كەسىپ بىلەن شوغۇللىنىدىغان خادىملارنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاشقا ئالاقىدار قانۇن، بەلگىلىمە، سىياسەت ۋە بىلىملەرنى ئۆگىنىشكە تەشكىللەپ، ئۆز ئورۇندىكى خىزمەتچىلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات پائالىيىتىگە قاتنىشىشىنى قوللىشى كېرەك
ئ21-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرىدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتى تېلېفونىنى ئېچىپ، جامائەتچىلىكنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتى ۋە يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك
ئ11 – ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ۋوگزال، پىرىستان، ئايرودروم، باغچا قاتارلىق ئاممىۋى سورۇنلار ھەمدە يولۇچىلار پويىزى ۋە يولۇچىلار ترانسپورتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان پاراخوت قاتارلىق ئاممىۋى قاتناش قوراللىرىنىڭ روشەن ئورنىغا مۇقىم ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ئېلان تاختىسى تەسىس قىلىشى ياكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش جامائەت پاراۋانلىقى ئېلانى چاپلىشى، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات ماتېرىيالىنى تەشكىللەپ تارقىتىشى كېرەك
ئ12-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، ئالاقىدار تارماق، تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش-داۋالاش تەشۋىقات خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا تېخنىكا جەھەتتىن مەدەت بېرىشى كېرەك
داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى خىزمەتچىلەرنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاشقا ئالاقىدار قانۇن، بەلگىلىمە، سىياسەت ۋە بىلىملەرنى ئۆگىنىشكە تەشكىللىشى كېرەك تىببى خادىملار ئەيدىز، جىنسىي كېسەللىك قاتارلىق ئالاقىدار كېسەللىكلەردىن مەسلىھەت بېرىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش جەريانىدا، كېسەل كۆرسەتكۈچىلەرگە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى ئېلىپ بېرىشى كېرەك
ئ13– ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مائارىپ باشقۇرۇش تارمىقى ئالىي مەكتەپلەر، ئوتتۇرا دەرىجىلىك كەسپىي مەكتەپلەر ۋە ئادەتتىكى ئوتتۇرا مەكتەپلەر ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا ئالاقىدار دەرسلىكلەرگە كىرگۈزۈپ، دەرستىن سىرتقى تەربىيە پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشقا يېتەكچىلىك قىلىشى، ھەيدەكچىلىك قىلىشى كېرەك
ئالىي مەكتەپلەر، ئوتتۇرا دەرىجىلىك كەسپىي مەكتەپلەر ۋە ئادەتتىكى ئوتتۇرا مەكتەپلەر ئوقۇغۇچىلارنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى ئۆگىنىشكە تەشكىللىشى كېرەك
ئ14- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى پىلانلىق تۇغۇت تەشۋىقات ۋە تېخنىكا مۇلازىمەت تورىدىن پايدىلىنىپ، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك
پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئورگىنى تۇغۇت يېشىدىكى كىشىلەرنى پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمىتى ۋە كۆپىيىش ساغلاملىقى مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلىگەندە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك
ئ15 – ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى ۋە ئەمگەك مۇلازىمىتى ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاپپاراتلار شەھەرگە كىرىپ ئىشلەمچىلەرگە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەشۋىقات تەربىيىسىنى كۈچەيتىشى كېرەك
ئ16-قېتىملىق چېگرىدىن كىرىش-چىقىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى چېگرىدىن كىرىش-چىقىش چېگرا ئېغىزىدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسى خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، چېگرىدىن كىرگەنلەرنى قاراتمىلىق ھالدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەتى ۋە يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك
ئ17-ماددا دۆلەت ئاياللار بىرلەشمىسى، قىزىل كىرست جەمئىيىتىنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەشۋىقات تەربىيەسىنى قانات يايدۇرۇشىغا ئىلھام ۋە قوللايدۇ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيىسىنى ئاياللار-بالىلار خىزمىتى مەزمۇنىغا كىرگۈزۈپ، ئاياللارنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ئېڭى ۋە ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدۇ، قىزىل كىرست جەمئىيىتىنىڭ ئەزالىرى ۋە قىزىل كىرست جەمئىيىتى پىدائىيلىرىنى تەشكىللەپ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەشۋىقات تەربىيىسىنى قانات يايدۇرىدۇ
ئ18- ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ئالاقىدار تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن ئاسان يۇقۇملىنىش خەۋپى بار كىشىلەرگە مەسلىھەت بېرىشى، يېتەكچىلىك قىلىشى ۋە تەشۋىق-تەربىيە ئېلىپ بېرىشىغا ئىلھام بېرىشى ۋە قوللىشى كېرەك
19-ماددا رادىئو، تېلېۋىزىيە، گېزىت-ژورنال، ئىنتېرنېت تورى قاتارلىق ئاخبارات ۋاستىلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى تەشۋىقاتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك
ئ20- ماددا ئورگان، تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي ئورۇنلار، يەككە ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ئۆز ئورۇندىكى كەسىپ بىلەن شوغۇللىنىدىغان خادىملارنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاشقا ئالاقىدار قانۇن، بەلگىلىمە، سىياسەت ۋە بىلىملەرنى ئۆگىنىشكە تەشكىللەپ، ئۆز ئورۇندىكى خىزمەتچىلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات پائالىيىتىگە قاتنىشىشىنى قوللىشى كېرەك
ئ21-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرىدا ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتى تېلېفونىنى ئېچىپ، جامائەتچىلىكنى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتى ۋە يېتەكچىلىك قىلىشى كېرەك
第三章 预防与控制
第二十二条 国家建立健全艾滋病监测网络。国务院卫生主管部门制定国家艾滋病监测规划和方案。省、自治区、直辖市人民政府卫生主管部门根据国家艾滋病监测规划和方案，制定本行政区域的艾滋病监测计划和工作方案，组织开展艾滋病监测和专题 调查，掌握艾滋病疫情变化情况和流行趋势。
疾病预防控制机构负责对艾滋病发生、流行以及影响其发生、流行的因素开展监测活动。
出入境检验检疫机构负责对出入境人员进行艾滋病监测，并将监测结果及时向卫生主管部门报告。
第二十三条 国家实行艾滋病自愿咨询和自愿检测制度。
县级以上地方人民政府卫生主管部门指定的医疗卫生机构，应当按照国务院卫生主管部门会同国务院其他有关部门制定的艾滋病自愿咨询和检测办法，为自愿接受艾滋病咨询、检测的人员免费提供咨询和初筛检测。
第二十四条 国务院卫生主管部门会同国务院其他有关部门根据预防、控制艾滋病的需要，可以规定应当进行艾滋病检测的情形。
第二十五条 省级以上人民政府卫生主管部门根据医疗卫生机构布局和艾滋病流行情况，按照国家有关规定确定承担艾滋病检测工作的实验室。
国家出入境检验检疫机构按照国务院卫生主管部门规定的标准和规范，确定承担出入境人员艾滋病检测工作的实验室。
第二十六条 县级以上地方人民政府和政府有关部门应当依照本条例规定，根据本行政区域艾滋病的流行情况，制定措施，鼓励和支持居民委员会、村民委员会以及其他有关组织和个人推广预防艾滋病的行为干预措施，帮助有易感染艾滋病病毒危险行为的人群改变行为。
有关组织和个人对有易感染艾滋病病毒危险行为的人群实施行为干预措施，应当符合本条例的规定以及国家艾滋病防治规划和艾滋病防治行动计划的要求。
第二十七条 县级以上人民政府应当建立艾滋病防治工作与禁毒工作的协调机制，组织有关部门落实针对吸毒人群的艾滋病防治措施。
省、自治区、直辖市人民政府卫生、公安和药品监督管理部门应当互相配合，根据本行政区域艾滋病流行和吸毒者的情况，积极稳妥地开展对吸毒成瘾者的药物维持治疗工作，并有计划地实施其他干预措施。
第二十八条 县级以上人民政府卫生、市场监督管理、药品监督管理、广播电视等部门应当组织推广使用安全套，建立和完善安全套供应网络。
第二十九条 省、自治区、直辖市人民政府确定的公共场所的经营者应当在公共场所内放置安全套或者设置安全套发售设施。
第三十条 公共场所的服务人员应当依照《公共场所卫生管理条例》的规定，定期进行相关健康检查，取得健康合格证明;经营者应当查验其健康合格证明，不得允许未取得健康合格证明的人员从事服务工作。
第三十一条 公安、司法行政机关对被依法逮捕、拘留和在监狱中执行刑罚以及被依法收容教育、强制戒毒和劳动教养的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人，应当采取相应的防治措施，防止艾滋病传播。
对公安、司法行政机关依照前款规定采取的防治措施，县级以上地方人民政府应当给予经费保障，疾病预防控制机构应当予以技术指导和配合。
第三十二条 对卫生技术人员和在执行公务中可能感染艾滋病病毒的人员，县级以上人民政府卫生主管部门和其他有关部门应当组织开展艾滋病防治知识和专业技能的培训，有关单位应当采取有效的卫生防护措施和医疗保健措施。
第三十三条 医疗卫生机构和出入境检验检疫机构应当按照国务院卫生主管部门的规定，遵守标准防护原则，严格执行操作规程和消毒管理制度，防止发生艾滋病医院感染和医源性感染。
第三十四条 疾病预防控制机构应当按照属地管理的原则，对艾滋病病毒感染者和艾滋病病人进行医学随访。
第三十五条 血站、单采血浆站应当对采集的人体血液、血浆进行艾滋病检测;不得向医疗机构和血液制品生产单位供应未经艾滋病检测或者艾滋病检测阳性的人体血液、血浆。
血液制品生产单位应当在原料血浆投料生产前对每一份血浆进行艾滋病检测;未经艾滋病检测或者艾滋病检测阳性的血浆，不得作为原料血浆投料生产。
医疗机构应当对因应急用血而临时采集的血液进行艾滋病检测，对临床用血艾滋病检测结果进行核查;对未经艾滋病检测、核查或者艾滋病检测阳性的血液，不得采集或者使用。
第三十六条 采集或者使用人体组织、器官、细胞、骨髓等的，应当进行艾滋病检测;未经艾滋病检测或者艾滋病检测阳性的，不得采集或者使用。但是，用于艾滋病防治科研、教学的除外。
第三十七条 进口人体血液制品，应当依照药品管理法的规定，经国务院药品监督管理部门批准，取得进口药品注册证书。
禁止进出口用于临床医疗的人体血液、血浆、组织、器官、细胞、骨髓等。但是，出于人道主义、救死扶伤目的，可以进出口临床急需、捐献配型的特殊血型血液、骨髓造血干细胞、外周血造血干细胞、脐带血造血干细胞，由中国红十字会总会办理出入境手续；具体办法由国务院卫生主管部门会同国家出入境检验检疫机构制定。
依照前款规定进出口的特殊血型血液、骨髓造血干细胞、外周血造血干细胞、脐带血造血干细胞，应当依照国境卫生检疫法律、行政法规的有关规定，接受出入境检验检疫机构的检疫。未经检疫或者检疫不合格的，不得进出口。
第三十八条 艾滋病病毒感染者和艾滋病病人应当履行下列义务：
(一)接受疾病预防控制机构或者出入境检验检疫机构的流行病学调查和指导;
(二)将感染或者发病的事实及时告知与其有性关系者;
(三)就医时，将感染或者发病的事实如实告知接诊医生;
(四)采取必要的防护措施，防止感染他人。
艾滋病病毒感染者和艾滋病病人不得以任何方式故意传播艾滋病。
第三十九条 疾病预防控制机构和出入境检验检疫机构进行艾滋病流行病学调查时，被调查单位和个人应当如实提供有关情况。
未经本人或者其监护人同意，任何单位或者个人不得公开艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属的姓名、住址、工作单位、肖像、病史资料以及其他可能推断出其具体身份的信息。
第四十条 县级以上人民政府卫生主管部门和出入境检验检疫机构可以封存有证据证明可能被艾滋病病毒污染的物品，并予以检验或者进行消毒。经检验，属于被艾滋病病毒污染的物品，应当进行卫生处理或者予以销毁;对未被艾滋病病毒污染的物品或者经消毒后可以使用的物品，应当及时解除封存。
ئۈچىنچى باب ئالدىنى ئېلىش ۋە كونترول قىلىش
ئ22- ماددا دۆلەت ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ تەكشۈرۈش تورىنى قۇرۇپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ
گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى دۆلەتنىڭ ئەيدىزنى ئۆلچەش پىلانى ۋە لايىھىسىنى تۈزدى. ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى دۆلەتنىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە لايىھەسىگە ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە خىزمەت لايىھىسىنى تۈزۈپ، ئەيدىزنى كۆزىتىش ۋە مەخسۇس تېمىدا تەكشۈرۈشنى قانات يايدۇرۇپ، ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالىنى ئىگىلىدى
كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە تىزگىنلەش ئورگانلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ قوزغىلىشى، تارقىلىشچان ھەمدە ئۇنىڭ پەيدا بولۇشىغا، تارقىلىشقا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللارنى كۆزىتىش پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ
چېگرىدىن كىرىش - چىقىشنى تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئورگىنى چېگرىدىن كىرىپ چىقىدىغانلارنىڭ ئەيدىز كېسىلىنى ئۆلچەشكە مەسئۇل ھەمدە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ۋاقتىدا سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرىغا دوكلات قىلىدۇ
ئ23-ماددا دۆلەت ئەيدىز كېسىلىنى ئىختىيارىي مەسلىھەت بېرىش ۋە ئىختىيارىي تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ئىشلىرىنى باشقۇرۇش تارمىقى بېكىتكەن داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە تۈزگەن ئەيدىز ھەققىدە ئىختىيارى مەسلىھەت ۋە تەكشۈرۈش چارىسى بويىچە، ئەيدىز ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى ئىختىيارىي قوبۇل قىلغانلارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىشى ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرتۈشى كېرەك
ئ24- ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئەھۋالىنى بەلگىلىسە بولىدۇ
