مەن سوراپ باقاي، بايا بىر تورداش بىلەن كۆرۈشتۈم، ئەسلىدە پەقەت سۆيۈپ قويغۇم بار ئىدى، ئىككىمىز سىلىقلاش مېيى سۈركىگەندە، ئۇ تۇيۇقسىز مېنىڭ توخۇلىرىمنى جۇخار گۈلىنىڭ ئىچىگە تىقىپ قويدى، تەخمىنەن يېرىمى كىرىپ كەتتى، مەن دەرھال تارتىپ چىقاردىم، ۋاقىت تەخمىنەن 30 سېكۇنت بولدى، ئاندىن بەك ئاچچىقىم كەلدى. ئۇ تەكشۈرۈش نەتىجىسى مەنپىي چىقتى، مېنى خاتىرجەم قىلىڭ دەيدۇ. ھازىر بەك پۇشايمان قىلىۋاتىمەن، ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىپ قېلىشتىن ئەنسىرەۋاتىمەن، قانداق قىلىمەن؟ مەن قانداق دورا يېيىشىم كېرەك؟
怎么说呢，想把鸡儿塞进菊花也不是那么轻易的，动作这么顺滑也要互相配合的。问题在于，HIV检测有一个时效性，半年前、三个月前检测是阴性，不代表今天也是阴性。就像秤体重，上个月是140斤，这个月可能是145斤了。重点是，HIV检测有一个窗口期问题，假如他在2周前被感染的，可能无法检出。况且，HIV急性期的传染性强，极容易发生传播。另外，30秒是挺久的了，大约可以爬2层楼梯了。建议尽快进行HIV暴露后预防，越快越好。
نېمە دېسەم بولار، توخۇلارنى جۇخار گۈلىگە تىقىشمۇ ئۇنداق ئاسان ئەمەس، ھەرىكەت شۇنچە سىلىق بولسىمۇ ئۆزئارا ماسلىشىش كېرەك. مەسىلە شۇ يەردىكى ،HIV تەكشۈرۈشىنىڭ بىر ۋاقىت ئۈنۈمى بار ،يېرىم يىل بۇرۇن ،ئۈچ ئاي بۇرۇن تەكشۈرۈش مەنپىي چىققان ،بۇ بۈگۈنمۇ مەنپىي ئىكەنلىكىگە ۋەكىللىك قىلمايدۇ. بەدەن ئېغىرلىقىنى ئۆلچىگەنگە ئوخشاش، ئالدىنقى ئايدا 140 جىڭ ئىدى، بۇ ئايدا 145 جىڭ بولۇشى مۇمكىن. مۇھىمى ،HIV تەكشۈرۈشىدە بىر كۆزنەك مەزگىلى مەسىلىسى بار ،ئەگەر ئۇ ئىككى ھەپتە بۇرۇن يۇقۇملانغان بولسا ،تەكشۈرۈپ چىققىلى بولماسلىقى مۇمكىن. ئۇنىڭ ئۈستىگە ،HIV جىددىي خاراكتېرلىك مەزگىلىدە يۇقۇمچانلىقى كۈچلۈك بولۇپ ،ئاسانلا يۇقىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا،30 سېكۇنت بەك ئۇزۇن، تەخمىنەن ئىككى قەۋەت پەلەمپەيدىن چىققىلى بولىدۇ. HIV ئاشكارىلانغاندىن كېيىن تېزدىن ئالدىنى ئېلىشنى تەۋسىيە قىلىمەن ،قانچە تېز بولسا شۇنچە ياخشى.
