【双语】染上猴痘可能“毁容”？是时候重视起来了مايمۇن چېچىكى بىلەن يۇقۇملىنىپ قالسا «چىراينى بۇزۇۋېتىشى» مۇمكىنمۇ؟ ۋاقىت ئە

身上起泡，还会留疤

我们曾消灭天花，却拿猴痘没辙

人类与猴痘的对抗史长达53年。自1970年刚果首次确诊人类感染猴痘以来，每年在非洲都有数千例确诊。如今猴痘“走出非洲”，肆虐全球，我们却拿它没办法。

猴痘的症状与天花类似，所造成的皮疹最常见于脸，其次是躯干、四肢，甚至肛门及生殖器周围。如果处理不当，出现皮肤溃烂结痂，结痂脱落后就可能遗留红斑、色素沉着，甚至瘢痕。这些“印记”会持续几周、几个月，甚至一两年，如果是瘢痕体质，就更难清除。

即使我们与猴痘病毒已共同“长跑”了这么多年，但要把它从人类社会中根除依旧困难。根源之一便在于猴痘是一种人畜共患病。
مايمۇن چېچىكى زادى قەيەردىن كەلگەن؟ بىز ئۇنى قانداق قىلىشىمىز كېرەك؟

بەدىنىمىزگە قاپارتما چىقىپ قالسا، يەنە تارتۇق قالىدۇ، بىز ئىلگىرى چېچەكنى يوقاتقان بولساقمۇ، لېكىن مايمۇن چېچىكى بىلەن ئىنسانلارنىڭ مايمۇن چېچىكى بىلەن قارشىلىشىش تارىخى 53 يىلغا يېتىدۇ. 1970 - يىلى كونگودا تۇنجى قېتىم ئىنسانلارنىڭ مايمۇن چېچىكى بىلەن يۇقۇملانغانلىقىغا ئېنىق دىئاگنوز قويۇلغاندىن بۇيان، ھەر يىلى ئافرىقىدا نەچچە مىڭ ئادەمگە ئېنىق دىئاگنوز قويۇلدى. بۈگۈنكى كۈندە مايمۇن چېچىكى «ئافرىقىدىن چىقىپ»، پۈتۈن دۇنياغا يامرىدى، لېكىن بىز ئۇنىڭغا ئامال قىلالمايمىز. مايمۇن چېچىكىنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى چېچەك بىلەن ئوخشاش بولۇپ، پەيدا بولىدىغان ئەسۋە ئەڭ كۆپ ھاللاردا يۈزدە كۆرۈلىدۇ، ئۇنىڭدىن قالسا گەۋدە، پۇت - قول، ھەتتا مەقئەت ۋە جىنسىي ئەزا ئەتراپىدا كۆرۈلىدۇ. ئەگەر مۇۋاپىق بىر تەرەپ قىلىنمىسا، تېرە چىرىپ قاقاچ تۇتۇش، قاقاچ چۈشۈپ كەتكەندىن كېيىن قىزىل داغ، پىگمېنت ئولتۇرۇشۇپ قېلىش، ھەتتا تاتۇق قېلىش ئەھۋاللىرى كۆرۈلىدۇ. بۇ «ئىز» لار بىر نەچچە ھەپتە، بىر نەچچە ئاي، ھەتتا بىر - ئىككى يىل داۋاملىشىدۇ، ئەگەر تاتۇق بەدەن سۈپىتى بولسا، تازىلاش تېخىمۇ تەس بولىدۇ. گەرچە بىز مايمۇن چېچەك ۋىرۇسى بىلەن بىرلىكتە «ئۇزۇنغا يۈگۈرگەن» بولساقمۇ، لېكىن ئۇنى ئىنسانلار جەمئىيىتىدىن تۈپ يىلتىزىدىن يوقىتىش يەنىلا قىيىن. مەنبەسى شۇكى، مايمۇن چېچەك بىر خىل ئادەم ۋە ھايۋانلار ئورتاق گىرىپتار بولىدىغان كېسەللىك.
既往猴痘的传播方式主要是动物传人，比如直接接触被感染动物的血液、体液，或者是食用烹饪不当的感染动物等。