ئ25-ماددا ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى ۋە ئەيدىز تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن ئەيدىزنى تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدىغان تەجرىبىخانا بېكىتىدۇ
دۆلەت چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلىگەن ئۆلچەم ۋە قائىدىسى بويىچە، چېگرىدىن كىرىپ چىقىدىغانلارنىڭ ئەيدىزنى تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالغان تەجرىبىخانا بېكىتتى
ئ26-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى مەزكۇر نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە، مەزكۇر مەمۇرىي رايوندىكى ئەيدىزنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، تەدبىر بەلگىلەپ، ئاھالىلەر كومىتېتلىرى، كەنت ئاھالىلەر كومىتېتلىرى ۋە باشقا ئالاقىدار تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىشكە ئائىت قىلمىش تەدبىرلىرىنى ئومۇملاشتۇرۇشىغا ئىلھام بېرىپ ۋە قوللىشى، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش قىلمىشى بولغان كىشىلەرنىڭ ھەرىكىتىنى ئۆزگەرتىشىگە ياردەم بېرىشى كېرەك
ئالاقىدار تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن ئاسان يۇقۇملىنىش خەتىرى بولغان كىشىلەرگە ھەرىكەتكە ئارىلىشىش تەدبىرلىرىنى يولغا قويۇشتا، مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە شۇنىڭدەك دۆلەتنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش پىلانى ۋە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ھەرىكەت پىلانىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك
ئ27-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتى بىلەن زەھەر چەكلەش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمىنى ئورنىتىپ، ئالاقىدار تارماقلارنى زەھەر چەككۈچىلەرگە قارىتىلغان كىشىلەرگە قارىتىلغان ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشكە تەشكىللىشى كېرەك
ئۆلكە، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ۋە دورا نازارەتچىلىك تارماقلىرى ئۆزئارا ماسلىشىپ، مەمۇرىي رايونىمىزدا ئەيدىز تارقىلىش ۋە زەھەر چەككۈچىلەرنىڭ ئەھۋالىغا ئاساسەن، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلارنىڭ دورىلىرىنى داۋالاش خىزمىتىنى پائال، مۇقىم قانات يايدۇرۇشى ھەمدە باشقا ئارىلىشىش تەدبىرلىرىنى پىلانلىق يولغا قويۇشى كېرەك
ئ 28-ماددىدىن يۇقىرى خەلق دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، دورا نازارەتچىلىكى، باشقۇرۇش، رادىئو-تېلېۋىزىيە قاتارلىق تارماقلار بىخەتەرلىك قېپى قاپچۇقىنى ئومۇملاشتۇرۇشقا تەشكىللەپ، بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈك تەمىنلەش تورى بەرپا قىلىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك
ئ29-ماددىدا ئۆلكە، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاستە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەر ئاممىۋى سورۇنلارغا بىخەتەرلىك قېپى قويۇشى ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈك سېتىش ئەسلىھەسى ئورنىتىشى كېرەك.
ئ30 – ماددا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى مۇلازىمەتچى خادىملار « ئاممىۋى سورۇنلارنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش نىزامى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە قەرەللىك ھالدا ئالاقىدار سالامەتلىكنى تەكشۈرۈپ، ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتىغا ئېرىشىشى لازىم تىجارەتچىلەر ئۇنىڭ ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتىنى تەكشۈرۈپ، ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتى ئالمىغانلارنىڭ مۇلازىمەت خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قويماسلىقى كېرەك
ئ31-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي ئورگانلىرى قانۇن بويىچە قولغا ئېلىنغان، تۇتۇپ تۇرۇلغان ۋە تۈرمىدە جازا ئىجرا قىلىنغان ھەمدە قانۇن بويىچە يىغىۋېلىپ تەربىيە بېرىۋاتقان، مەجبۇرىي زەھەر تاشلىتىلغان ۋە ئەمگەك تەربىيىسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارغا مۇناسىپ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، ئەيدىزنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك
جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي ئورگانلىرى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن قوللانغان ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەدبىرلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى خىراجەت كاپالىتىگە ئىگە قىلىشى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىشى ۋە ماسلىشىشى كېرەك
ئ32- ماددا سەھىيە تېخنىكلىرى ۋە ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئىجرا قىلىش جەريانىدا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش ئېھتىماللىقى بار خادىملارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى ۋە باشقا ئالاقىدار تارماقلار ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى ۋە كەسپىي ماھارەتلىرى بويىچە تەربىيەلەشكە تەشكىللىشى، ئالاقىدار ئورۇنلار سەھىيەدىن ئۈنۈملۈك مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرى ۋە داۋالاش ساقلىقنى ساقلاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك
ئ33-ماددا داۋالاش- سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش- كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، ئۆلچەملىك قوغدىنىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى، مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە قىلىش باشقۇرۇش تۈزۈمىنى قاتتىق ئىجرا قىلىپ، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملىنىش ۋە داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك
ئ34-ماددا كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى تەۋەلىك باشقۇرۇش پىرىنسىپى بويىچە، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغانلارنى تېببىي جەھەتتىن زىيارەت قىلىشى كېرەك
ئ35- ماددا قان پونكىتلىرى، يەككە ئېلىنىدىغان قان پىلازمىسى پونكىتلىرى يىغىۋالغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئارقىلىق ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشى كېرەك داۋالاش ئاپپاراتلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلارنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان ئپىلازمىسى بىلەن تەمىنلەشكە بولمايدۇ
قان بۇيۇملىرىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار خام ئەشيا قان پىلازمىسى ماتېرىيالى ئىشلەپچىقىرىلىشتىن بۇرۇن ھەربىر قان پىلازمىسىنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن مۇسبەت قان پىلازمىسى خام ئەشيا قان پىلازمىسى سۈپىتىدە ئىشلەپچىقىرىلسا بولمايدۇ
داۋالاش ئاپپاراتلىرى جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش سەۋەبىدىن ۋاقىتلىق ئېلىنغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرۈپ، كىلىنىكىلىق داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى تەكشۈرۈشى كېرەك ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش، تەكشۈرتۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن مۇسبەت قاننى توپلاشقا ياكى ئىشلەتمەسلىك
ئ36- ماددا ئادەم بەدىنىدىكى توقۇلمىلار، ئەزا، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى يىغىش ياكى ئىشلەتكەندە، ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق مۇسبەتنى تەكشۈرتمىگەنلەرنى توپلاشقا ياكى ئىشلىتىشكە بولمايدۇ. لېكىن ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان پەن تەتقىقات، ئوقۇتۇشقا ئىشلىتىلىدىغانلار بۇنىڭ سىرتىدا
ئ 37- ماددا ئادەم بەدىنىدىكى قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلىشتا دورا باشقۇرۇش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، گوۋۇيۈەننىڭ دورا نازارەتچىلىكى ۋە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، ئىمپورت قىلىنغان دورىلارنى رويخەتكە ئالدۇرۇش گۇۋاھنامىسى ئېلىشى كېرەك
كىلىنىكىلىق داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان ئادەم بەدىنىدىكى قان پىلازمىسى، توقۇلما، ئەزا، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارغا ئىمپورت قىلىش ۋە ئېكسپورت قىلىش مەنئىي قىلىنىدۇ. لېكىن ئىنسانپەرۋەرلىك، ئۆلۈمگە سەۋەب بولۇش، ئاغرىققا سەۋەب قىلىش مەقسىتىدە، ئىمپورت-ئېكىسپورت كىلىنىكىلىق جىددىي ئېھتىياجلىق، تەڭشەش تىپىدىكى ئالاھىدە قان تىپىدىكى قان تىپى، يىلىك قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە، تاشقى ئەتراپىدىكى قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە، كىندىكلىق قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە ئىمپورت-ئېكىسپورت جەمئىيىتى چېگرىدىن كىرىش - چىقىش رەسمىيىتىنى بېجىرسە بولىدۇ كونكرېت چارىنى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى دۆلەتنىڭ چېگرىدىن كىرىش - چىقىش ، تەكشۈرۈش ، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتى بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ
ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن ئىمپورت قىلىنغان ئالاھىدە قان تىپىدىكى قان، يىلىكتىن قان ھاسىل قىلغۇچى غول ھۈجەيرە، تاشقى ئەتراپتىكى قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە، كىندىكلىق قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە قاتارلىقلار دۆلەت چىگرا سەھىيە كارانتىن قانۇنى، مەمۇرىي نىزاملاردىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە، چېگرىدىن كىرىش-چىقىشنى تەكشۈرۈش-كارانتىن قىلىش ئاپپاراتىنىڭ كارانتىن قىلىشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك. كارانتىن قىلىنمىغان ياكى كارانتىن قىلىنمىغانلار ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىنمايدۇ
ئ38- ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغانلار تۆۋەندىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك
ئ(1) كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتى ياكى چېگرىدىن كىرىش- چىقىش، تەكشۈرۈش- كارانتىن قىلىش ئاپپاراتىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى تەكشۈرۈشى ۋە يېتەكچىلىكىنى قوبۇل قىلىش
ئ(2) يۇقۇملانغان ياكى كېسەلگە گىرىپتار بولۇش پاكىتىنى ئۆزى بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەتلىك بولغانلارنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش
ئ(3) داۋالانغاندا، يۇقۇملىنىش ياكى قوزغىلىپ قالغان پاكىتنى كېسەل كۆرسەتكەن دوختۇرغا كېسەل كۆرسىتىشنى ئەينەن ئۇقتۇرۇش
ئ(4) زۆرۈر بولغان قوغدىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، باشقىلارنىڭ يۇقۇملىنىپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ھەرقانداق ئۇسۇل بىلەن ئەيدىزنى قەستەن تارقاتسا بولمايدۇ
ئ39-ماددا كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى ۋە چېگرىدىن كىرىش- چىقىشنى تەكشۈرۈش- كارانتىن قىلىش ئورگانلىرى ئەيدىز يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغاندا، تەكشۈرۈلىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەر ئالاقىدار ئەھۋاللارنى ئەينەن تەمىنلىشى كېرەك