一、高危性行为的应急补救——PEP
啪啪时没戴安全套？买的套子型号太小撑破了？活塞运动时套套滑掉了？渣男偷偷把套摘掉…… 这些事情可以避免，但又时常发生，而且事后让人瑟瑟发抖，担心感染HIV。其实，发生高危性行为还有一个事后的应急补救——PEP。
PEP，即HIV暴露后预防（Post-exposure Prophylaxis），是指尚未感染HIV的人群，在暴露于高风险感染后，尽早服用特定的抗HIV药物，降低HIV感染风险的生物学方法。
PEP的工作原理是：切断HIV复制的过程，防止病毒从已感染的细胞扩散从而感染更多的细胞。打比方，发生了无保护性为，HIV先侵犯粘膜，穿过粘膜屏障进入人体的组织、细胞、淋巴结，并在淋巴结大量繁殖，最后进入血液，全程大概需时72小时。通过合理、及时的用药，被HIV感染的第一批细胞会死掉，HIV就会从体内中清除，从而不会被感染。越早阻断，成功率越高。
根据中国疾病预防控制中心在2020年10月发布的《艾滋病病毒暴露后预防技术指南（试用）》提及，目前我国常用的暴露后预防（PEP）方案为：替诺福韦恩曲他滨+拉替拉韦（或多替拉韦），服用时间28天。
2021版中国艾滋病诊疗指南推荐比克恩丙诺（必妥维）为目前唯一单片PEP方案，比克替拉韦结构创新，强效、持久抑制病毒DNA复制。一项前瞻性研究显示：实验结果未导致耐药，不良事件更少。而且单片制剂服用更方便，完成率更高。
总之，因地制宜，有什么吃什么，情况紧急又无法获得药物时，替诺福韦+拉米夫定+依非韦伦组合也可以作为临时服用。一般需要使用3种或以上的抗逆转录病毒药物，不建议采用一种抗逆转录病毒药物作为阻断方案。
1.خەتەرلىك جىنسىي ھەرىكەتنى جىددىي قۇتقۇزۇش - - PEP
پاس - پاس قىلغاندا گاندون تاقىمىغان؟ سېتىۋالغان قاپنىڭ تىپى بەك كىچىك ئىكەن؟ پورشېن ھەرىكەت قىلغاندا قېپى سىيرىلىپ چۈشۈپ كەتتى؟ داشقال ئەر ئوغرىلىقچە قاپنى ئېلىۋەتتى ... بۇ ئىشلاردىن ساقلانغىلى بولاتتى ،لېكىن يەنە پات - پات يۈز بېرىپ تۇراتتى ،ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ ئىشتىن كېيىن ئادەمنى تىترەك بېسىپ ،HIV بىلەن يۇقۇملىنىپ قېلىشتىن ئەنسىرەيتتى. ئەمەلىيەتتە ،خەتەرلىك جىنسىي مۇناسىۋەت يۈز بەرگەندە يەنە بىر ئىشتىن كېيىنكى جىددىي قۇتقۇزۇش - - - PEP.
PEP ،يەنى Uڭق1دا ئاشكارىلانغاندىن كېيىنكى ئالدىنى ئېلىش ( Post-exposure Prophylaxis ) ،Uڭق2دا تېخى يۇقۇملانمىغان كىشىلەر توپىنى كۆرسىتىدۇ ،يۇقىرى خەتەرلىك يۇقۇملانغاندىن كېيىن ،بالدۇرراق ئالاھىدە بېكىتىلگەن Uڭق2غا قارشى دورىلارنى ئىستېمال قىلىپ ،HIV يۇقۇملىنىش خەۋپىنى تۆۋەنلىتىش بىئولوگىيىلىك ئۇسۇلىنى كۆرسىتىدۇ.
PEP خىزمەت پىرىنسىپى:Uڭق1نىڭ نۇسخىلىنىش جەريانىنى ئۈزۈپ تاشلاپ، ۋىرۇسنىڭ يۇقۇملانغان ھۈجەيرىلەردىن كېڭىيىپ تېخىمۇ كۆپ ھۈجەيرىلەرنى يۇقۇملاندۇرۇشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش. مەسىلەن ،قوغداش خاراكتېرى بولمىغان ئەھۋالدا ،HIV ئالدى بىلەن شىللىق پەردىگە تاجاۋۇز قىلىپ ،شىللىق پەردە توسۇقىدىن ئۆتۈپ ئادەم بەدىنىدىكى توقۇلما ،ھۈجەيرە ،لىمفا تۈگۈنىگە كىرىدۇ ھەمدە لىمفا تۈگۈنىدە زور مىقداردا كۆپىيىپ ،ئاخىرىدا قانغا كىرىدۇ ،پۈتۈن مۇساپىگە تەخمىنەن 72 سائەت ۋاقىت كېتىدۇ. مۇۋاپىق، دەل ۋاقتىدا دورا ئىشلىتىش ئارقىلىق، HIV بىلەن يۇقۇملانغان تۇنجى تۈركۈمدىكى ھۈجەيرىلەر ئۆلۈپ قالىدۇ ،HIV بەدەندىن تازىلىنىدۇ ،شۇنىڭ بىلەن يۇقۇملىنىپ قالمايدۇ. قانچە بالدۇر توسسا، مۇۋەپپەقىيەت قازىنىش نىسبىتى شۇنچە يۇقىرى بولىدۇ.