但是这次的猴痘疫情，已经证实存在人传人的情况。危险是未知的，你不知道什么时候就会接触到带有病原体的分泌物或是食物。

最高10%致死率，缺乏免疫能力

“猴痘”病毒会“拥抱”任何人

有人说，我曾经接种过水痘疫苗，是不是就能免疫猴痘了，毕竟都是“痘”类家族？

要知道，水痘与猴痘除了皮疹表现类似，其他毫不相干，两种病毒之间并没有“交叉免疫”的效果。而与猴痘听起来“如同兄妹”的牛痘疫苗，也就是既往的“天花疫苗”，对猴痘确有85%的交叉免疫作用，但早在1980年，随着WHO宣布“天花已被消灭”后，我国已逐步停止牛痘疫苗接种。

也就是说，40岁以下的人基本都没有针对猴痘的免疫力。在未接种疫苗的情况下，广泛流行的西非毒株仍有1-2%的致死率；如果不幸感染了中非毒株，致死率甚至高达10%。[1]
ئىلگىرىكى مايمۇن چېچىكىنىڭ تارقىلىش شەكلى ئاساسلىقى ھايۋانلاردىن تارقىلىدۇ، مەسىلەن، يۇقۇملانغان ھايۋانلارنىڭ قېنى، بەدەن سۇيۇقلۇقى بىلەن بىۋاسىتە ئۇچرىشىش ياكى تاماق ئېتىش مۇۋاپىق بولمىغان يۇقۇملانغان ھايۋانلارنى ئىستېمال قىلىش قاتارلىقلار. ئەمما بۇ قېتىمقى مايمۇن چېچىكى يۇقۇمىدا ئادەمگە يۇقۇش ئەھۋالىنىڭ بارلىقى ئىسپاتلاندى. خەتەر نامەلۇم، سىز قاچان كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بار ئاجرالمىلار ياكى يېمەكلىكلەر بىلەن ئۇچرىشىدىغانلىقىڭىزنى بىلمەيسىز. ئەڭ يۇقىرى ئۆلۈش نىسبىتى %10، ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى كەمچىل بولغان «مايمۇن چېچىكى» ۋىرۇسى ھەرقانداق ئادەمنى «قۇچاقلايدۇ»، بەزىلەر مۇنداق دەيدۇ:مەن ئىلگىرى سۇ چېچىكى ۋاكسىنىسى ئەملىگەن، مايمۇن چېچىكى ۋاكسىنىسى ئەملىگىلى بولامدۇ، نېمىلا دېگەن بىلەن ھەممىسى «چېچەك» تۈرىدىكى جەمەت؟ شۇنى بىلىش كېرەككى، سۇ چېچىكى بىلەن مايمۇن چېچىكىنىڭ ئەسۋە ئىپادىسى ئوخشاش بولغاندىن سىرت، باشقا ھېچقانداق ئالاقىسى يوق، ئىككى خىل ۋىرۇس ئارىسىدا «گىرەلەشمە ئىممۇنىتېت» ئۈنۈمى يوق. مايمۇن چېچىكى بىلەن ئاڭلىماققا «ئاكا ـ سىڭىللارغا ئوخشايدىغان» كالا چېچىكى ۋاكسىنىسى بۇرۇنقى «چېچەك ۋاكسىنىسى» بولۇپ، مايمۇن چېچىكىگە نىسبەتەن ھەقىقەتەن 85 %گىرەلەشمە ئىممۇنىتېت رولى بار، ئەمما 1980ـ يىلى WHO «چېچەك يوقىتىلدى» دەپ جاكارلىغاندىن كېيىن، دۆلىتىمىزدە چېچەك ۋاكسىنىسى ئەملەش تەدرىجىي توختىتىلدى. مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا،40 ياشتىن تۆۋەن كىشىلەرنىڭ مايمۇن چېچىكىگە قارىتا ئىممۇنىتېت كۈچى يوق. ۋاكسىنا ئەملەنمىگەن ئەھۋال ئاستىدا، كەڭ تارقالغان غەربىي ئافرىقىدىكى زەھەر تۈردىشىنىڭ ئۆلۈش نىسبىتى يەنىلا 1 ـ 2 %بولىدۇ؛ ئەگەر بەختكە قارشى ئوتتۇرا ئافرىقا زەھەر تۈردىشى بىلەن يۇقۇملانسا، ئۆلۈش نىسبىتى ھەتتا 10 %كە يېتىدۇ. [1]
目前针对猴痘没有特效药，只能对症支持，能依靠的只有长期积累的对病毒的免疫能力。世界卫生组织表示，从既往暴发疫情来看，死亡病例更多地发生在儿童和免疫功能低下者。[3]强化免疫力，就是我们每个人避免被“痘”沾染的第一条护城河。
نۆۋەتتە مايمۇن چېچىكىگە قارىتا ئالاھىدە ئۈنۈملۈك دورا يوق، پەقەت كېسەلگە قاراپ داۋالىغىلى بولىدۇ، پەقەت ئۇزاق مۇددەت يىغىلىپ قالغان ۋىرۇسقا بولغان ئىممۇنىتېت ئىقتىدارىغىلا تايانغىلى بولىدۇ. دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئىلگىرى يۈز بەرگەن يۇقۇم ئەھۋالىدىن قارىغاندا، ئۆلگەنلەر بالىلار ۋە ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى تۆۋەنلەردە كۆپ يۈز بېرىدىكەن. ③ ئىممۇنىتېت كۈچىنى كۈچەيتىش ھەر بىرىمىزنىڭ «چېچەك» تىن ساقلىنىشىمىزدىكى تۇنجى سېپىل خەندىكى.
暑假至，流动大

