جىنسىي كېسەللىكلەرنى ئومۇملاشتۇرۇش: سىفلىس توغرىسىدا بۇ بىلىملەرنى چوقۇم چۈشىنىشىڭىز كېرەك
سىفلىس ، قارىماققا بىزدىن يىراقتەك كۆرۈنىدىغان بۇ كېسەللىك ئەمەلىيەتتە بىزدىن ئانچە يىراق ئەمەس. ئۇ سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسىدىن يۇقۇملىنىش كەلتۈرۈپ چىقارغان ئاستا خاراكتېرلىك پۈتۈن بەدەن خاراكتېرلىك تارقىلىشچان كېسەل بولۇپ، ئېلىمىزدە ب تىپلىق يۇقۇملۇق كېسەللىككە تەۋە. سىفلىس ئادەم بەدىنىدىكى ھەرقايسى توقۇلمىلار، ئەزالار ۋە سىستېمىلارغا دەخلى-تەرۇز قىلىدۇ، كېسەللىك ئالامەتلىرى ئىنتايىن مۇرەككەپ، ۋاقتىدا داۋالانمىسا، تەسەۋۋۇردىكىدىنمۇ ئېشىپ كېتىدۇ. ئەمدى بىز بۇ « ساغلاملىق قاتىلى»نى چوڭقۇر چۈشىنىپ باقايلى
سىفلىسنىڭ كېلىپ چىقىشى
سىفلىس بىر خىل قەدىمىي ھەم دائىم كۆرۈلىدىغان جىنسىي تارقىلىشچان كېسەللىك بولۇپ، كېسەللىك قوزغىغۇچىسى سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى. ئۇ ئاساسلىقى جىنسىي ئۇچرىشىش، ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىش ۋە قان ئارقىلىق تارقىلىدۇ. جىنسىي ئۇچرىشىشنىڭ تارقىلىشى ئەڭ كۆپ كۆرۈلىدۇ، ئانىلار-بوۋاقلارنىڭ تارقىلىشى سىفلىسغا گىرىپتار بولغان ھامىلدار ئاياللاردا كۆرۈلىدۇ، ئەگەر ھامىلدارلىق مەزگىلىدە ئۈنۈملۈك داۋالانمىسا، سېركۇلېسنىڭ بۇرمىسىمان تەنچىسى ھامىلىدىن يۇقۇملىنىدۇ. قاننىڭ تارقىلىشى نىسبەتەن ئاز ئۇچرايدۇ، ئەمما سىفلىس سىمان بۇرمىسىمان تەنچىسى بار قان، ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان شىپرىس قاتارلىق خەتەرلىك قىلمىشلارنىڭ ھەممىسى يۇقۇملىنىشى مۇمكىن
سىفلىس كىيىن يۇققان سىفلىس ( ئېرىشكەن سىفلىس ) ۋە تۇغما سىفلىس دەپ ئىككىگە بۆلۇنىدۇ. كىيىن يۇققان سىفلىس پاكىز بولمىغان جىنسىي قىلمىشى ياكى خەتەرلىك ئۇچرىشىش سەۋەبىدىن يۇقۇملىنىش تۇغما سىفلىس بولسا ھامىلىنىڭ ئانىسىنىڭ تېنىدە يۇقۇملىنىدۇ
سىفلىس كىيىن يۇققان سىفلىس ( ئېرىشكەن سىفلىس ) ۋە تۇغما سىفلىس دەپ ئىككىگە بۆلۇنىدۇ. كىيىن يۇققان سىفلىس پاكىز بولمىغان جىنسىي قىلمىشى ياكى خەتەرلىك ئۇچرىشىش سەۋەبىدىن يۇقۇملىنىش تۇغما سىفلىس بولسا ھامىلىنىڭ ئانىسىنىڭ تېنىدە يۇقۇملىنىدۇ
سىفلىسنىڭ «72 خىل ئۆزگىرىشى»ن
سىفلىس ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن، كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆپ خىل بولۇپ، خۇددى «يۈز ئۆزگەرتكۈچى»گە ئوخ 1-باسقۇچلۇق سىفلىس نىڭ بەلگە خاراكتېرلىك ئالامەتلىرى قاتتىق قوقاق بەز بولۇپ، جىنسىي ئەزا ئورنىدا بەكرەك كۆرۈلىدۇ، ئاغرىماي قىچىشمايدۇ، دائىم تاق يۈز بېرىدۇ. قاتتىق ئاستىدا 1-2 ھەپتە پەيدا بولغاندىن كېيىن، ئەتراپتىكى لىمفا تۈگۈنى ئىششىپ، قىزىل ئىششىق يوق، يارلانمىغان، ئاغرىمايدۇ. ئەگەر بۇ چاغدا داۋالانمىسا، قاتتىق قولى ئۈچ ھەپتىدىن كېيىن ئۆزلۈكىدىن يوقاپ كېتىدۇ، سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى پۈتۈن بەدىنىگە تارقىلىدۇ