ئۆزى ياكى ئۇنىڭ ھامىيسىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتمەي تۇرۇپ، ھەرقانداق ئورۇن ياكى شەخس ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنىڭ ئىسىم- فامىلىسى، ئادرېسى، خىزمەت ئورنى، پورترېت، كېسەللىك تارىخى ماتېرىياللىرى ۋە ئۇنىڭ كونكرېت سالاھىيىتىنى ھۆكۈم قىلىش ئېھتىماللىقى بارلىقى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى ئاشكارىلىسا بولمايدۇ
ئ40-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ئىشلىرىنى باشقۇرۇش تارماقلىرى ۋە چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش - كارانتىن قىلىش ئورگانلىرى ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ بۇلغىنىشى ئېھتىماللىقى بارلىقى ئىسپات بار بۇيۇملارنى پىچەتلىسە بولىدۇ ھەمدە تەكشۈرۈپ ياكى دېزىنفېكسىيە قىلسا بولىدۇ. تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان بۇيۇملارنى تازىلىق بىر تەرەپ قىلىش ياكى كۆيدۈرۈۋېتىش ئېلىپ بېرىش كېرەكلىكى ئېنىقلاندى ئەيدىز ۋىرۇسى تەرىپىدىن بۇلغانمىغان بۇيۇملار ياكى دېزىنفېكسىيە قىلىنغاندىن كېيىن ئىشلەتكىلى بولىدىغان بۇيۇملارنى پېچەتلەشنى ۋاقتىدا بىكار قىلىش كېرەك
گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى دۆلەتنىڭ ئەيدىزنى ئۆلچەش پىلانى ۋە لايىھىسىنى تۈزدى. ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى دۆلەتنىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە لايىھەسىگە ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەيدىزنى كۆزىتىش پىلانى ۋە خىزمەت لايىھىسىنى تۈزۈپ، ئەيدىزنى كۆزىتىش ۋە مەخسۇس تېمىدا تەكشۈرۈشنى قانات يايدۇرۇپ، ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالى ۋە تارقىلىش ئەھۋالىنى ئىگىلىدى
كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە تىزگىنلەش ئورگانلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ قوزغىلىشى، تارقىلىشچان ھەمدە ئۇنىڭ پەيدا بولۇشىغا، تارقىلىشقا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللارنى كۆزىتىش پائالىيەتلىرىنى قانات يايدۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ
چېگرىدىن كىرىش - چىقىشنى تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئورگىنى چېگرىدىن كىرىپ چىقىدىغانلارنىڭ ئەيدىز كېسىلىنى ئۆلچەشكە مەسئۇل ھەمدە تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى ۋاقتىدا سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرىغا دوكلات قىلىدۇ
ئ23-ماددا دۆلەت ئەيدىز كېسىلىنى ئىختىيارىي مەسلىھەت بېرىش ۋە ئىختىيارىي تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ئىشلىرىنى باشقۇرۇش تارمىقى بېكىتكەن داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە تۈزگەن ئەيدىز ھەققىدە ئىختىيارى مەسلىھەت ۋە تەكشۈرۈش چارىسى بويىچە، ئەيدىز ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى ئىختىيارىي قوبۇل قىلغانلارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىشى ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرتۈشى كېرەك
ئ24- ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئەھۋالىنى بەلگىلىسە بولىدۇ
ئ25-ماددا ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى ۋە ئەيدىز تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە ئاساسەن ئەيدىزنى تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدىغان تەجرىبىخانا بېكىتىدۇ
دۆلەت چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلىگەن ئۆلچەم ۋە قائىدىسى بويىچە، چېگرىدىن كىرىپ چىقىدىغانلارنىڭ ئەيدىزنى تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالغان تەجرىبىخانا بېكىتتى
ئ26-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى مەزكۇر نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە، مەزكۇر مەمۇرىي رايوندىكى ئەيدىزنىڭ تارقىلىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، تەدبىر بەلگىلەپ، ئاھالىلەر كومىتېتلىرى، كەنت ئاھالىلەر كومىتېتلىرى ۋە باشقا ئالاقىدار تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىشكە ئائىت قىلمىش تەدبىرلىرىنى ئومۇملاشتۇرۇشىغا ئىلھام بېرىپ ۋە قوللىشى، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش قىلمىشى بولغان كىشىلەرنىڭ ھەرىكىتىنى ئۆزگەرتىشىگە ياردەم بېرىشى كېرەك
ئالاقىدار تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن ئاسان يۇقۇملىنىش خەتىرى بولغان كىشىلەرگە ھەرىكەتكە ئارىلىشىش تەدبىرلىرىنى يولغا قويۇشتا، مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە شۇنىڭدەك دۆلەتنىڭ ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش پىلانى ۋە ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش ھەرىكەت پىلانىنىڭ تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك
ئ27-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتى بىلەن زەھەر چەكلەش خىزمىتىنى ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمىنى ئورنىتىپ، ئالاقىدار تارماقلارنى زەھەر چەككۈچىلەرگە قارىتىلغان كىشىلەرگە قارىتىلغان ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشكە تەشكىللىشى كېرەك
ئۆلكە، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ۋە دورا نازارەتچىلىك تارماقلىرى ئۆزئارا ماسلىشىپ، مەمۇرىي رايونىمىزدا ئەيدىز تارقىلىش ۋە زەھەر چەككۈچىلەرنىڭ ئەھۋالىغا ئاساسەن، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلارنىڭ دورىلىرىنى داۋالاش خىزمىتىنى پائال، مۇقىم قانات يايدۇرۇشى ھەمدە باشقا ئارىلىشىش تەدبىرلىرىنى پىلانلىق يولغا قويۇشى كېرەك
ئ 28-ماددىدىن يۇقىرى خەلق دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە، بازارنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش، دورا نازارەتچىلىكى، باشقۇرۇش، رادىئو-تېلېۋىزىيە قاتارلىق تارماقلار بىخەتەرلىك قېپى قاپچۇقىنى ئومۇملاشتۇرۇشقا تەشكىللەپ، بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈك تەمىنلەش تورى بەرپا قىلىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك
ئ29-ماددىدا ئۆلكە، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاستە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەر ئاممىۋى سورۇنلارغا بىخەتەرلىك قېپى قويۇشى ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈك سېتىش ئەسلىھەسى ئورنىتىشى كېرەك.
ئ30 – ماددا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى مۇلازىمەتچى خادىملار « ئاممىۋى سورۇنلارنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش نىزامى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە قەرەللىك ھالدا ئالاقىدار سالامەتلىكنى تەكشۈرۈپ، ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتىغا ئېرىشىشى لازىم تىجارەتچىلەر ئۇنىڭ ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتىنى تەكشۈرۈپ، ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتى ئالمىغانلارنىڭ مۇلازىمەت خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قويماسلىقى كېرەك
ئ31-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي ئورگانلىرى قانۇن بويىچە قولغا ئېلىنغان، تۇتۇپ تۇرۇلغان ۋە تۈرمىدە جازا ئىجرا قىلىنغان ھەمدە قانۇن بويىچە يىغىۋېلىپ تەربىيە بېرىۋاتقان، مەجبۇرىي زەھەر تاشلىتىلغان ۋە ئەمگەك تەربىيىسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارغا مۇناسىپ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، ئەيدىزنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك
جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىي ئورگانلىرى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن قوللانغان ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەدبىرلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى خىراجەت كاپالىتىگە ئىگە قىلىشى، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئورگانلىرى تېخنىكا جەھەتتىن يېتەكچىلىك قىلىشى ۋە ماسلىشىشى كېرەك
ئ32- ماددا سەھىيە تېخنىكلىرى ۋە ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى ئىجرا قىلىش جەريانىدا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش ئېھتىماللىقى بار خادىملارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى ۋە باشقا ئالاقىدار تارماقلار ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرى ۋە كەسپىي ماھارەتلىرى بويىچە تەربىيەلەشكە تەشكىللىشى، ئالاقىدار ئورۇنلار سەھىيەدىن ئۈنۈملۈك مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرى ۋە داۋالاش ساقلىقنى ساقلاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك
ئ33-ماددا داۋالاش- سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش- كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، ئۆلچەملىك قوغدىنىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى، مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە قىلىش باشقۇرۇش تۈزۈمىنى قاتتىق ئىجرا قىلىپ، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملىنىش ۋە داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك
ئ34-ماددا كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى تەۋەلىك باشقۇرۇش پىرىنسىپى بويىچە، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغانلارنى تېببىي جەھەتتىن زىيارەت قىلىشى كېرەك
ئ35- ماددا قان پونكىتلىرى، يەككە ئېلىنىدىغان قان پىلازمىسى پونكىتلىرى يىغىۋالغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئارقىلىق ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشى كېرەك داۋالاش ئاپپاراتلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلارنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان ئپىلازمىسى بىلەن تەمىنلەشكە بولمايدۇ
قان بۇيۇملىرىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار خام ئەشيا قان پىلازمىسى ماتېرىيالى ئىشلەپچىقىرىلىشتىن بۇرۇن ھەربىر قان پىلازمىسىنى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن مۇسبەت قان پىلازمىسى خام ئەشيا قان پىلازمىسى سۈپىتىدە ئىشلەپچىقىرىلسا بولمايدۇ
داۋالاش ئاپپاراتلىرى جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش سەۋەبىدىن ۋاقىتلىق ئېلىنغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرۈپ، كىلىنىكىلىق داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى تەكشۈرۈشى كېرەك ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش، تەكشۈرتۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن مۇسبەت قاننى توپلاشقا ياكى ئىشلەتمەسلىك
ئ36- ماددا ئادەم بەدىنىدىكى توقۇلمىلار، ئەزا، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى يىغىش ياكى ئىشلەتكەندە، ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق مۇسبەتنى تەكشۈرتمىگەنلەرنى توپلاشقا ياكى ئىشلىتىشكە بولمايدۇ. لېكىن ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان پەن تەتقىقات، ئوقۇتۇشقا ئىشلىتىلىدىغانلار بۇنىڭ سىرتىدا
