نيۇيورك بىمارى دورىنى توختىتىپ تۆت يىلغىچە قايتا قوزغالمىدى، «ھۈجەيرە» دە داۋالاش تەپسىلاتى ئېلان قىلىندى
شۇ يەر ۋاقتى 16 - مارت ۋېلكونىنېل تېببىي شۆيۈئەنى قاتارلىق ئاپپاراتلارنىڭ تەتقىقاتچىلىرى «ھۈجەيرە» ژۇرنىلىدا ئىلمىي ماقالە ئېلان قىلىپ، بىر يىل بۇرۇن ئېلان قىلغان ساقىيىپ بولغان ئەيدىز بىمارى «نيۇيورك بىمارى» نىڭ تەپسىلىي داۋالاش ئەھۋالىنى ئېلان قىلدى. بىرىنچى، داۋالاش تەپسىلاتى 64 ياشلىق ئارىلاش قانلىق بۇ ئايالغا 2013 - يىلى 6 - ئايدا HIV مۇسبەت دەپ دىئاگنوز قويۇلۇپ، تەتۈر كۆچۈرۈلگۈچى ۋىرۇس (ART) گە قارشى تۆت يىل داۋالانغان، كېسەللىك ئەھۋالىنى كونترول قىلىش ئۈنۈمى ئىزچىل ياخشى بولغان، لېكىن ۋىرۇسنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى تەكشۈرۈپ چىققىلى بولىدۇ. بەختكە قارشى 2017 - يىلى 3 - ئايدا جىددىي خاراكتېرلىك يىلىك مەنبەلىك ئاق قان كېسىلىگە گىرىپتار بولغان دەپ دىياگنوز قويۇلدى، كېيىن ئۇ بىر ھەسسىلىك تەنچە كىندىك قېنى غول ھۈجەيرىسىنى كۆچۈرۈشنى قوبۇل قىلدى. ئامېرىكا كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتېتى لوس ئانژېلېس شۆبە مەكتىپى كوللېكتىپى زاپاس ساقلانغان كىندىك قېنىدىن CCR5△ 32/△ 32 غول ھۈجەيرىنى كۆچۈرۈپ، كىندىك قېنى ھۈجەيرىسىنى بىر بىمارنىڭ تۇغقىنىنىڭ غول ھۈجەيرىسى بىلەن بىللە كىرگۈزدى، كۆچۈرۈش ئوپېراتسىيەسى مۇۋەپپەقىيەتلىك ھالدا بىمارنىڭ ئەيدىز ۋە ئاق قان كېسىلىنى يېنىكلەتتى. كۆچۈرۈلگەندىن كېيىنكى 14 ھەپتىدە، ئەتراپ قان ھۈجەيرىلىرى %100 CCR5△ 32/△ 32 بولىدۇ. كۆچۈرۈلگەندىن كېيىنكى 37 ئايدا، ئۇ ۋىرۇسنىڭ تەتۈر كۆچۈرۈلۈشىگە قارشى دورا بىلەن داۋالاشنى توختاتتى. ھازىرغىچە تەتقىقات 4.8 يىل داۋاملاشتى، بىمارلاردا ۋىروس قايتا قوزغالمىدى، ۋىروس مىقدارىنى داۋاملىق تەكشۈرگىلى بولمىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئېغىر دەرىجىدە غول ھۈجەيرە كۆچۈرۈش قوشۇمچە رېئاكسىيەسى - كۆچۈرۈلگەن ماددىنىڭ كۆچۈرۈلگۈچىگە قارشى تۇرۇش رېئاكسىيەسى ( GvHD ) كۆرۈلمىدى. شۇڭا،بۇ بىر بەدىلى نىسبەتەن ئاز بولغان غول ھۈجەيرە كۆچۈرۈپ ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاپ ساقايتقان كېسەللىك مىسالى.
باشقا داۋالاپ ساقايتقان كېسەللەر بىلەن بولغان پەرقى «نيۇ ـ يورك بىمارلىرى» بىلەن ئىلگىرى ئېلان قىلىنغان ئەيدىزنى داۋالاپ ساقايتقان كېسەللەر ئوتتۇرىسىدا ئىككى پەرق بار:
1 .ئۇ بىردىنبىر ئايال ۋە رەڭلىك ئىرق، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئارىلاش قان.
2.ئۇ بىر ھەسسىلىك تەنچە كىندىك قېنى غول ھۈجەيرىسىنى كۆچۈرۈش ( haplo-cord SCT ) ئارقىلىق ئەيدىزدىن ساقايغان تۇنجى بىمار، ئىلگىرىكى ساقايغان بىمارلارنىڭ ھەممىسى يىلىك كۆچۈرۈش ئارقىلىق ساقايغان.