ئەگەر بىرىنچى باسقۇچلۇق سىفلىس داۋالانمىسا ياكى داۋالاش تەلتۆكۈس بولمىسا، 9-12 ھەپتىدىن كېيىن سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسىدىن قانغا چۈشۈپ، ئىككىنچى باسقۇچلۇق سىفلىس نى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ باسقۇچتا كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆپ خىل، سىفلىس ئەسۋىسى ئەڭ كۆپ كۆرۈلىدۇ، ئەتىرگۈل قىزىل، مىس قىزىل ياكى گۆش قىزىل رەڭلىك داغ تەمرەتكىسى، داغ دۆڭلۈك ئەسۋە بولۇپ، پۈتۈن بەدەندە يامراپ، ئاغرىماي قىچىشمايدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا يەنە قارائۈرۈك زەھىرى چۈشۈش، شىللىق پەردىسى زەخمىلىنىش، سۆڭەك بوغۇمى زەخمىلىنىش ۋە پۈتۈن بەدەن ئالامەتلىرى بولۇشى مۇمكىن. ئەگەر داۋالانمىسا، ئىككىنچى باسقۇچلۇق سىفلىس لىك كېسەللىك ئالامەتلىرىمۇ ئىككى-ئۈچ ئايدا ئۆز ئالدىغا يوقاپ كېتىدۇ، ئەمما سىفلىس لىك بۇرمىسىمان تەن يەنىلا بەدەندە يوشۇرۇنۇپ تۇرىدۇ. سىفلىس ئۈچىنچى باسقۇچقا تەرەققىي قىلدۇ، كېسەللىك ئەھۋالى ئېغىر، كېسەللىك مۇساپىسى ئىككى يىلدىن يۇقىرى بولىدۇ. بۇ چاغدا سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى تېرە شىللىق پەردىسىگە دەخلى-تەرۇز قىلىپلا قالماي يەنە پۈتۈن بەدەندىكى ھەرقايسى ئەزا سىستېمىسىغا قايتىلانماس زىيان سالىدۇ. تېرىدە دەرەخ يېلىمى ئىششىقى پەيدا بولۇپ، ساقايغاندىن كېيىن ئۆسكەندە ئىز قالدۇرۇش شىللىق پەردىسىنىڭ زىيىنى بۇرۇندىكى ئايرىپ تېشىش، بۇرۇن ئولتۇرۇشۇپ كېتىش قاتارلىقلارنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. يۈرەك قان تومۇر سىستېمىسى، نېرۋا سىستېمىسىمۇ چارچاپ كېتىشى مۇمكىن، يۈرەك ھودۇقۇش، كۆكرەك دىمى سىقىلىش، نەپەس ئېلىش قىيىن بولۇش، باش ئاغرىش، ئەستە تۇتۇش ئىقتىدارى ئاجىزلىشىش قاتارلىق كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلۈپ، قىيىن قول تۇتۇش، ئالدىن كېيىن ياخشى بولماسلىق. تۇغما قارا ئۆرۈك زەھىرىگە گىرىپتار بولغان بالىلار تۇغۇلغاندا كۆپىنچە ئورۇق، تېرىسى قۇرغاق بولۇپ، ئىچكى ئەزالاردا ئېغىر زىيانغا ئۇچرايدۇ، كېسەلدە ئۆلۈش نىسبىتى يۇقىرى بولىدۇ. دەسلەپكى باسقۇچتىكى ئالامەتلەردىن سىفلىس خارەكتىرلىك بۇرۇن ياللۇغى، تېرە يارىسى قاتارلىقلار بار
ئەگەر بىرىنچى باسقۇچلۇق سىفلىس داۋالانمىسا ياكى داۋالاش تەلتۆكۈس بولمىسا، 9-12 ھەپتىدىن كېيىن سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسىدىن قانغا چۈشۈپ، ئىككىنچى باسقۇچلۇق سىفلىس نى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ باسقۇچتا كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆپ خىل، سىفلىس ئەسۋىسى ئەڭ كۆپ كۆرۈلىدۇ، ئەتىرگۈل قىزىل، مىس قىزىل ياكى گۆش قىزىل رەڭلىك داغ تەمرەتكىسى، داغ دۆڭلۈك ئەسۋە بولۇپ، پۈتۈن بەدەندە يامراپ، ئاغرىماي قىچىشمايدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا يەنە قارائۈرۈك زەھىرى چۈشۈش، شىللىق پەردىسى زەخمىلىنىش، سۆڭەك بوغۇمى زەخمىلىنىش ۋە پۈتۈن بەدەن ئالامەتلىرى بولۇشى مۇمكىن. ئەگەر داۋالانمىسا، ئىككىنچى باسقۇچلۇق سىفلىس لىك كېسەللىك ئالامەتلىرىمۇ ئىككى-ئۈچ ئايدا ئۆز ئالدىغا يوقاپ كېتىدۇ، ئەمما سىفلىس لىك بۇرمىسىمان تەن يەنىلا بەدەندە يوشۇرۇنۇپ تۇرىدۇ. سىفلىس ئۈچىنچى باسقۇچقا تەرەققىي قىلدۇ، كېسەللىك ئەھۋالى ئېغىر، كېسەللىك مۇساپىسى ئىككى يىلدىن يۇقىرى بولىدۇ. بۇ چاغدا سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى تېرە شىللىق پەردىسىگە دەخلى-تەرۇز قىلىپلا قالماي يەنە پۈتۈن بەدەندىكى ھەرقايسى ئەزا سىستېمىسىغا قايتىلانماس زىيان سالىدۇ. تېرىدە دەرەخ يېلىمى ئىششىقى پەيدا بولۇپ، ساقايغاندىن كېيىن ئۆسكەندە ئىز قالدۇرۇش شىللىق پەردىسىنىڭ زىيىنى بۇرۇندىكى ئايرىپ تېشىش، بۇرۇن ئولتۇرۇشۇپ كېتىش قاتارلىقلارنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. يۈرەك قان تومۇر سىستېمىسى، نېرۋا سىستېمىسىمۇ چارچاپ كېتىشى مۇمكىن، يۈرەك ھودۇقۇش، كۆكرەك دىمى سىقىلىش، نەپەس ئېلىش قىيىن بولۇش، باش ئاغرىش، ئەستە تۇتۇش ئىقتىدارى ئاجىزلىشىش قاتارلىق كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلۈپ، قىيىن قول تۇتۇش، ئالدىن كېيىن ياخشى بولماسلىق. تۇغما قارا ئۆرۈك زەھىرىگە گىرىپتار بولغان بالىلار تۇغۇلغاندا كۆپىنچە ئورۇق، تېرىسى قۇرغاق بولۇپ، ئىچكى ئەزالاردا ئېغىر زىيانغا ئۇچرايدۇ، كېسەلدە ئۆلۈش نىسبىتى يۇقىرى بولىدۇ. دەسلەپكى باسقۇچتىكى ئالامەتلەردىن سىفلىس خارەكتىرلىك بۇرۇن ياللۇغى، تېرە يارىسى قاتارلىقلار بار
سىفلىسنىڭ تارقىلىش يولى
سىفلىس تارقىلىش يوللىرى كۆپ خىل، جىنسىي ئۇچرىشىشنىڭ تارقىلىشى ئەڭ مۇھىم، تەخمىنەن ٪90تىن ئارتۇق سىفلىس جىنسىي يول بىلەن يۇقۇملانغان. ئانىلار بىلەن بوۋاقنىڭ تارقىلىشىغا سەل قاراشقا بولمايدۇ، ئەگەر ھامىلدارلىق مەزگىلىدە قېلىپلاشقان داۋالاشنى قوبۇل قىلمىسا، سىفلىس سىمان بۇرمىسىمان تەنچىسى ھامىلىگە يۇقۇملىنىدۇ. قاننىڭ تارقىلىشى خەتەرلىك ، لېكىن نىسبەتەن ئاز ئۇچرايدۇ . ئۇنىڭدىن باشقا ، سىفلىس يەنە ۋاستىلىك ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىشى مۇمكىن ، مەسىلەن ، سىفلىس زەھىرى بىمارلىرىنىڭ ئىچ كىيىمى ، لۆڭگىسى قاتارلىق بۇيۇملار بىلەن ئۇچراشسا ، ئەگەر ئۈستىدە ھايات قالغان سېرك بۇرمىسىمان تەنچىسى چاپلانغان بولسا ، ئۇنىڭ ئۈستىگە تېرىسى شىللىق پەردىسى بۇزۇلۇپ كەتسە ، يۇقۇملىنىپ قېلىشى مۇمكىن ، بىراق نىسبىتى نىسبەتەن تۆۋەن بولىدۇ