ئ 37- ماددا ئادەم بەدىنىدىكى قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلىشتا دورا باشقۇرۇش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، گوۋۇيۈەننىڭ دورا نازارەتچىلىكى ۋە باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن، ئىمپورت قىلىنغان دورىلارنى رويخەتكە ئالدۇرۇش گۇۋاھنامىسى ئېلىشى كېرەك
كىلىنىكىلىق داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان ئادەم بەدىنىدىكى قان پىلازمىسى، توقۇلما، ئەزا، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارغا ئىمپورت قىلىش ۋە ئېكسپورت قىلىش مەنئىي قىلىنىدۇ. لېكىن ئىنسانپەرۋەرلىك، ئۆلۈمگە سەۋەب بولۇش، ئاغرىققا سەۋەب قىلىش مەقسىتىدە، ئىمپورت-ئېكىسپورت كىلىنىكىلىق جىددىي ئېھتىياجلىق، تەڭشەش تىپىدىكى ئالاھىدە قان تىپىدىكى قان تىپى، يىلىك قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە، تاشقى ئەتراپىدىكى قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە، كىندىكلىق قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە ئىمپورت-ئېكىسپورت جەمئىيىتى چېگرىدىن كىرىش - چىقىش رەسمىيىتىنى بېجىرسە بولىدۇ كونكرېت چارىنى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى دۆلەتنىڭ چېگرىدىن كىرىش - چىقىش ، تەكشۈرۈش ، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتى بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ
ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن ئىمپورت قىلىنغان ئالاھىدە قان تىپىدىكى قان، يىلىكتىن قان ھاسىل قىلغۇچى غول ھۈجەيرە، تاشقى ئەتراپتىكى قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە، كىندىكلىق قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرە قاتارلىقلار دۆلەت چىگرا سەھىيە كارانتىن قانۇنى، مەمۇرىي نىزاملاردىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە، چېگرىدىن كىرىش-چىقىشنى تەكشۈرۈش-كارانتىن قىلىش ئاپپاراتىنىڭ كارانتىن قىلىشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك. كارانتىن قىلىنمىغان ياكى كارانتىن قىلىنمىغانلار ئىمپورت-ئېكسپورت قىلىنمايدۇ
ئ38- ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز ئاغرىغانلار تۆۋەندىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشى كېرەك
ئ(1) كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتى ياكى چېگرىدىن كىرىش- چىقىش، تەكشۈرۈش- كارانتىن قىلىش ئاپپاراتىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى تەكشۈرۈشى ۋە يېتەكچىلىكىنى قوبۇل قىلىش
ئ(2) يۇقۇملانغان ياكى كېسەلگە گىرىپتار بولۇش پاكىتىنى ئۆزى بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەتلىك بولغانلارنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش
ئ(3) داۋالانغاندا، يۇقۇملىنىش ياكى قوزغىلىپ قالغان پاكىتنى كېسەل كۆرسەتكەن دوختۇرغا كېسەل كۆرسىتىشنى ئەينەن ئۇقتۇرۇش
ئ(4) زۆرۈر بولغان قوغدىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، باشقىلارنىڭ يۇقۇملىنىپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرى ھەرقانداق ئۇسۇل بىلەن ئەيدىزنى قەستەن تارقاتسا بولمايدۇ
ئ39-ماددا كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش ئاپپاراتلىرى ۋە چېگرىدىن كىرىش- چىقىشنى تەكشۈرۈش- كارانتىن قىلىش ئورگانلىرى ئەيدىز يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغاندا، تەكشۈرۈلىدىغان ئورۇن ۋە شەخسلەر ئالاقىدار ئەھۋاللارنى ئەينەن تەمىنلىشى كېرەك
ئۆزى ياكى ئۇنىڭ ھامىيسىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتمەي تۇرۇپ، ھەرقانداق ئورۇن ياكى شەخس ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنىڭ ئىسىم- فامىلىسى، ئادرېسى، خىزمەت ئورنى، پورترېت، كېسەللىك تارىخى ماتېرىياللىرى ۋە ئۇنىڭ كونكرېت سالاھىيىتىنى ھۆكۈم قىلىش ئېھتىماللىقى بارلىقى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى ئاشكارىلىسا بولمايدۇ
ئ40-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ئىشلىرىنى باشقۇرۇش تارماقلىرى ۋە چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش - كارانتىن قىلىش ئورگانلىرى ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ بۇلغىنىشى ئېھتىماللىقى بارلىقى ئىسپات بار بۇيۇملارنى پىچەتلىسە بولىدۇ ھەمدە تەكشۈرۈپ ياكى دېزىنفېكسىيە قىلسا بولىدۇ. تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان بۇيۇملارنى تازىلىق بىر تەرەپ قىلىش ياكى كۆيدۈرۈۋېتىش ئېلىپ بېرىش كېرەكلىكى ئېنىقلاندى ئەيدىز ۋىرۇسى تەرىپىدىن بۇلغانمىغان بۇيۇملار ياكى دېزىنفېكسىيە قىلىنغاندىن كېيىن ئىشلەتكىلى بولىدىغان بۇيۇملارنى پېچەتلەشنى ۋاقتىدا بىكار قىلىش كېرەك
第四章 治疗与救助
第四十一条 医疗机构应当为艾滋病病毒感染者和艾滋病病人提供艾滋病防治咨询、诊断和治疗服务。医疗机构不得因就诊的病人是艾滋病病毒感染者或者艾滋病病人，推诿或者拒绝对其其他疾病进行治疗。
第四十二条 对确诊的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人，医疗卫生机构的工作人员应当将其感染或者发病的事实告知本人;本人为无行为能力人或者限制行为能力人的，应当告知其监护人。
第四十三条 医疗卫生机构应当按照国务院卫生主管部门制定的预防艾滋病母婴传播技术指导方案的规定，对孕产妇提供艾滋病防治咨询和检测，对感染艾滋病病毒的孕产妇及其婴儿，提供预防艾滋病母婴传播的咨询、产前指导、阻断、治疗、产后访视、婴儿随访和检测等服务。
第四十四条 县级以上人民政府应当采取下列艾滋病防治关怀、救助措施：
(一)向农村艾滋病病人和城镇经济困难的艾滋病病人免费提供抗艾滋病病毒治疗药品;
(二)对农村和城镇经济困难的艾滋病病毒感染者、艾滋病病人适当减免抗机会性感染治疗药品的费用;
(三)向接受艾滋病咨询、检测的人员免费提供咨询和初筛检测;
(四)向感染艾滋病病毒的孕产妇免费提供预防艾滋病母婴传播的治疗和咨询。
第四十五条 生活困难的艾滋病病人遗留的孤儿和感染艾滋病病毒的未成年人接受义务教育的，应当免收杂费、书本费;接受学前教育和高中阶段教育的，应当减免学费等相关费用。
第四十六条 县级以上地方人民政府应当对生活困难并符合社会救助条件的艾滋病病毒感染者、艾滋病病人及其家属给予生活救助。
第四十七条 县级以上地方人民政府有关部门应当创造条件，扶持有劳动能力的艾滋病病毒感染者和艾滋病病人，从事力所能及的生产和工作。
تۆتىنچى باب داۋالاش ۋە قۇتقۇزۇش
ئ41-ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىغا ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش مەسلىھەت بېرىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش مۇلازىمىتى قىلىشى كېرەك
داۋالاش ئاپپاراتلىرى سەۋەبلىك كېسەل كۆرسەتكەن بىمارلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرى بولۇپ، باشقا كېسەللەرنى ئىتتىرىپ ياكى رەت قىلىشىغا بولمايدۇ
ئ42-ماددا دىئاگنوز قويۇلغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىغا داۋالاش سەھىيە ئورگىنىنىڭ خادىملىرى ئۇنى يۇقۇملانغان ياكى قوزغىلىش ئەھۋالىنى ئۆزىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك مەن قىلمىش ئىقتىدارى يوق ئادەم ياكى قىلمىشنى چەكلەش ئىقتىدارىغا ئىگە ئادەم بولسا، ھامىيلىق قىلغۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك
ئ43-ماددا داۋالاش-ساقلىق ساقلاش ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەسئۇل تارمىقى تۈزگەن ئەيدىزدىن ئانا-بالىغا تارقىلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش تېخنىكىسىغا يېتەكچىلىك قىلىش لايىھەسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش مەسلىھەت ۋە تەكشۈرۈش، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا ئەيدىزدىن ئانا بوۋاققا تارقىلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا مەسلىھەت بېرىش، تۇغۇتتىن بۇرۇنقى يېتەكچىلىك، توسۇش، داۋالاش، تۇغۇتتىن كېيىنكى زىيارەت قىلىش، بوۋاقنى زىيارەت قىلىش ۋە تەكشۈرۈش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىشى كېرەك
ئ44-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۆۋەندىكىدەك ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاش، قۇتقۇزۇش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك
ئ(1) يېزىلاردىكى ئەيدىز بىمارلىرى ۋە شەھەر-بازارلاردىكى ئىقتىسادىي جەھەتتە قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز بىمارلىرىنى ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاش دورىلىرى بىلەن ھەقسىز تەمىنلەش
ئ(2) يېزا ۋە شەھەر-بازارلاردا ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرىدىن پۇرسەت خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىشقا قارشى تۇرىدىغان داۋالاش دورىلىرىنىڭ ھەققىنى مۇۋاپىق ئازايتىش
ئ(3) ئەيدىز كېسىلى ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى قوبۇل قىلغان خادىملارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىدۇ ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلەش
ئ(4) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بالىغا يۇقۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ھەقسىز مەسلىھەت بېرىش
ئ45- ماددا تۇرمۇشتا قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز بىمارلىرى قالدۇرۇپ كەتكەن يېتىم بالىلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەر مەجبۇرىيەت مائارىپى قوبۇل قىلغانلىرىدىن پارچە ھەق، كىتاب ھەققى، كىتاب ھەققى ئېلىنمايدۇ ئوقۇش يېشىغا توشمىغانلار ۋە تولۇق ئوتتۇرا باسقۇچلۇق مائارىپنى قوبۇل قىلغانلار ئوقۇش پۇلى قاتارلىقلارغا مۇناسىۋەتلىك خىراجەتلەرنى كەچۈرۈم قىلىش ۋە كەچۈرۈم قىلىش كېرەك
ئ46-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۇرمۇشتا قىيىنچىلىققا ئۇچرىغان ھەمدە جەمئىيەتتىن ياردەم بېرىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغا تۇرمۇش جەھەتتىن ياردەم بېرىشى كېرەك
ئ47-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى شارائىت يارىتىپ، ئەمگەك ئىقتىدارى بار ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى يۆلەپ، كۈچىنىڭ يېتىشىچە ئىشلەپچىقىرىش ۋە خىزمەت بىلەن شۇغۇللىنىشى كېرەك
داۋالاش ئاپپاراتلىرى سەۋەبلىك كېسەل كۆرسەتكەن بىمارلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرى بولۇپ، باشقا كېسەللەرنى ئىتتىرىپ ياكى رەت قىلىشىغا بولمايدۇ
ئ42-ماددا دىئاگنوز قويۇلغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ۋە ئەيدىز بىمارلىرىغا داۋالاش سەھىيە ئورگىنىنىڭ خادىملىرى ئۇنى يۇقۇملانغان ياكى قوزغىلىش ئەھۋالىنى ئۆزىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك مەن قىلمىش ئىقتىدارى يوق ئادەم ياكى قىلمىشنى چەكلەش ئىقتىدارىغا ئىگە ئادەم بولسا، ھامىيلىق قىلغۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك
ئ43-ماددا داۋالاش-ساقلىق ساقلاش ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەسئۇل تارمىقى تۈزگەن ئەيدىزدىن ئانا-بالىغا تارقىلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش تېخنىكىسىغا يېتەكچىلىك قىلىش لايىھەسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش مەسلىھەت ۋە تەكشۈرۈش، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا ئەيدىزدىن ئانا بوۋاققا تارقىلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا مەسلىھەت بېرىش، تۇغۇتتىن بۇرۇنقى يېتەكچىلىك، توسۇش، داۋالاش، تۇغۇتتىن كېيىنكى زىيارەت قىلىش، بوۋاقنى زىيارەت قىلىش ۋە تەكشۈرۈش قاتارلىق مۇلازىمەتلەرنى قىلىشى كېرەك
ئ44-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۆۋەندىكىدەك ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاش، قۇتقۇزۇش تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك
ئ(1) يېزىلاردىكى ئەيدىز بىمارلىرى ۋە شەھەر-بازارلاردىكى ئىقتىسادىي جەھەتتە قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز بىمارلىرىنى ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاش دورىلىرى بىلەن ھەقسىز تەمىنلەش
ئ(2) يېزا ۋە شەھەر-بازارلاردا ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز بىمارلىرىدىن پۇرسەت خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىشقا قارشى تۇرىدىغان داۋالاش دورىلىرىنىڭ ھەققىنى مۇۋاپىق ئازايتىش