3.يات تەندىن قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرىنى كۆچۈرۈش ياكى ئادەتتىكى داۋالاش ئۇسۇلى نۆۋەتتە، جەمىي بەش نەپەر ئەيدىز بىمارى غول ھۈجەيرە كۆچۈرۈش ئارقىلىق ئۇزاق مۇددەتلىك ساقايدى، ئۇلار ئايرىم - ئايرىم ھالدا: 2007 - يىلىدىكى «بېرلىن بىمارى»، 2019 - يىلىدىكى «لوندون بىمارى»، 2022 - يىلىدىكى «ئۈمىد شەھىرى بىمارى» ( ئىلمىي ژۇرناللاردا ئېلان قىلىنمىغان )، ئالدىنقى مەزگىلدىكى «دۇسسېلدورف بىمارى» دىن ئىبارەت «نيۇيورك بىمارلىرى» بولسا ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىردىنبىر ئايال، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئارىلاش قان، بۇ غول ھۈجەيرە كۆچۈرۈش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئوخشاش بولمىغان جىنس، ھەر قايسى ئىرقتىكى كىشىلەرنىڭ ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاپ ساقايتقىلى بولىدىغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.
يات تەندىن قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرىنى كۆچۈرۈش ( HSCT ) بەزى راك كېسەللىكلىرىنى داۋالاشتا ئىشلىتىلىدىغان بىر خىل ئۇسۇل بولۇپ، ئالدى بىلەن خىمىيەلىك داۋالاش ياكى رادىئاتسىيەلىك داۋالاش ئارقىلىق راك ھۈجەيرىلىرىنى ئۆلتۈرۈپ، ئاندىن CCR5 گېنىدا تۇيۇقسىز ئۆزگىرىش بولغان قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرىنى كۆچۈرۈش كېرەك CCR532/32 بولسا بىر خىل تۇغما ئەيدىزگە تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىغا ئىگە توساتتىن ئۆزگەرگەن گېن بولۇپ، ۋىرۇسنىڭ ماكان ئىگىسى ھۈجەيرىسىگە كىرىشىنى توسۇپ، بىمارنىڭ تېنىدىكى ئەيدىزدىن يېڭى يۇقۇملىنىشنى پەيدا قىلالمايدۇ، شۇنىڭ بىلەن ۋىرۇسنى تەدرىجىي تازىلاپ، ئۇنىڭ ئۇزاق مۇددەت پەسىيىشى، ھەتتا ساقىيىشىنى ئەمەلگە ئاشۇرىدۇ.
قىسقىچە خۇلاسە: ئەلۋەتتە، يۇقىرىدا بايان قىلىنغان داۋالاپ ساقايتقان كېسەللەرنى قايتا ئويغىلى بولمايدۇ، ئۇلار ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغاندىن باشقا يەنە ئاق قان كېسىلى، لىمفا ئۆسمىسى قاتارلىق قان كېسەللىكلىرىگىمۇ گىرىپتار بولغان، CCR5△ 32 يات تەندىكى قان ئىشلىگۈچى غول ھۈجەيرىنى كۆچۈرۈش، CCR5 قوبۇل قىلغۇچى تەنچىنى تىزگىنلەش ئۇسۇلى ئارقىلىق داۋالىغان، لېكىن CCR5△ 32 دا تۇيۇقسىز ئۆزگەرگەن ساپ زىگوتا كەڭ كىشىلەر ئارىسىدا ئىنتايىن ئاز ئۇچرايدۇ، بولۇپمۇ ئاسىيادىكى كىشىلەر ئارىسىدا تېخىمۇ تۆۋەن شۇڭا، تېخىمۇ كۆپ ئىرقتىكى كىشىلەرگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، تولۇق ماس كېلىدىغان قۇرامىغا يەتكەن ئىئانە قىلغۇچىنى تېپىش دېڭىزدىن يىڭنە ئىزدىگەنلىك بولىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە قان ياسىغۇچى غول ھۈجەيرىنى كۆچۈرۈشتىمۇ يۇقىرى سىجىللىقتىكى خىمىيەلىك داۋالاش ۋە ئىممۇنىتېتنى تورمۇزلاپ داۋالاشنى قوبۇل قىلىشقا توغرا كېلىدۇ، داۋالاش خەتىرى بىر قەدەر يۇقىرى، شۇڭا ئىنتايىن ئېھتىياتچان بولۇش كېرەك. گەرچە شۇنداق بولسىمۇ، بىراق بىزنىڭ بۇنىڭغا ئىشەنچىمىز كامىل،ئىشىنىمىزكى يېقىن كەلگۈسىدە ئىنسانلار چوقۇم ۋىرۇس ئۈستىدىن غالىب كېلىپ، بارلىق ئەيدىزدىن يۇقۇملانغۇچىلارنى داۋالاپ ساقايتالايدۇ!