جۇڭگو كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش - كونترول قىلىش مەركىزى 2020 - يىلى 10 - ئايدا ئېلان قىلغان «ئەيدىز ۋىرۇسى ئاشكارىلانغاندىن كېيىنكى ئالدىنى ئېلىش تېخنىكا قوللانمىسى ( سىناق تەرىقىسىدە ئىشلىتىلىدۇ )» دا تىلغا ئېلىنغان، نۆۋەتتە دۆلىتىمىزدە دائىم ئىشلىتىلىۋاتقان ئاشكارىلانغاندىن كېيىنكى ئالدىنى ئېلىش ( PEP ) لايىھەسى:تېنوفوۋىئېن چۈتابىن + لاتىلاۋى ( ياكى دوتىلاۋى )، ئىستېمال قىلىش ۋاقتى 28 كۈن.
2021 - يىللىق نۇسخىدىكى جۇڭگو ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاش قوللانمىسىدا بىكېئېنبىڭنو ( بىتوۋېي ) نى نۆۋەتتىكى بىردىنبىر يەككە پارچە PEP لايىھەسى دەپ تەۋسىيە قىلىنغان بولۇپ، بىكېتېلاۋېي قۇرۇلمىسىدا يېڭىلىق يارىتىلغان، ۋىرۇسنىڭ Uڭق1دا نۇسخىلىنىشىنى كۈچلۈك ئۈنۈملۈك، ئۇزاققىچە تىزگىنلەيدۇ. بىر تۈرلۈك ئالدىن كۆرەرلىككە ئىگە تەتقىقاتتا كۆرسىتىلىشىچە، تەجرىبە نەتىجىسى دورىغا چىدامچانلىقنى كەلتۈرۈپ چىقارمىغان، ناچار ۋەقەلەر تېخىمۇ ئاز بولغان. ئۇنىڭ ئۈستىگە يەككە تابلېتكىنى ئىستېمال قىلىش تېخىمۇ قولايلىق، تاماملاش نىسبىتى تېخىمۇ يۇقىرى.
ئومۇملاشتۇرغاندا، ئۆز يېرىنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ ئىش كۆرۈپ، نېمە بولسا شۇنى يېيىش، ئەھۋال جىددىي ھەم دورىغا ئېرىشكىلى بولمىغاندا، تېنورفولۋېي + لامىفدىن + ئىفىۋېلېن بىرىكمىسىنىمۇ ۋاقىتلىق ئىچىشكە بولىدۇ. ئادەتتە ۋىرۇسنىڭ تەتۈر كۆچۈرۈلۈشىگە قارشى ئۈچ خىل ياكى ئۇنىڭدىن ئارتۇق دورا ئىشلىتىشكە توغرا كېلىدۇ، ۋىرۇسنىڭ تەتۈر كۆچۈرۈلۈشىگە قارشى بىر خىل دورىنى توسۇش لايىھەسى قىلىش تەۋسىيە قىلىنمايدۇ.
二、哪些高危行为需要PEP？
二、哪些高危行为需要PEP？
使用PEP前，首先要确定自己是HIV阴性，其次是在过去72小时内发生了高传播风险的暴露行为（即高危行为），比如不确定对方是否感染HIV、在发生性行为时未使用安全套或者中途安全套破损或滑脱、不知道对方病载情况或没有近期病毒载量情况、口腔溃疡或牙龈出血后口交、遭受性侵或失去意识后与陌生人发生的性行为、与他人共用针具及其他可能暴露的情形。
如果发生高危行为，要立即去传染病医院、艾滋病定点医院感染科咨询，这些医院才有HIV阻断药，普通医院没药。由专业医生进行风险评估，决定是否需要进行PEP。
PEP的时机非常重要，目前国内专家统一共识是高危行为后24小时内尽早服药，最晚不超过72小时。但即使是超过72小时，仍然建议服用PEP，为极早期治疗争取机会。
2.قانداق خەتەرلىك قىلمىشلار PEP ? غا ئېھتىياجلىق؟
2.قانداق خەتەرلىك قىلمىشلار PEP ? غا ئېھتىياجلىق؟
PEP ئىشلىتىشتىن بۇرۇن ئالدى بىلەن ئۆزىنىڭ HIV مەنپى ئىكەنلىكىنى جەزىملەشتۈرۈش كېرەك ئۇنىڭدىن قالسا ئۆتكەن 72 سائەت ئىچىدە يۇقىرى تارقىلىش خەتىرى بولغان ئاشكارىلىنىش ھەرىكىتى ( يەنى خەتەرلىك ھەرىكەت ) يۈز بەرگەن مەسىلەن ،قارشى تەرەپنىڭ HIV بىلەن يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇملانمىغانلىقى ئېنىق بولماسلىق ،جىنسىي مۇناسىۋەت ئۆتكۈزگەندە گاندون ئىشلەتمەسلىك ياكى يېرىم يولدا گاندون بۇزۇلۇش ياكى سىيرىلىپ چىقىپ كېتىش ،قارشى تەرەپنىڭ كېسەللىك ئەھۋالىنى بىلمەسلىك ياكى يېقىنقى مەزگىلدىكى ۋىرۇس ئەھۋالى بولماسلىق ،ئېغىز بوشلۇقى يارىسى ياكى چىش مىلىكى قانىغاندىن كېيىن ئېغىز ئالاقىسى قىلىش ،جىنسىي تاجاۋۇزغا ئۇچرىغان ياكى ھوشىنى يوقاتقاندىن كېيىن ناتونۇش كىشىلەر بىلەن جىنسىي مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈش ،باشقىلار بىلەن ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان ئوكۇل - سايمان ۋە باشقا ئاشكارىلىنىپ قېلىش ئېھتىمالى بولغان ئەھۋاللار.
ئەگەر خەتەرلىك قىلمىش يۈز بەرسە، دەرھال يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر دوختۇرخانىسى، ئەيدىز كېسىلى بويىچە بەلگىلەنگەن دوختۇرخانىلارنىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىگە بېرىپ مەسلىھەت سوراش كېرەك ،بۇ دوختۇرخانىلاردا ئاندىن HIV توسۇش دورىسى بار ،ئادەتتىكى دوختۇرخانىلاردا دورا يوق. كەسپىي دوختۇرلار خەۋپ - خەتەرنى باھالاپ ،PEP ئېلىپ بېرىش - بارماسلىقنى قارار قىلىدۇ.
PEP پۇرسەت ئىنتايىن مۇھىم ،نۆۋەتتە دۆلەت ئىچىدىكى مۇتەخەسسىسلەر خەتەرلىك ھەرىكەتتىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە بالدۇرراق دورا ئىچىش، ئەڭ كېچىككەندىمۇ 72 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىك توغرىسىدا ئورتاق تونۇش ھاسىل قىلدى. ئەمما 72 سائەتتىن ئېشىپ كەتكەن تەقدىردىمۇ ،يەنىلا PEP ئىستېمال قىلىپ ،دەسلەپكى داۋالاش پۇرسىتىنى قولغا كەلتۈرۈش تەكلىپىنى بېرىمەن.
三、服药后定期复查是关键
三、服药后定期复查是关键
定期随访是达到预防效果的关键，使用PEP后要定期到医疗机构接受跟踪随访，监测是否阻断成功，同时监测可能出现的药物副作用。建议在高危行为当天、14天、28天分别查血常规、肝功能。高危行为后4周、8周、12周各查一次HIV抗体，最后一次检测呈阴性即可排除。
3.دورا ئىچكەندىن كېيىن قەرەللىك تەكشۈرتۈش ئاچقۇچ.
3.دورا ئىچكەندىن كېيىن قەرەللىك تەكشۈرتۈش ئاچقۇچ.
قەرەللىك ئىز قوغلاپ زىيارەت قىلىش ئالدىنى ئېلىش ئۈنۈمىگە يېتىشنىڭ ئاچقۇچى، PEP نى ئىشلەتكەندىن كېيىن قەرەللىك ھالدا داۋالاش ئاپپاراتلىرىغا بېرىپ ئىز قوغلاپ زىيارەت قىلىپ، ئۈزۈلۈپ قېلىش ئەھۋالىنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىك بولغان ـ بولمىغانلىقىنى تەكشۈرۈش، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا كۆرۈلۈش ئېھتىمالى بولغان دورىلارنىڭ ئەكس تەسىرىنى تەكشۈرۈش كېرەك. خەتەرلىك ھەرىكەت يۈز بەرگەن كۈنى،14 كۈن،28 كۈندە ئايرىم - ئايرىم ھالدا قاننى قائىدىلىك تەكشۈرۈش، جىگەر ئىقتىدارىنى تەكشۈرۈشنى تەۋسىيە قىلىمىز. خەتەرلىك ھەرىكەتتىن كېيىنكى تۆت ھەپتە، سەككىز ھەپتە،12 ھەپتىدە بىر قېتىم HIV ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرۈپ، ئەڭ ئاخىرقى بىر قېتىملىق تەكشۈرۈشتە مەنپىي چىقسا چىقىرىۋەتكىلى بولىدۇ.