ئ(3) ئەيدىز كېسىلى ھەققىدە مەسلىھەت بېرىش، تەكشۈرۈشنى قوبۇل قىلغان خادىملارغا ھەقسىز مەسلىھەت بېرىدۇ ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلەش
ئ(4) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بالىغا يۇقۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ھەقسىز مەسلىھەت بېرىش
ئ45- ماددا تۇرمۇشتا قىيىنچىلىقى بار ئەيدىز بىمارلىرى قالدۇرۇپ كەتكەن يېتىم بالىلار ۋە ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەر مەجبۇرىيەت مائارىپى قوبۇل قىلغانلىرىدىن پارچە ھەق، كىتاب ھەققى، كىتاب ھەققى ئېلىنمايدۇ ئوقۇش يېشىغا توشمىغانلار ۋە تولۇق ئوتتۇرا باسقۇچلۇق مائارىپنى قوبۇل قىلغانلار ئوقۇش پۇلى قاتارلىقلارغا مۇناسىۋەتلىك خىراجەتلەرنى كەچۈرۈم قىلىش ۋە كەچۈرۈم قىلىش كېرەك
ئ46-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۇرمۇشتا قىيىنچىلىققا ئۇچرىغان ھەمدە جەمئىيەتتىن ياردەم بېرىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز بىمارلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغا تۇرمۇش جەھەتتىن ياردەم بېرىشى كېرەك
ئ47-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى شارائىت يارىتىپ، ئەمگەك ئىقتىدارى بار ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ۋە ئەيدىز بىمارلىرىنى يۆلەپ، كۈچىنىڭ يېتىشىچە ئىشلەپچىقىرىش ۋە خىزمەت بىلەن شۇغۇللىنىشى كېرەك
第五章 保障措施
第四十八条 县级以上人民政府应当将艾滋病防治工作纳入国民经济和社会发展规划，加强和完善艾滋病预防、检测、控制、治疗和救助服务网络的建设，建立健全艾滋病防治专业队伍。各级人民政府应当根据艾滋病防治工作需要，将艾滋病防治经费列入本级财政预算。
第四十九条 县级以上地方人民政府按照本级政府的职责，负责艾滋病预防、控制、监督工作所需经费。
国务院卫生主管部门会同国务院其他有关部门，根据艾滋病流行趋势，确定全国与艾滋病防治相关的宣传、培训、监测、检测、流行病学调查、医疗救治、应急处置以及监督检查等项目。中央财政对在艾滋 病流行严重地区和贫困地区实施的艾滋病防治重大项目给予补助。
省、自治区、直辖市人民政府根据本行政区域的艾滋病防治工作需要和艾滋病流行趋势，确定与艾滋病防治相关的项目，并保障项目的实施经费。
第五十条 县级以上人民政府应当根据艾滋病防治工作需要和艾滋病流行趋势，储备抗艾滋病病毒治疗药品、检测试剂和其他物资。
第五十一条 地方各级人民政府应当制定扶持措施，对有关组织和个人开展艾滋病防治活动提供必要的资金支持和便利条件。有关组织和个人参与艾滋病防治公益事业，依法享受税收优惠。
بەشىنچى باب كاپالەت تەدبىرى
ئ48- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈپ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تەكشۈرۈش، كونترول قىلىش، داۋالاش ۋە ياردەم بېرىش مۇلازىمەت تورى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش كەسپىي قوشۇنىنى قۇرۇپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىراجىتىنى شۇ دەرىجىلىك مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈشى كېرەك
ئ49- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ دەرىجىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مەسئۇلىيىتى بويىچە ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش، نازارەت قىلىش خىزمىتىگە ئېھتىياجلىق خىراجەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ
گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە ئەيدىز تارقىلىش يۈزلىنىشىگە ئاساسەن، مەملىكەت بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك تەشۋىقات، تەربىيلەش، تەربىيلەش، ئۆلچەش، تەكشۈرۈش، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمىنى تەكشۈرۈش، داۋالاش،قۇتقۇزۇش، جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش، بىر تەرەپ قىلىش ۋە نازارەت قىلىپ تەكشۈرۈش قاتارلىق تۈرلەرنى بېكىتتى. مەركەز مالىيىسى ئەيدىز كېسىلى ئېغىر تارقالغان رايونلار ۋە نامرات رايونلاردا يولغا قويۇلغان ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش چوڭ تۈرلىرىگە ياردەم پۇلى بېرىدۇ
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنىڭ ئېھتىياجى ۋە ئەيدىزنىڭ تارقىلىش يۈزلىنىشىگە ئاساسەن، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك تۈرلەرنى بېكىتتى ھەمدە تۈرنىڭ يولغا قويۇلۇش خىراجىتىگە كاپالەتلىك قىلدى
ئ50-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنىڭ ئېھتىياجى ۋە ئەيدىز كېسەللىكىگە قارشى تارقىلىش يۈزلىنىشىگە قاراپ، ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاش دورىلىرى، تەكشۈرۈش دورىسى ۋە باشقا ماددىي ئەشيالارنى زاپاس ساقلىشى كېرەك
ئ51- ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يۆلەش تەدبىرلىرىنى تۈزۈپ، ئالاقىدار تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا زۆرۈر بولغان مەبلەغ جەھەتتىن قوللىشى ۋە قولايلىق شارائىت ھازىرلىشى كېرەك. ئالاقىدار تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەر ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى ئىشلىرىغا قاتنىشىپ، قانۇن بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىشتىن بەھرىمەن بولدى
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىراجىتىنى شۇ دەرىجىلىك مالىيە خامچوتىغا كىرگۈزۈشى كېرەك
ئ49- ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ دەرىجىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مەسئۇلىيىتى بويىچە ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش، نازارەت قىلىش خىزمىتىگە ئېھتىياجلىق خىراجەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ
گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا ئالاقىدار تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە ئەيدىز تارقىلىش يۈزلىنىشىگە ئاساسەن، مەملىكەت بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك تەشۋىقات، تەربىيلەش، تەربىيلەش، ئۆلچەش، تەكشۈرۈش، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمىنى تەكشۈرۈش، داۋالاش،قۇتقۇزۇش، جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش، بىر تەرەپ قىلىش ۋە نازارەت قىلىپ تەكشۈرۈش قاتارلىق تۈرلەرنى بېكىتتى. مەركەز مالىيىسى ئەيدىز كېسىلى ئېغىر تارقالغان رايونلار ۋە نامرات رايونلاردا يولغا قويۇلغان ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش چوڭ تۈرلىرىگە ياردەم پۇلى بېرىدۇ
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىدىكى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنىڭ ئېھتىياجى ۋە ئەيدىزنىڭ تارقىلىش يۈزلىنىشىگە ئاساسەن، ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك تۈرلەرنى بېكىتتى ھەمدە تۈرنىڭ يولغا قويۇلۇش خىراجىتىگە كاپالەتلىك قىلدى
ئ50-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنىش خىزمىتىنىڭ ئېھتىياجى ۋە ئەيدىز كېسەللىكىگە قارشى تارقىلىش يۈزلىنىشىگە قاراپ، ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاش دورىلىرى، تەكشۈرۈش دورىسى ۋە باشقا ماددىي ئەشيالارنى زاپاس ساقلىشى كېرەك
ئ51- ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يۆلەش تەدبىرلىرىنى تۈزۈپ، ئالاقىدار تەشكىلات ۋە شەخسلەرنىڭ ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا زۆرۈر بولغان مەبلەغ جەھەتتىن قوللىشى ۋە قولايلىق شارائىت ھازىرلىشى كېرەك. ئالاقىدار تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەر ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش- داۋالاش جامائەت پاراۋانلىقى ئىشلىرىغا قاتنىشىپ، قانۇن بويىچە باجدا ئېتىبار بېرىشتىن بەھرىمەن بولدى
第六章 法律责任
第五十二条 地方各级人民政府未依照本条例规定履行组织、领导、保障艾滋病防治工作职责，或者未采取艾滋病防治和救助措施的，由上级人民政府责令改正，通报批评;造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员依法给予行政处分;构成犯罪的，依法追究刑事责任。第五十三条 县级以上人民政府卫生主管部门违反本条例规定，有下列情形之一的，由本级人民政府或者上级人民政府卫生主管部门责令改正，通报批评;造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员依法给予行政处分;构成犯罪的，依法追究刑事责任：
(一)未履行艾滋病防治宣传教育职责的;
(二)对有证据证明可能被艾滋病病毒污染的物品，未采取控制措施的;
(三)其他有关失职、渎职行为。
出入境检验检疫机构有前款规定情形的，由其上级主管部门依照本条规定予以处罚。
第五十四条 县级以上人民政府有关部门未依照本条例规定履行宣传教育、预防控制职责的，由本级人民政府或者上级人民政府有关部门责令改正，通报批评;造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员依法给予行政处分;构成犯罪的，依法追究刑事责任。
第五十五条 医疗卫生机构未依照本条例规定履行职责，有下列情形之一的，由县级以上人民政府卫生主管部门责令限期改正，通报批评，给予警告;造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员依法给予降级、撤职、开除的处分，并可以依法吊销有关机构或者责任人员的执业许可证件;构成犯罪的，依法追究刑事责任：
(一)未履行艾滋病监测职责的;
(二)未按照规定免费提供咨询和初筛检测的;
(三)对临时应急采集的血液未进行艾滋病检测，对临床用血艾滋病检测结果未进行核查，或者将艾滋病检测阳性的血液用于临床的;
(四)未遵守标准防护原则，或者未执行操作规程和消毒管理制度，发生艾滋病医院感染或者医源性感染的;
(五)未采取有效的卫生防护措施和医疗保健措施的;
(六)推诿、拒绝治疗艾滋病病毒感染者或者艾滋病病人的其他疾病，或者对艾滋病病毒感染者、艾滋病病人未提供咨询、诊断和治疗服务的;
(七)未对艾滋病病毒感染者或者艾滋病病人进行医学随访的;
(八)未按照规定对感染艾滋病病毒的孕产妇及其婴儿提供预防艾滋病母婴传播技术指导的。
出入境检验检疫机构有前款第(一)项、第(四)项、第(五)项规定情形的，由其上级主管部门依照前款规定予以处罚。
第五十六条 医疗卫生机构违反本条例第三十九条第二款规定，公开艾滋病病毒感染者、艾滋病病人或者其家属的信息的，依照传染病防治法的规定予以处罚。
出入境检验检疫机构、计划生育技术服务机构或者其他单位、个人违反本条例第三十九条第二款规定，公开艾滋病病毒感染者、艾滋病病人或者其家属的信息的，由其上级主管部门责令改正，通报批评，给予 警告，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员依法给予处分;情节严重的，由原发证部门吊销有关机构或者责任人员的执业许可证件。
第五十七条 血站、单采血浆站违反本条例规定，有下列情形之一，构成犯罪的，依法追究刑事责任;尚不构成犯罪的，由县级以上人民政府卫生主管部门依照献血法和《血液制品管理条例》的规定予以处罚;造成艾滋病传播、流行或者其他严重后果的，对负有责任的主管人员和其他直接责任人员依法给予降级、撤职、开除的处分，并可以依法吊销血站、单采血浆站的执业许可证：
(一)对采集的人体血液、血浆未进行艾滋病检测，或者发现艾滋病检测阳性的人体血液、血浆仍然采集的;
(二)将未经艾滋病检测的人体血液、血浆，或者艾滋病检测阳性的人体血液、血浆供应给医疗机构和血液制品生产单位的。
第五十八条 违反本条例第三十六条规定采集或者使用人体组织、器官、细胞、骨髓等的，由县级人民政府卫生主管部门责令改正，通报批评，给予警告;情节严重的，责令停业整顿，有执业许可证件的，由原发证部门暂扣或者吊销其执业许可证件。
第五十九条 对不符合本条例第三十七条第二款规定进出口的人体血液、血浆、组织、器官、细胞、骨髓等，进出口口岸出入境检验检疫机构应当禁止出入境或者监督销毁。提供、使用未经出入境检验检疫机构检疫的进口人体血液、血浆、组织、器官、细胞、骨髓等的，由县级以上人民政府卫生主管部门没收违法物品以及违法所得，并处违法物品货值金额3倍以上5倍以下的罚款；对负有责任的主管人员和其他直接责任人员由 其所在单位或者上级主管部门依法给予处分。
未经国务院药品监督管理部门批准，进口血液制品的，依照药品管理法的规定予以处罚。
第六十条 血站、单采血浆站、医疗卫生机构和血液制品生产单位违反法律、行政法规的规定，造成他人感染艾滋病病毒的，应当依法承担民事赔偿责任。
第六十一条 公共场所的经营者未查验服务人员的健康合格证明或者允许未取得健康合格证明的人员从事服务工作，省、自治区、直辖市人民政府确定的公共场所的经营者未在公共场所内放置安全套或者设置安全套发售设施的，由县级以上人民政府卫生主管部门责令限期改正，给予警告，可以并处500元以上5000元以下的罚款;逾期不改正的，责令停业整顿;情节严重的，由原发证部门依法吊销其执业许可证件。
第六十二条 艾滋病病毒感染者或者艾滋病病人故意传播艾滋病的，依法承担民事赔偿责任;构成犯罪的，依法追究刑事责任。
ئالتىنچى باب قانۇنىي جاۋابكارلىق
ئ52 – ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش– داۋالاش خىزمىتىنى تەشكىللەش، رەھبەرلىك قىلىش، كاپالەتلەندۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان ياكى ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە قۇتقۇزۇش تەدبىرىنى قوللانمىغان بولسا، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىدنى ئۇقتۇرىدۇ ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان مەسئۇل خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە بېرىلىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ ئ53 – ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە ئىشلىرىنى باشقۇرۇش تارمىقى مەزكۇر نىزامدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە ئىشلىرىنى باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىدلەشكە ئۇقتۇرىدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:
ئ(1) ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا
ئ(2) ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ بۇلغىنىشىنى ئىسپاتلايدىغان ئىسپات بار بۇيۇملارغا كونترول قىلىش تەدبىرى قوللىنىلمىغان بولسا
ئ(3) مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىش، مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىشقا ئالاقىدار باشقا قىلمىشلار.