سىفلىسگە دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش
سىفلىسگە دىئاگنوز قويۇشتا كېسەللىك تارىخى، كېسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ ئىپادىسى ۋە تەجرىبىخانىسىنىڭ تەكشۈرۈشىنى ئۇنىۋېرسال ئويلىشىش كېرەك دوختۇرلار بىمارلارنىڭ ھەرىكىتى، قان سېلىش تارىخى قاتارلىقلارنى تەپسىلىي سوراپ، كېسەللىك ئالامەتلىرىنى كۆزىتىدۇ ھەمدە سىفلىس وپىرسىز بۇرمىسىمان ئانتىتېلا ئانتىگېن قان بىسىمى تەجرىبىسى، سېرىك زەھىرى بۇرمىسىمان ئانتىتېلا قان بىسىم تەجرىبىسى قاتارلىق تەجرىبىخانىلارنى تەكشۈرىدۇ
سىفلىس زەھىرىنى داۋالاشتا پېنىتسىللىن تۈرىدىكى دورىلار ئالدىن تاللاش بولۇپ، سىفلىس زەھىرىنىڭ بۇرمىسىمان تەنچىسىنى ئۈنۈملۈك يوقىتىدۇ. پېنىتسىللىن رېئاكسىيە قىلىدىغان بىمارلارغا دوشى خروپىلىن، باش سىپورا ئەگرى قارىغاي قاتارلىق دورىلارنىڭ ئورنىغا دورا ئىشلەتسە بولىدۇ. داۋالاش جەريانىدا، بىمار دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە دەل ۋاقىتىدا مىقداردا دورا ئىشلىتىشى كېرەك. داۋالانغاندىن كېيىن زىيارەت قىلىشقا سەل قاراشقا بولمايدۇ، بىمارلار قان پەردىسى ئىلمى كۆرسەتكۈچىنى قەرەللىك قايتا تەكشۈرۈپ، كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ ئۆزگىرىشىنى تەكشۈرۈشى كېرەك
سىفلىس زەھىرىنى داۋالاشتا پېنىتسىللىن تۈرىدىكى دورىلار ئالدىن تاللاش بولۇپ، سىفلىس زەھىرىنىڭ بۇرمىسىمان تەنچىسىنى ئۈنۈملۈك يوقىتىدۇ. پېنىتسىللىن رېئاكسىيە قىلىدىغان بىمارلارغا دوشى خروپىلىن، باش سىپورا ئەگرى قارىغاي قاتارلىق دورىلارنىڭ ئورنىغا دورا ئىشلەتسە بولىدۇ. داۋالاش جەريانىدا، بىمار دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە دەل ۋاقىتىدا مىقداردا دورا ئىشلىتىشى كېرەك. داۋالانغاندىن كېيىن زىيارەت قىلىشقا سەل قاراشقا بولمايدۇ، بىمارلار قان پەردىسى ئىلمى كۆرسەتكۈچىنى قەرەللىك قايتا تەكشۈرۈپ، كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ ئۆزگىرىشىنى تەكشۈرۈشى كېرەك
سىفلىسىڭ ئالدىنى قانداق ئېلىش كېرەك؟
سىفلىسنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىكى مۇھىم ھالقا تارقىلىش يوللىرىنى مەنبەدىن ئۈزۈپ تاشلاشتا. پاكىز بولمىغان قىلمىشلاردىن ساقلىنىپ، مۇقىم، سادىق جىنسىي ھەمراھلىق مۇناسىۋىتىنى ساقلاش ھەمدە بىخەتەرلىك قاپچۇقىنى توغرا ئىشلىتىش كېرەك. ھامىلدار ئەر-خوتۇن ھامىلدار بولۇشتىن بۇرۇن تەكشۈرتۈشى كېرەك، ئەگەر بىر تەرەپ سىفلىسگە گىرىپتار بولسا، ئاۋۋال ساقايتىپ ئاندىن ھامىلدار بولۇشقا تەييارلىق قىلىش كېرەك ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە ئاياللار دەل ۋاقىتىدا تۇغۇت تەكشۈرتۈشى كېرەك، سىفلىس بىلەن يۇقۇملانغانلىقى بايقالسا، ۋاقتىدا ئانىلار بىلەن بوۋاقنى توسۇپ داۋالىشى كېرەك
كۈندىلىك تۇرمۇشتا، شەخسىي تازىلىققا سەل قاراشقا بولمايدۇ. ئامال بار باشقىلار بىلەن لۆڭگە، يۇيۇنۇش لۆڭگىسى قاتارلىق شەخسىي بۇيۇملارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك، تازىلىق شارائىتى ياخشى ئاممىۋى سورۇنلارنى تاللاش كېرەك. چەكمە چېكىش، قۇلاق تۆشۈكى تېشىش قاتارلىق قان بىلەن ئۇچرىشىش ئېھتىماللىقى بار قىلمىشلاردا مۇنتىزىم، قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىدىغان ئاپپاراتلارنى تاللاش كېرەك. كەسىپ ئاشكارىلىنىپ خەتەرلىك كىشىلەرگە قاتتىق رىئايە قىلىش كېرەك
شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، سىفلىس ۋىرۇسىغا گىرىپتار بولغانلارنىڭ كەمسىتىشىنى تۈگىتىپ ، ئۇلارنى چۈشىنىپ ، قوللاپ ، ئۇلارنى ئاكتىپ داۋالاشقا ئىلھاملاندۇرۇش كېرەك
سىفلىسنىڭ ئالدىنى ئالغىلى، ئۇنىڭ تارقىلىش يوللىرى، كېسەللىك ئالامەتلىرى، داۋالاش ئۇسۇلىغا دىئاگنوز قويغىلى، كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ. بىز قول تۇتۇشۇپ ساغلام تۇرمۇش ئۈچۈن تىرىشىپ، سىفلىسنىڭ زىينىدىن يىراق تۇرايلى
كۈندىلىك تۇرمۇشتا، شەخسىي تازىلىققا سەل قاراشقا بولمايدۇ. ئامال بار باشقىلار بىلەن لۆڭگە، يۇيۇنۇش لۆڭگىسى قاتارلىق شەخسىي بۇيۇملارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك، تازىلىق شارائىتى ياخشى ئاممىۋى سورۇنلارنى تاللاش كېرەك. چەكمە چېكىش، قۇلاق تۆشۈكى تېشىش قاتارلىق قان بىلەن ئۇچرىشىش ئېھتىماللىقى بار قىلمىشلاردا مۇنتىزىم، قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىدىغان ئاپپاراتلارنى تاللاش كېرەك. كەسىپ ئاشكارىلىنىپ خەتەرلىك كىشىلەرگە قاتتىق رىئايە قىلىش كېرەك
شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، سىفلىس ۋىرۇسىغا گىرىپتار بولغانلارنىڭ كەمسىتىشىنى تۈگىتىپ ، ئۇلارنى چۈشىنىپ ، قوللاپ ، ئۇلارنى ئاكتىپ داۋالاشقا ئىلھاملاندۇرۇش كېرەك
سىفلىسنىڭ ئالدىنى ئالغىلى، ئۇنىڭ تارقىلىش يوللىرى، كېسەللىك ئالامەتلىرى، داۋالاش ئۇسۇلىغا دىئاگنوز قويغىلى، كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ. بىز قول تۇتۇشۇپ ساغلام تۇرمۇش ئۈچۈن تىرىشىپ، سىفلىسنىڭ زىينىدىن يىراق تۇرايلى
