大家好，我是沐阳，见字如面~
今天我们分享一下艾滋病高发省份排名。
距离1985年我国发现首例艾滋病病人已经过去40年。根据中国疾控中心的数据，截至2024年底，中国艾滋病疫情呈现地域差异，感染人数前十省份（2024年数据） ：
四川：17.47万例，性传播为主要途径（异性占76.7%，男同占10.8% ），凉山州和成都疫情严重，高危性行为及流动人口是主要风险因素。
广西：12.32万例，性传播占比超95%，多民族聚居与旅游业发展加剧防控难度，农村地区感染率较高，异性传播占86.9% 。
重庆：11.6万例，性传播占98.3%，青年人和男性同性恋者为主要感染群体，2024年新发病例同比下降2% ，50岁以上中老年病例占比显著上升。
1985年，我国发现第一例艾滋病患者（外籍）。
1988年之前，我国官方共报告了19例HIV感染病例，其中4例为我国公民，病因是由于输入了被HIV污染的进口八因子（一种凝血制剂）而感染，其余15例全部为外籍输入病例。
1998年31个省均报告了HIV感染者，全国累计报告艾滋病感染人数迅速突破1万例，考虑到仍然有一定数量的艾滋病患者没有被检出，此时艾滋病疫情已在全国快速扩散。
2009年底，我国所有的省份和90.5%的县区都报告了HIV感染者，预估当时存活的HIV感染者已经达到74万人。
截至2024年6月30日，全国31个省（自治区、直辖市）（不含港澳台）报告现存活艾滋病病毒（HIV）感染者/AIDS患者132.9万例，报告死亡47.4万例。
过去的几十年时间，艾滋病在我国迅速蔓延开，并且在某些省份感染率较高。
2024年第二季度艾滋病传播途径
1.两大群体成为艾滋病“主力军”
联合国最新统计显示，2023年全球新增艾滋病病毒感染者约130万。中国疾控中心2024年二季度数据显示，现存艾滋病患者近133万人，若加上约30%的未确诊感染者，相当于每1000人中就有1人可能感染。
特别值得注意的是，我国艾滋病感染年龄分布呈现出“两头翘”趋势——年轻群体和老年群体感染率同步上升，成为推动艾滋感染增长率上升的主要力量。
老年群体：被忽视的高风险人群
《柳叶刀》发布的研究报告指出，老年人感染艾滋病的速率正在快速增加，50岁以上人群的患病率明显高于总体人口的增长水平。
这一现象背后有多重原因。随着医疗技术进步，艾滋病患者通过规范治疗可以活到老年，客观上增加了老年患者数量。另一方面，老年人同样有性需求，研究表明≥50岁的男性中75%仍保持性生活。当需求无法通过正常渠道纾解时，可能滋生商业性行为，增加感染风险。
更重要的是，老年人普遍缺乏艾滋病防范意识。由于性教育缺失，许多老人不知道需要采取保护措施，甚至误以为年纪大了不会怀孕就不使用安全套。感染后，又因害怕丢脸而迟迟不愿就医，延误了治疗时机。
青年学生：性教育缺失的代价
《中国青年生殖健康蓝皮书》2023年数据显示，15-24岁的学生和青年群体报告病例达3010例。中国疾控中心报告显示，2010-2019年间，该年龄段累计报告141557例病例，平均年龄仅19.9岁。
宣传教育与预防干预室副主任徐杰介绍，年轻人感染途径以性传播为主，其中男性同性性行为传播约占65%，异性传播占30%以上。
调查显示，学生群体感染艾滋病的主要因素集中在网络交友、多性伴侣和男性同性性行为三个方面。在全国各地高校发现的感染学生中，60%有过网恋经历。
这些还只是已登记的数据，实际感染人数可能更多。由于性教育话题敏感，许多高校难以建立有效的教育体系，学生缺乏正确的防范知识，无法识别感染风险，进一步增加了感染HIV的可能性。
2.全国艾滋病患者人数排名前十省份
更令人忧虑的是，我国艾滋病例的增长速度十分迅速，仅在2023年一年内，就新增了11万例。与日本这一我们观念中“性开放”的国家相比，其艾滋病人数仅2.4万，是世界控制艾滋病最好的国家之一，我国的情况显然更为严峻。
从地域分布来看，截至2024年底，中国艾滋病疫情呈现地域差异，感染人数前十省份（2024年数据） ：
图源：国家疾控中心
艾滋病感染人数在地域分布上差异明显，四川、广西、重庆常年位居前列，新疆、云南、贵州也是高发地区，而山东、河北、西藏则属于低感染率地区。无保护的不安全性行为（同性及异性之间）已经成为导致艾滋病在网红省市传播的主要根源，重症与死亡主要还是因为“发现太晚”。
专家提醒：想要远离艾滋病，要避开肛交、口交等不安全的性行为，还要避免共用注射器，不要在不正规机构进行纹眉、纹身、打耳洞、美牙，不要在非法采血点输血或卖血等。
ن1.ئىككى چوڭ كوللىكتىپ ئەيدىز كېسىلىنىڭ «ئاساسى كۈچى»گە ئايلاندى