چېگرىدىن كىرىش – چىقىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتىدا ئالدىنقى بەلگىلىمىدە بەلگىلەنگەن ئەھۋال بولسا، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى تارماق مۇشۇ ماددىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالايدۇ.
ئ54 – ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەشۋىق – تەربىيە، ئالدىنى ئېلىش – كونترول قىلىش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئالاقىدار تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئۇقتۇرۇپ تەنقىد قىلىدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ55 – ماددا داۋالاش – ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىد ئۇقتۇرىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ. ئەيدىز تارقىلىش، تارقىلىش ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، جاۋابكارلىقى بار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە دەرىجىسى تۆۋەنلىتىش، ۋەزىپىسىدىن قالدۇرۇلغان، ئىشتىن بوشىتىش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار ئورگان ياكى جاۋابكار خادىمنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:
ئ(1) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا
ئ(2) بەلگىلىمە بويىچە ھەقسىز مەسلىھەت بېرىش ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلىمىگەن بولسا
(3) ۋاقىتلىق جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇشتا يىغىلغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرتمىگەن، كىلىنىكىلىق داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان ئەيدىزنى تەكشۈرۈش نەتىجىسى تەكشۈرۈلمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت قاننى كىلىنىكىلىق داۋالاشقا ئىشلەتكەن بولسا
(4) ئۆلچەملىك مۇداپىئەلىنىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلمىغان ياكى مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويمىغان، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملانغان ياكى داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملانغان بولسا
ئ(5) سەھىيەدىن مۇداپىئەلىنىش تەدبىرى قوللانمىغان ۋە داۋالاش ساقلىقنى ساقلاش تەدبىرلىرى قوللانمىغان بولسا
(6) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ياكى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ باشقا كېسەللىكلىرىنى ئىتتىرىپ تۇتۇش، ئۇنى داۋالاشنى رەت قىلغان ياكى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز ئاغرىغانلارغا مەسلىھەت بېرىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش مۇلازىمىتى قىلمىغان بولسا
ئ(7) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانمىغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرىنى تېببىي جەھەتتىن زىيارەت قىلمىغان بولسا
8) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانمىغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بالىنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا تېخنىكىلىق يېتەكچىلىك قىلمىغانلار.
چېگرىدىن كىرىش – چىقىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرىدا ئالدىنقى ماددىنىڭ (1)، (4) تۈرى، (5) تۈرىدە بەلگىلەنگەن ئەھۋال كۆرۈلسە، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى تارماقلار ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالايدۇ.
ئ56- ماددا داۋالاش-ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى مۇشۇ نىزامنىڭ 39-ماددىسىنىڭ 2-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز بىلەن ئاغرىغان ياكى ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنىڭ ئۇچۇرىنى ئاشكارىلىغان بولسا، يۇقۇملۇق كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالىنىدۇ.
چېگرىدىن كىرىش – چىقىش ، تەكشۈرۈش ، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى، پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئاپپاراتى ياكى باشقا ئورۇنلار، شەخسلەر مۇشۇ نىزامنىڭ 39-ماددىسىنىڭ 2-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز يۇقۇمدارلىرى ياكى ئۇنىڭ ئائىلە تاۋاباتلىرىنىڭ ئۇچۇرىنى ئاشكارىلىغان بولسا، ئۇلارنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارماقلىرى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىد قىلىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ، مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان مەسئۇل خادىملار ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە جازا بېرىدۇ. قىلمىشى ئېغىر بولغاندا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئالاقىدار ئاپپارات ياكى مەسئۇل خادىمنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى بىكار قىلىدۇ.
ئ57- ماددا قان پونكىتى، يالغۇز قان ئېلىش پونكىتى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، جىنايەت شەكىللەندۈرگەن بولسا، جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ تېخى جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەن بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى قان تەقدىم قىلىش قانۇنى ۋە «قان مەھسۇلاتلىرىنى باشقۇرۇش نىزامى»دىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە جازالايدۇ. ئەيدىزنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى تۆۋەنلىتىش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، ئىشتىن بوشىتىش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە قان پونكىتى، يەككە قان ئېلىش پونكىتىنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ:
ئ(1) يىغىلغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتە مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىلىرى يەنىلا توپلانغان
ئ(2) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتكۈزۈلمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسىنى داۋالاش ئورگانلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرىغا تەمىنلىگەن بولسا.
ئ58– ماددا بۇ نىزامنىڭ 36– ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ ئادەم بەدىنىنىڭ توقۇلمىلىرى، ئەزالىرى، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى توپلىغان ياكى ئىشلەتكەنلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىد ئۇقتۇرىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ. قىلمىشى ئېغىر بولغاندا تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇلىدۇ، كەسپىي ئىجازەتنامىسى بار بولسا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئۇنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى ۋاقتىنچە تۇتۇپ قالىدۇ ياكى بىكار قىلىدۇ.
ئ 59- ماددا مۇشۇ نىزامنىڭ 37-ماددىسىدىكى 2-ماددىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ئادەم بەدىنىدىكى قان پىلازمىسى، توقۇلمىلىرى، ئەزالىرى، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى ئىمپورت – ئېكسپورت چېگرا ئېغىزى چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرىنىڭ چېگرىدىن كىرىشى ۋە چىقىشىنى چەكلەش ياكى نازارەت قىلىپ كۆيدۈرۈشى كېرەك. چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش ، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى تەكشۈرۈپ باقمىغان ئىمپورت قىلىنمىغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى، توقۇلمىلار، ئەزا، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى تەمىنلىگەن، ئىشلەتكەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى قانۇنغا خىلاپ بۇيۇملارنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە قانۇنغا خىلاپ بۇيۇملارنىڭ مال قىممىتى سوممىسىنىڭ سوممىسىنىڭ 3 ھەسسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ. مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان مەسئۇل خادىملار ۋە باشقا بىۋاستە جاۋابكارلارغا ئۆزى تۇرۇشلۇق ئورۇن ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارماقلار قانۇن بويىچە جازالىنىدۇ.
گوۋۇيۈەن دورا نازارەتچىلىكى تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلغانلار دورا باشقۇرۇش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالىنىدۇ.
ئ60- ماددا قان پونكىتى، ئايرىم قان ئېلىش پونكىتلىرى، داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، باشقىلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىرى ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
ئ61 – ماددا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەر مۇلازىمەتچى خادىملارنىڭ سالامەتلىك لاياقەتلىك ئىسپاتىنى تەكشۈرمىگەن ياكى ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتى ئالمىغانلارنىڭ مۇلازىمەت خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قويۇلمىغان، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن ئاممىۋى سورۇنلار بولسا تىجارەتچىلەر ئاممىۋى سورۇنلارغا بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى قويمىغان ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكىنى سېتىش ئەسلىھەسى ئورناتمىغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرسا، 500 يۈەندىن يۇقىرى، 5000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ. ۋاقتى ئۆتكەندە تۈزىتىلمىگەنلىرى تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇيدۇ قىلمىشى ئېغىر بولغاندا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئۇنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلىدۇ.
ئ62-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرى قەستەن ئەيدىز تارقاتقانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ(1) ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش تەشۋىقات تەربىيە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا
ئ(2) ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ بۇلغىنىشىنى ئىسپاتلايدىغان ئىسپات بار بۇيۇملارغا كونترول قىلىش تەدبىرى قوللىنىلمىغان بولسا
ئ(3) مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىش، مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىشقا ئالاقىدار باشقا قىلمىشلار.
چېگرىدىن كىرىش – چىقىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتىدا ئالدىنقى بەلگىلىمىدە بەلگىلەنگەن ئەھۋال بولسا، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى تارماق مۇشۇ ماددىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالايدۇ.