【小结】
【小结】
PEP是目前唯一可以在发生HIV暴露后，帮助降低HIV感染风险的手段。PEP已经在全世界多个国家使用多年，研究发现，合理使用PEP可大幅降低90%以上的感染风险。但是，PEP不能代替安全套，理由有三：首先，PEP并非100%生效，比如首次服药时机、药物不可获得、不按时服药、原发性耐药等等，都有可能导致阻断失败；其次，PEP药物可能有不同程度副作用。再者，PEP只针对HIV，对梅毒、淋病、乙肝、丙肝等其它性病没有效果。综上，PEP仅适用于紧急情况下使用，属于亡羊补牢，安全套才是常规的预防措施。
再长的黑夜也会迎来黎明，再泥泞的坎坷也会出现平路，怀抱一棵永不放弃的希望之心，胜利就在下一步路！
重要声明：本文所介绍药物仅供参考，用药请结合临床或以医生处方为准。
قىسقىچە خۇلاسە
قىسقىچە خۇلاسە
PEP نۆۋەتتە Uڭق1دا ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ،Uڭق2نىڭ يۇقۇملىنىش خەتىرىنى تۆۋەنلىتىشكە ياردەم بېرەلەيدىغان بىردىنبىر ۋاستە. PEP پۈتۈن دۇنيادىكى نۇرغۇن دۆلەتلەردە ئىشلىتىلىۋاتقىنىغا ئۇزۇن يىل بولدى ،تەتقىقاتلاردىن بايقىلىشىچە ،Uڭق1نى مۇۋاپىق ئىشلەتكەندە يۇقۇملىنىش خەۋپىنى 90 %تىن كۆپرەك تۆۋەنلەتكىلى بولىدىكەن. ئەمما ،PEP گاندوننىڭ ئورنىنى ئالالمايدۇ، بۇنىڭ ئۈچ سەۋەبى بار:ئالدى بىلەن ،PEP %100 كۈچكە ئىگە ئەمەس، مەسىلەن ،تۇنجى قېتىم دورا ئىچىش ۋاقتى، دورىغا ئېرىشكىلى بولماسلىق، ۋاقتىدا دورا ئىچمەسلىك، بىرلەمچى دورىغا چىدامچانلىق قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى توسۇش مەغلۇپ بولۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن؛ ئۇنىڭدىن قالسا ،PEP دورىسىنىڭ ئوخشىمىغان دەرىجىدە ئەكس تەسىرى بولۇشى مۇمكىن. ئۇنىڭ ئۈستىگە PEP پەقەت Uڭق1غىلا قارىتىلغان بولۇپ ،سىفلىس ،سۆزنەك ،B تىپلىق جىگەر ياللۇغى ،C تىپلىق جىگەر ياللۇغى قاتارلىق باشقا جىنسىي كېسەللىكلەرگە ئۈنۈمى بولمايدۇ. يىغىپ ئېيتقاندا ،PEP پەقەت جىددىي ئەھۋالدىلا ئىشلىتىشكە ماس كېلىدۇ ،قوي يىتكەندىن كېيىن قوتان ياسىغانغا تەۋە ،گاندون ئادەتتىكى ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى ھېسابلىنىدۇ.
ھەر قانچە ئۇزۇن قاراڭغۇ كېچىمۇ تاڭ سەھەرنى كۈتۈۋالىدۇ، ھەر قانچە پاتقاق، ئەگرى - توقايلىقلارمۇ تۈز يولدا پەيدا بولىدۇ، مەڭگۈ ۋاز كەچمەيدىغان بىر تۈپ ئۈمىد بار، غەلىبە كېيىنكى قەدەمدە بولىدۇ!
مۇھىم بايانات:بۇ ماقالىدە تونۇشتۇرۇلغان دورىلاردىن پايدىلىنىشقىلا بولىدۇ، دورا ئىشلىتىشتە كلىنىكىغا بىرلەشتۈرۈش ياكى دوختۇرنىڭ رېتسىپىنى ئۆلچەم قىلىش كېرەك.