ب د ت نىڭ ئەڭ يېڭى سىتاتىستىكىسىدا كۆرسىتىلىشىچە، 2023-يىلى پۈتۈن دۇنيادا يېڭىدىن بىر مىليون 300 مىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان. جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ، كونترول قىلىش مەركىزىنىڭ 2024-يىلى 2- پەسىلدىكى سانلىق مەلۇماتىدا كۆرسىتىلىشىچە ، ھازىر ساقلانغان ئەيدىز بىمارى بىر مىليون 330 مىڭغا يېقىن بولۇپ ، ئەگەر تەخمىنەن ٪30 يۇقۇملانغانلار قوشۇلسا ، ھەر مىڭ ئادەمنىڭ بىرى يۇقۇملىنىشى مۇمكىن ئىكەن .
بولۇپمۇ دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى، ئېلىمىزدە ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش يېشىنىڭ تارقىلىشىدا "ئىككى باشلىنىش" يۈزلىنىشى كۆرۈلدى، ياشلار ۋە ياشانغانلارنىڭ يۇقۇملىنىش نىسبىتى ماس قەدەمدە ئاشتى، بۇ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش نىسبىتىنىڭ ئېشىشىنى ئىلگىرى سۈرۈشتىكى ئاساسلىق كۈچكە ئايلاندى.
ياشانغانلار توپى: سەل قارالغان خەتەرلىك كىشىلەر توپى
«سۆگەت يوپۇرماقلىق پىچاق» تا ئېلان قىلىنغان تەتقىقات دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە، ياشانغانلارنىڭ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش نىسبىتى تېز سۈرئەتتە ئاشقان، 50 ياشتىن ئاشقانلارنىڭ كېسەللىك نىسبىتى ئومۇمىي نوپۇسنىڭ ئېشىش سەۋىيەسىدىن كۆرۈنەرلىك يۇقىرى ئىكەن.
بۇ ھادىسىنىڭ ئارقىسىدا قانچىلىك سەۋەب بار. داۋالاش تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، ئەيدىز بىمارلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇپ داۋالاش ئارقىلىق قېرىلارغىچە ياشىيالايدىغان بولۇپ، ياشانغانلارغا گىرىپتار بولغانلارنىڭ سانى ئوبيېكتىپ جەھەتتىن كۆپەيتىلدى. يەنە بىر تەرەپتىن، ياشانغانلارنىڭ ئوخشاشلا جىنسىي ئېھتىياجى بار، تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە≥ 50ياشلىق ئەرلەرنىڭ ٪75ى جىنسىي تۇرمۇشنى ساقلاپ قالغان. ئېھتىياج نورمال يول بىلەن تىۋىتلىغىلى بولمىغاندا، سودا خاراكتېرلىك قىلمىش پەيدا بولۇپ، يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ئاشۇرۇشى مۇمكىن.
تېخىمۇ مۇھىمى ياشانغانلاردا ئومۇميۈزلۈك ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئېڭى كەمچىل . جىنسىي تەربىيە كەمچىل بولغاچقا، نۇرغۇن ياشانغانلار قوغداش تەدبىرىنى قوللىنىشنى بىلمەي، ھەتتا يېشى چوڭىيىپ قالسا ھامىلدار بولمايدىغان بولسا بىخەتەرلىك قېپى ئىشلەتمەيدۇ دەپ خاتا چۈشىنىپ قالدى. يۇقۇملانغاندىن كېيىن، يەنە يۈزىنى چۈشۈرۈپ قويۇشتىن قورقۇپ كېچىكىپ داۋالىنىشنى خالىماي، داۋالاش پۇرسىتىگە دەخلى يەتكۈزدى.