ئ54 – ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئالاقىدار تارماقلىرى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەشۋىق – تەربىيە، ئالدىنى ئېلىش – كونترول قىلىش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئالاقىدار تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئۇقتۇرۇپ تەنقىد قىلىدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
ئ55 – ماددا داۋالاش – ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمە بويىچە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىد ئۇقتۇرىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ. ئەيدىز تارقىلىش، تارقىلىش ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغان بولسا، جاۋابكارلىقى بار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە دەرىجىسى تۆۋەنلىتىش، ۋەزىپىسىدىن قالدۇرۇلغان، ئىشتىن بوشىتىش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار ئورگان ياكى جاۋابكار خادىمنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ:
ئ(1) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان بولسا
ئ(2) بەلگىلىمە بويىچە ھەقسىز مەسلىھەت بېرىش ۋە دەسلەپكى تاللاپ تەكشۈرۈش بىلەن تەمىنلىمىگەن بولسا
(3) ۋاقىتلىق جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇشتا يىغىلغان قاننى ئەيدىزنى تەكشۈرتمىگەن، كىلىنىكىلىق داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان ئەيدىزنى تەكشۈرۈش نەتىجىسى تەكشۈرۈلمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت قاننى كىلىنىكىلىق داۋالاشقا ئىشلەتكەن بولسا
(4) ئۆلچەملىك مۇداپىئەلىنىش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلمىغان ياكى مەشغۇلات قائىدىسى ۋە دېزىنفېكسىيە باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويمىغان، ئەيدىز كېسىلى دوختۇرخانىلىرىدا يۇقۇملانغان ياكى داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملانغان بولسا
ئ(5) سەھىيەدىن مۇداپىئەلىنىش تەدبىرى قوللانمىغان ۋە داۋالاش ساقلىقنى ساقلاش تەدبىرلىرى قوللانمىغان بولسا
(6) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچى ياكى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ باشقا كېسەللىكلىرىنى ئىتتىرىپ تۇتۇش، ئۇنى داۋالاشنى رەت قىلغان ياكى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز ئاغرىغانلارغا مەسلىھەت بېرىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش مۇلازىمىتى قىلمىغان بولسا
ئ(7) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانمىغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرىنى تېببىي جەھەتتىن زىيارەت قىلمىغان بولسا
8) ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانمىغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە ئۇلارنىڭ بوۋاقلىرىغا ئەيدىزدىن ئانىدىن بالىنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا تېخنىكىلىق يېتەكچىلىك قىلمىغانلار.
چېگرىدىن كىرىش – چىقىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرىدا ئالدىنقى ماددىنىڭ (1)، (4) تۈرى، (5) تۈرىدە بەلگىلەنگەن ئەھۋال كۆرۈلسە، يۇقىرى دەرىجىلىك باشقۇرغۇچى تارماقلار ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالايدۇ.
ئ56- ماددا داۋالاش-ساقلىقنى ساقلاش ئاپپاراتلىرى مۇشۇ نىزامنىڭ 39-ماددىسىنىڭ 2-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار، ئەيدىز بىلەن ئاغرىغان ياكى ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنىڭ ئۇچۇرىنى ئاشكارىلىغان بولسا، يۇقۇملۇق كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالىنىدۇ.
چېگرىدىن كىرىش – چىقىش ، تەكشۈرۈش ، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى، پىلانلىق تۇغۇت تېخنىكا مۇلازىمەت ئاپپاراتى ياكى باشقا ئورۇنلار، شەخسلەر مۇشۇ نىزامنىڭ 39-ماددىسىنىڭ 2-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار، ئەيدىز يۇقۇمدارلىرى ياكى ئۇنىڭ ئائىلە تاۋاباتلىرىنىڭ ئۇچۇرىنى ئاشكارىلىغان بولسا، ئۇلارنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارماقلىرى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىد قىلىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ، مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان مەسئۇل خادىملار ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە جازا بېرىدۇ. قىلمىشى ئېغىر بولغاندا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئالاقىدار ئاپپارات ياكى مەسئۇل خادىمنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى بىكار قىلىدۇ.
ئ57- ماددا قان پونكىتى، يالغۇز قان ئېلىش پونكىتى مۇشۇ نىزامدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، جىنايەت شەكىللەندۈرگەن بولسا، جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ تېخى جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەن بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى قان تەقدىم قىلىش قانۇنى ۋە «قان مەھسۇلاتلىرىنى باشقۇرۇش نىزامى»دىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە جازالايدۇ. ئەيدىزنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت كەلتۈرۈپ چىقارغانلىرىغا مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكار خادىملارغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى تۆۋەنلىتىش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، ئىشتىن بوشىتىش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە قان پونكىتى، يەككە قان ئېلىش پونكىتىنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ:
ئ(1) يىغىلغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرتمىگەن ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتە مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىلىرى يەنىلا توپلانغان
ئ(2) ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈشتىن ئۆتكۈزۈلمىگەن ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى ياكى ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ مۇسبەت بولغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسىنى داۋالاش ئورگانلىرى ۋە قان بۇيۇملىرى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرىغا تەمىنلىگەن بولسا.
ئ58– ماددا بۇ نىزامنىڭ 36– ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ ئادەم بەدىنىنىڭ توقۇلمىلىرى، ئەزالىرى، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى توپلىغان ياكى ئىشلەتكەنلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، تەنقىد ئۇقتۇرىدۇ، ئاگاھلاندۇرىدۇ. قىلمىشى ئېغىر بولغاندا تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇلىدۇ، كەسپىي ئىجازەتنامىسى بار بولسا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئۇنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى ۋاقتىنچە تۇتۇپ قالىدۇ ياكى بىكار قىلىدۇ.
ئ 59- ماددا مۇشۇ نىزامنىڭ 37-ماددىسىدىكى 2-ماددىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ئادەم بەدىنىدىكى قان پىلازمىسى، توقۇلمىلىرى، ئەزالىرى، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى ئىمپورت – ئېكسپورت چېگرا ئېغىزى چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرىنىڭ چېگرىدىن كىرىشى ۋە چىقىشىنى چەكلەش ياكى نازارەت قىلىپ كۆيدۈرۈشى كېرەك. چېگرىدىن كىرىش – چىقىشنى تەكشۈرۈش ، كارانتىن قىلىش ئاپپاراتلىرى تەكشۈرۈپ باقمىغان ئىمپورت قىلىنمىغان ئادەم بەدىنىدىكى قان، قان پىلازمىسى، توقۇلمىلار، ئەزا، ھۈجەيرە، يىلىك قاتارلىقلارنى تەمىنلىگەن، ئىشلەتكەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارماقلىرى قانۇنغا خىلاپ بۇيۇملارنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە قانۇنغا خىلاپ بۇيۇملارنىڭ مال قىممىتى سوممىسىنىڭ سوممىسىنىڭ 3 ھەسسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ. مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئالغان مەسئۇل خادىملار ۋە باشقا بىۋاستە جاۋابكارلارغا ئۆزى تۇرۇشلۇق ئورۇن ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل تارماقلار قانۇن بويىچە جازالىنىدۇ.
گوۋۇيۈەن دورا نازارەتچىلىكى تارمىقىنىڭ تەستىقى بىلەن قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلغانلار دورا باشقۇرۇش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جازالىنىدۇ.
ئ60- ماددا قان پونكىتى، ئايرىم قان ئېلىش پونكىتلىرى، داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ۋە قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، باشقىلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىرى ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى قانۇن بويىچە ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.
ئ61 – ماددا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى تىجارەتچىلەر مۇلازىمەتچى خادىملارنىڭ سالامەتلىك لاياقەتلىك ئىسپاتىنى تەكشۈرمىگەن ياكى ساغلاملىق لاياقەتلىك ئىسپاتى ئالمىغانلارنىڭ مۇلازىمەت خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قويۇلمىغان، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن ئاممىۋى سورۇنلار بولسا تىجارەتچىلەر ئاممىۋى سورۇنلارغا بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكى قويمىغان ياكى بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكىنى سېتىش ئەسلىھەسى ئورناتمىغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە باشقۇرۇش تارمىقى بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرسا، 500 يۈەندىن يۇقىرى، 5000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ. ۋاقتى ئۆتكەندە تۈزىتىلمىگەنلىرى تىجارەتنى توختىتىپ تەرتىپكە سېلىشقا بۇيرۇيدۇ قىلمىشى ئېغىر بولغاندا، ئەسلىدىكى گۇۋاھنامە تارقاتقان تارماق ئۇنىڭ كەسپىي ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلىدۇ.
ئ62-ماددا ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ياكى ئەيدىز بىمارلىرى قەستەن ئەيدىز تارقاتقانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى ئىشلار جاۋاپكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتە قىلىنىدۇ.
第七章 附则
第六十三条 本条例下列用语的含义：艾滋病，是指人类免疫缺陷病毒(艾滋病病毒)引起的获得性免疫缺陷综合征。
对吸毒成瘾者的药物维持治疗，是指在批准开办戒毒治疗业务的医疗卫生机构中，选用合适的药物，对吸毒成瘾者进行维持治疗，以减轻对毒品的依赖，减少注射吸毒引起艾滋病病毒的感染和扩散，减少毒品 成瘾引起的疾病、死亡和引发的犯罪。
标准防护原则，是指医务人员将所有病人的血液、其他体液以及被血液、其他体液污染的物品均视为具有传染性的病原物质，医务人员在接触这些物质时，必须采取防护措施。
有易感染艾滋病病毒危险行为的人群，是指有卖淫、嫖娼、多性伴、男性同性性行为、注射吸毒等危险行为的人群。
艾滋病监测，是指连续、系统地收集各类人群中艾滋病(或者艾滋病病毒感染)及其相关因素的分布资料，对这些资料综合分析，为有关部门制定预防控制策略和措施提供及时可靠的信息和依据，并对预防控制措施进行效果评价。
艾滋病检测，是指采用实验室方法对人体血液、其他体液、组织器官、血液衍生物等进行艾滋病病毒、艾滋病病毒抗体及相关免疫指标检测，包括监测、检验检疫、自愿咨询检测、临床诊断、血液及血液制品 筛查工作中的艾滋病检测。
行为干预措施，是指能够有效减少艾滋病传播的各种措施，包括：针对经注射吸毒传播艾滋病的美沙酮维持治疗等措施;针对经性传播艾滋病的安全套推广使用措施，以及规范、方便的性病诊疗措施;针对母婴传播艾滋病的抗病毒药物预防和人工代乳品喂养等措施;早期发现感染者和有助于危险行为改变的自愿咨询检测措施;健康教育措施;提高个人规范意识以及减少危险行为的针对性同伴教育措施。
第六十四条 本条例自2006年3月1日起施行。1987年12月26日经国务院批准，1988年1月14日由卫生部、外交部、公安部、原国家教育委员会、国家旅游局、原中国民用航空局、国家外国专家局发布的《艾滋病监测管理的若干规定》同时废止。
يەتتىنچى باب قوشۇمچە قائىدە
ئ63- ماددا بۇ نىزامدا تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى:
ئەيدىز دېگىنىمىز، ئىنسانلارنىڭ ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك ۋىرۇسى(ئەيدىز ۋىرۇسى) كەلتۈرۈپ چىقارغان ئېرىشىش خاراكتېرلىك ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك سىندرومىنى كۆرسىتىدۇ.
زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغۇچىلارنىڭ دورىسىنى داۋالاشنى ساقلاش، زەھەر تاشلىتىپ داۋالاش كەسپىنى تەستىقلىغان داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ئىچىدە مۇۋاپىق دورا تاللاپ، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلارنى داۋالاشنى داۋالاش ئارقىلىق زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلارنى داۋالاشنى كۆرسىتىدۇ، زەھەر چېكىشتىن كېلىپ چىققان ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ يۇقۇملىنىشى ۋە تارقىلىشىنى ئازايتىپ، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قېلىشتىن كېلىپ چىققان كېسەللىك، ئۆلۈش ۋە پەيدا بولغان جىنايەتلەرنى ئازايتىشنى كۆرسىتىدۇ.
ئۆلچەملىك قوغدىنىش پىرىنسىپى دېگىنىمىز تىببى خادىملار بارلىق بىمارلارنىڭ قېنى، باشقا بەدەن سۇيۇقلۇقى ھەمدە قان، بەدەندىكى سۇيۇقلۇقتىن بۇلغانغان باشقا بۇيۇملارنى يۇقۇملۇق كېسەللىك مەنبەسى دەپ قارايدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ، تىببى خادىملار بۇ ماددىلار بىلەن ئۇچراشقاندا چوقۇم مۇداپىئەلىنىش تەدبىرىنى قوللىنىشى كېرەك.