儿童“高危”，更要防

除了免疫力缺陷人群，最易引发重症的，还有儿童。世界卫生组织称，感染猴痘的儿童比成年人更容易出现重症。

有数据显示，2007~2011年，刚果确诊的216例猴痘患者中，11岁以下儿童占 45.4%，且死亡病例全部是儿童。另外，即使天花疫苗在预防猴痘上有实际效用，但目前也暂未授权用于18岁以下人群。[2]

尤其是暑假来临，难免要带娃出去玩，我们能做的，就是尽量避免让孩子成为“病毒”的攻击对象。虽说暂时不会面临大面积的人际传播，但猴痘依然有它的传播链条，比如与动物的接触，及人与人之间的皮肤接触。

暑假带孩子出门在外，切记不能让孩子乱抓乱摸，尤其“管住”手和嘴，也是防止病毒入侵的重要方式！
يازلىق تەتىل يېتىپ كەلدى، كۆچمە چوڭ بالىلار «خەتەرلىك» بولۇپ قالدى، ئىممۇنىتېت كۈچى كەمچىل كىشىلەر توپىنى تېخىمۇ يوقىتىش كېرەك، ئەڭ ئاسان ئېغىر كېسەللەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلاردىن يەنە بالىلارمۇ بار. دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ ئېيتىشىچە، مايمۇن چېچىكى بىلەن يۇقۇملانغان بالىلاردا قۇرامىغا يەتكەنلەرگە قارىغاندا تېخىمۇ ئاسان ئېغىر كېسەل پەيدا بولىدىكەن.