ئاسانلا ئەيدىز ۋىرۇسى يۇقتۇرۇۋالىدىغان خەتەرلىك قىلمىشلار بار كىشىلەر توپى نومۇسىنى سېتىپ، پاھىشىۋازلىق، كۆپ جىنىسلىق ھەمراھ بولۇش، ئەرلەرنىڭ ھەمجىنىسلىق قىلمىشى، زەھەر چېكىش قاتارلىق خەتەرلىك قىلمىشلار بولغانلارنى كۆرسىتىدۇ.
ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش دېگىنىمىز، ھەر خىل كىشىلەر ئارىسىدىكى ئەيدىز (ياكى ئەيدىز ۋىرۇسىدىن يۇقۇملانغان) ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئامىللارنىڭ تارقىلىش ماتېرىياللىرىنى ئۇدا، سىستىمىلىق توپلاش، بۇ ماتېرىياللارنى ئۇنىۋېرسال تەھلىل قىلىش، ئالاقىدار تارماقلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش تەدبىرلىرى ۋە تەدبىرلىرىنى تۈزۈشىگە ۋاقتىدا، ئىشەنچلىك ئۇچۇر ۋە ئاساس بىلەن تەمىنلەشنى كۆرسىتىدۇ ھەمدە ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش تەدبىرلىرىنىڭ ئۈنۈمىنى باھالاشنى كۆرسىتىدۇ.
ئەيدىزنى تەكشۈرۈش دېگىنىمىز، تەجرىبىخانىدا ئادەم بەدىنىدىكى قان، باشقا بەدەن سۇيۇقلۇقى، توقۇلما ئەزالىرى، قان ھاسىلىي جانلىقلىرى قاتارلىقلارنى ئەيدىز ۋىرۇسى، ئەيدىز ۋىرۇسى ئانتىتېلاسى ۋە مۇناسىۋەتلىك ئىممۇنىتېت كۆرسەتكۈچلىرىنى تەكشۈرۈشنى كۆرسىتىدۇ، بۇلار كۆزىتىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش، ئىختىيارىي مەسلىھەت بېرىش، كىلىنىكىلىق دىئاگنوز قويۇش، قان ۋە قان بۇيۇملىرىنى تاللاپ تەكشۈرۈش خىزمىتىدىكى ئەيدىزنى تەكشۈرۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ھەرىكەتكە ئارىلىشىش تەدبىرى ئەيدىزنىڭ تارقىلىشىنى ئۈنۈملۈك ئازايتقىلى بولىدىغان تۈرلۈك تەدبىرلەرنى كۆرسىتىدۇ: زەھەر چېكىپ زەھەر چېكىپ ئەيدىزنى داۋالاش قاتارلىق تەدبىرلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ئەيدىز كېسىلىنى ھەيدەپ تارقىتىشنىڭ بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكىنى ئومۇملاشتۇرۇش، ئىشلىتىش تەدبىرلىرى شۇنداقلا قېلىپلاشقان، قولايلىق بولغان جىنسىي كېسەللەرنى دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش تەدبىرلىرىگە قارىتا ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىشچان ۋىروسقا قارشى دورىلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە سۈت مەھسۇلاتلىرىنى سۈت ئورنىدا بېقىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىش يۇقۇملانغۇچىلارنى بالدۇر بايقىغان ۋە خەتەرلىك ھەرىكەتلەرنى ئۆزگەرتىشكە پايدىلىق ئىختىيارىي ھالدا تەكشۈرۈش تەدبىرلىرىنى ئىختىيارىي مەسلىھەت سوراش ساغلاملىق تەربىيىسى تەدبىرى شەخسلەرنى قېلىپلاشتۇرۇش ئېڭىنى ئۆستۈرۈش ۋە خەتەرلىك ھەرىكەتلەرنى ئازايتىشتىكى قاراتمىلىق ھەمراھلار تەربىيە تەدبىرلىرىنى قوللىنىش كېرەك.
ئ64– ماددا بۇ نىزام 2006 – يىلى 3 – ئاينىڭ 1 – كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ. 1987-يىلى 12-ئاينىڭ 26-كۈنى گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقى بىلەن 1988-يىلى 1-ئاينىڭ 14-كۈنى سەھىيە مىنىستىرلىكى، دىپلوماتىيە مىنىستىرلىكى، ج خ مىنىستىرلىكى، سابىق دۆلەت مائارىپ كومىتېتى، دۆلەت ساياھەت ئىدارىسى، سابىق جۇڭگو خەلق ئاۋىئاتسىيە ئىدارىسى، دۆلەت چەتئەللىك مۇتەخەسىسلەر ئىدارىسى ئېلان قىلغان «ئەيدىزنى كۆزىتىش، باشقۇرۇشتىكى بىر قانچە بەلگىلىمە» بىرلا ۋاقىتتا بىكار قىلىندى.
ئەيدىز دېگىنىمىز، ئىنسانلارنىڭ ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك ۋىرۇسى(ئەيدىز ۋىرۇسى) كەلتۈرۈپ چىقارغان ئېرىشىش خاراكتېرلىك ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك سىندرومىنى كۆرسىتىدۇ.
زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغۇچىلارنىڭ دورىسىنى داۋالاشنى ساقلاش، زەھەر تاشلىتىپ داۋالاش كەسپىنى تەستىقلىغان داۋالاش سەھىيە ئاپپاراتلىرى ئىچىدە مۇۋاپىق دورا تاللاپ، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلارنى داۋالاشنى داۋالاش ئارقىلىق زەھەرگە خۇمار بولۇپ قالغانلارنى داۋالاشنى كۆرسىتىدۇ، زەھەر چېكىشتىن كېلىپ چىققان ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ يۇقۇملىنىشى ۋە تارقىلىشىنى ئازايتىپ، زەھەرگە خۇمار بولۇپ قېلىشتىن كېلىپ چىققان كېسەللىك، ئۆلۈش ۋە پەيدا بولغان جىنايەتلەرنى ئازايتىشنى كۆرسىتىدۇ.
ئۆلچەملىك قوغدىنىش پىرىنسىپى دېگىنىمىز تىببى خادىملار بارلىق بىمارلارنىڭ قېنى، باشقا بەدەن سۇيۇقلۇقى ھەمدە قان، بەدەندىكى سۇيۇقلۇقتىن بۇلغانغان باشقا بۇيۇملارنى يۇقۇملۇق كېسەللىك مەنبەسى دەپ قارايدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ، تىببى خادىملار بۇ ماددىلار بىلەن ئۇچراشقاندا چوقۇم مۇداپىئەلىنىش تەدبىرىنى قوللىنىشى كېرەك.
ئاسانلا ئەيدىز ۋىرۇسى يۇقتۇرۇۋالىدىغان خەتەرلىك قىلمىشلار بار كىشىلەر توپى نومۇسىنى سېتىپ، پاھىشىۋازلىق، كۆپ جىنىسلىق ھەمراھ بولۇش، ئەرلەرنىڭ ھەمجىنىسلىق قىلمىشى، زەھەر چېكىش قاتارلىق خەتەرلىك قىلمىشلار بولغانلارنى كۆرسىتىدۇ.
ئەيدىز كېسىلىنى كۆزىتىش دېگىنىمىز، ھەر خىل كىشىلەر ئارىسىدىكى ئەيدىز (ياكى ئەيدىز ۋىرۇسىدىن يۇقۇملانغان) ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئامىللارنىڭ تارقىلىش ماتېرىياللىرىنى ئۇدا، سىستىمىلىق توپلاش، بۇ ماتېرىياللارنى ئۇنىۋېرسال تەھلىل قىلىش، ئالاقىدار تارماقلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش تەدبىرلىرى ۋە تەدبىرلىرىنى تۈزۈشىگە ۋاقتىدا، ئىشەنچلىك ئۇچۇر ۋە ئاساس بىلەن تەمىنلەشنى كۆرسىتىدۇ ھەمدە ئالدىنى ئېلىش- كونترول قىلىش تەدبىرلىرىنىڭ ئۈنۈمىنى باھالاشنى كۆرسىتىدۇ.
ئەيدىزنى تەكشۈرۈش دېگىنىمىز، تەجرىبىخانىدا ئادەم بەدىنىدىكى قان، باشقا بەدەن سۇيۇقلۇقى، توقۇلما ئەزالىرى، قان ھاسىلىي جانلىقلىرى قاتارلىقلارنى ئەيدىز ۋىرۇسى، ئەيدىز ۋىرۇسى ئانتىتېلاسى ۋە مۇناسىۋەتلىك ئىممۇنىتېت كۆرسەتكۈچلىرىنى تەكشۈرۈشنى كۆرسىتىدۇ، بۇلار كۆزىتىش، تەكشۈرۈش، كارانتىن قىلىش، ئىختىيارىي مەسلىھەت بېرىش، كىلىنىكىلىق دىئاگنوز قويۇش، قان ۋە قان بۇيۇملىرىنى تاللاپ تەكشۈرۈش خىزمىتىدىكى ئەيدىزنى تەكشۈرۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ھەرىكەتكە ئارىلىشىش تەدبىرى ئەيدىزنىڭ تارقىلىشىنى ئۈنۈملۈك ئازايتقىلى بولىدىغان تۈرلۈك تەدبىرلەرنى كۆرسىتىدۇ: زەھەر چېكىپ زەھەر چېكىپ ئەيدىزنى داۋالاش قاتارلىق تەدبىرلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ئەيدىز كېسىلىنى ھەيدەپ تارقىتىشنىڭ بىخەتەرلىك يۈرۈشلۈكىنى ئومۇملاشتۇرۇش، ئىشلىتىش تەدبىرلىرى شۇنداقلا قېلىپلاشقان، قولايلىق بولغان جىنسىي كېسەللەرنى دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش تەدبىرلىرىگە قارىتا ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىشچان ۋىروسقا قارشى دورىلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە سۈت مەھسۇلاتلىرىنى سۈت ئورنىدا بېقىش قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللىنىش يۇقۇملانغۇچىلارنى بالدۇر بايقىغان ۋە خەتەرلىك ھەرىكەتلەرنى ئۆزگەرتىشكە پايدىلىق ئىختىيارىي ھالدا تەكشۈرۈش تەدبىرلىرىنى ئىختىيارىي مەسلىھەت سوراش ساغلاملىق تەربىيىسى تەدبىرى شەخسلەرنى قېلىپلاشتۇرۇش ئېڭىنى ئۆستۈرۈش ۋە خەتەرلىك ھەرىكەتلەرنى ئازايتىشتىكى قاراتمىلىق ھەمراھلار تەربىيە تەدبىرلىرىنى قوللىنىش كېرەك.
ئ64– ماددا بۇ نىزام 2006 – يىلى 3 – ئاينىڭ 1 – كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ. 1987-يىلى 12-ئاينىڭ 26-كۈنى گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقى بىلەن 1988-يىلى 1-ئاينىڭ 14-كۈنى سەھىيە مىنىستىرلىكى، دىپلوماتىيە مىنىستىرلىكى، ج خ مىنىستىرلىكى، سابىق دۆلەت مائارىپ كومىتېتى، دۆلەت ساياھەت ئىدارىسى، سابىق جۇڭگو خەلق ئاۋىئاتسىيە ئىدارىسى، دۆلەت چەتئەللىك مۇتەخەسىسلەر ئىدارىسى ئېلان قىلغان «ئەيدىزنى كۆزىتىش، باشقۇرۇشتىكى بىر قانچە بەلگىلىمە» بىرلا ۋاقىتتا بىكار قىلىندى.