سانلىق مەلۇماتلاردا كۆرسىتىلىشىچە،2007 - يىلىدىن 2011 - يىلىغىچە كونگودا ئېنىق دىئاگنوز قويۇلغان 216 مايمۇن چېچىكى بىمارى ئىچىدە 11 ياشتىن تۆۋەن بالىلار %45.4 نى ئىگىلىگەن، ئۆلگەنلەرنىڭ ھەممىسى بالىلار ئىكەن. ئۇنىڭدىن باشقا، چېچەك ۋاكسىنىسىنىڭ مايمۇن چېچىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتا ئەمەلىي ئۈنۈمى بولسىمۇ، لېكىن ھازىرچە 18 ياشتىن تۆۋەن كىشىلەرگە ئىشلىتىش ھوقۇقى بېرىلمىدى. 2 بولۇپمۇ يازلىق تەتىل يېتىپ كەلگەندە، بالىلارنى ئېلىپ سىرتقا چىقىپ ئويناشتىن ساقلانغىلى بولمايدۇ، بىزنىڭ قىلالايدىغىنىمىز بالىلارنىڭ «ۋىرۇس» نىڭ ھۇجۇم ئوبيېكتى بولۇپ قېلىشىدىن ئىمكانقەدەر ساقلىنىش. گەرچە ۋاقتىنچە كەڭ كۆلەمدە كىشىلەر ئارا تارقىلىشقا دۇچ كەلمىسىمۇ، ئەمما مايمۇن چېچىكىنىڭ يەنىلا ئۆزىنىڭ تارقىلىش زەنجىرى بولىدۇ، مەسىلەن، ھايۋانلار بىلەن ئۇچرىشىش ۋە ئادەم بىلەن ئادەم ئوتتۇرىسىدىكى تېرە بىلەن ئۇچرىشىش دېگەندەك. يازلىق تەتىلدە بالىنى سىرتقا ئېلىپ چىققاندا، بالىنىڭ قالايمىقان تۇتۇشىغا يول قويماسلىق، بولۇپمۇ قول ۋە ئاغزىنى «باشقۇرۇش»، شۇنداقلا ۋىرۇسنىڭ تاجاۋۇز قىلىپ كىرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنىڭ مۇھىم ئۇسۇلى.
我们曾经战胜过那么厉害的天花病毒，面对猴痘也不必过于太恐慌，病毒来临之时，积极应对，不“摆烂共存”，才是胜利之始。做好能做的，保护好自己和家人，强化全家人的免疫力，尤其对于孩子多关注。

比如坚持适当运动量，饮食多样、合理搭配，每天吃够12种食物，每周吃够25种，均衡营养摄入，良好的生活习惯，才能够在任何病毒来犯时，不慌不忙地挡住。

不如趁此机会，做好全家的免疫强化！

铸好免疫盾牌，猴痘不敢来
بىز ئىلگىرى شۇنداق يامان چېچەك ۋىرۇسى ئۈستىدىن غالىب كەلگەنىدۇق، مايمۇن چېچىكى ئالدىدا بەك قورقۇپ كېتىشنىڭ تى يوق، ۋىرۇس يېتىپ كەلگەندە، ئاكتىپ تاقابىل تۇرۇپ، «چىرىپ بىللە مەۋجۇت بولۇپ تۇرماسلىق» غەلىبە قىلىشنىڭ باشلىنىشى ھېسابلىنىدۇ. قىلالايدىغاننى ياخشى قىلىپ، ئۆزى ۋە ئائىلىسىدىكىلەرنى ياخشى قوغداپ، پۈتۈن ئائىلىدىكىلەرنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچىنى ئاشۇرۇش، بولۇپمۇ بالىلارغا كۆپرەك كۆڭۈل بۆلۈش كېرەك. مەسىلەن، مۇۋاپىق ھەرىكەت مىقدارىدا چىڭ تۇرۇپ، يېمەك - ئىچمەكنى كۆپ خىل قىلىپ، مۇۋاپىق تەڭشەپ، ھەر كۈنى 12 خىل يېمەكلىكنى، ھەر ھەپتىدە 25 خىل يېمەكلىكنى يېتەرلىك يەپ، ئوزۇقلۇقنىڭ قوبۇل قىلىنىشىنى تەڭپۇڭلاشتۇرۇپ، ياخشى تۇرمۇش ئادىتىنى يېتىلدۈرگەندىلا، ئاندىن ھەرقانداق ۋىرۇس ھۇجۇم قىلغاندا تەمتىرىمەي توسۇپ قالغىلى بولىدۇ. ئۇنىڭدىن كۆرە، پۈتۈن ئائىلىدىكىلەرنىڭ ئىممونىتېتىنى كۈچەيتكەنگە يەتمەيدۇ. ياخشى ئىممۇنىتېت قالقان، مايمۇن چېچەك كېلىشكە جۈرئەت قىلالمايدۇ