ياش ئوقۇغۇچىلار: جىنسىي مائارىپنىڭ يېتەرسىزلىك بەدىلى
«جۇڭگو ياشلىرىنىڭ كۆپىيىش ساغلاملىقى كۆك كىتاپى»نىڭ 2023-يىللىق سانلىق مەلۇماتىدا كۆرسىتىلىشىچە، 15-24ياشقىچە بولغان ئوقۇغۇچىلار ۋە ياشلار توپى دوكلات قىلغان بىمار 3010 گە يەتكەن. جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ، كونترول قىلىش مەركىزىنىڭ دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە ، 2010-2019-يىللاردا ، بۇ ياش باسقۇچىدا 141557 بىمار دوكلات قىلىنغان بولۇپ ، ئوتتۇرىچە يېشى ئاران 19.9 ياش ئىكەن .
تەشۋىقات تەربىيىسى ۋە ئالدىنى ئېلىشقا ئارىلىشىش ئىشخانىسىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى شۈ جيېنىڭ تونۇشتۇرىشىچە، ياشلارنىڭ يۇقۇملىنىش يولى جىنسىي تارقىتىشنى ئاساس قىلغان، بۇنىڭ ئىچىدە ئەرلەرنىڭ ئوخشاش جىنىسلىق قىلمىشىنىڭ تارقىلىشى تەخمىنەن ٪65نى، يات جىنىسلارنىڭ تارقىلىشى ٪30تىن كۆپرەكنى ئىگىلەيدىكەن.
تەكشۈرۈش نەتىجىسىدە كۆرسىتىلىشىچە، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىشتىكى ئاساسلىق ئامىللار توردا دوست تۇتۇش، كۆپ جىنسىي ھەمراھ بولۇش ۋە ئەرلەرنىڭ ھەمجىنىسلىق قىلمىشىدىن ئىبارەت ئۈچ جەھەتكە مەركەزلەشكەن. مەملىكەتنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى ئالىي مەكتەپلەردە بايقالغان يۇقۇملانغان ئوقۇغۇچىلارنىڭ ٪60ى توردا مۇھەببەتلىشىش جەريانىغا ئىگە.
بۇلار پەقەت تىزىمغا ئالدۇرغان سانلىق مەلۇماتلار، ئەمەلىي يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى تېخىمۇ كۆپ بولۇشى مۇمكىن. جىنسىي تەربىيە تېمىسى سەزگۈر بولغاچقا، نۇرغۇن ئالىي مەكتەپلەر ئۈنۈملۈك مائارىپ سىستېمىسى بەرپا قىلالمىغاچقا، ئوقۇغۇچىلارنىڭ توغرا ئالدىنى ئېلىش بىلىملىرى كەمچىل، يۇقۇملىنىش خەۋپىنى پەرقلەندۈرگىلى بولماي، ئەيدىز بىلەن يۇقۇملىنىش مۇمكىنچىلىكىنى يەنىمۇ ئاشۇردى.
ن2.مەملىكەت بويىچە ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلارنىڭ سانى ئالدىنقى ئون ئورۇندا تۇردىغان ئۆلكىلەر
كىشىنى تېخىمۇ ئەندىشىگە سالىدىغان يېرى شۇكى، ئېلىمىزدە ئەيدىز مىسالىنىڭ ئېشىش سۈرئىتى ناھايىتى تېز بولۇپ، 2023-يىلىلا بىر يىلدىلا يېڭىدىن 110 مىڭ قېتىم كۆپەيگەن. ياپونىيەدىكى بۇ قاراشتىكى "جىنسىي ئېچىۋېتىلگەن" دۆلەتكە سېلىشتۇرغاندا، ئۇنىڭ ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلار ئاران 24 مىڭغا يېتىدۇ، بۇ دۇنيا بويىچە ئەيدىز كېسىلىنى كونترول قىلىدىغان ئەڭ ياخشى دۆلەتلەرنىڭ بىرى، ئېلىمىزنىڭ ئەھۋالى تېخىمۇ ئېغىر.
رايون تارقىلىشىدىن قارىغاندا، 2024-يىلىنىڭ ئاخىرىغىچە جۇڭگودا ئەيدىز يۇقۇمىدا رايون پەرقى كۆرۈلگەن بولۇپ، يۇقۇملانغانلار سانى ئالدىنقى ئون ئۆلكىدە (2024-يىلىدىكى مەلۇمات) :
ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى رايون تارقىلىش جەھەتتە پەرق كۆرۈنەرلىك بولدى، سىچۈەن، گۇاڭشى، چۇڭچىڭلار يىل بويى ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدۇ، شىنجاڭ، يۈننەن، گۇيجۇلارمۇ كۆپ كۆرۈلىدىغان رايون، شەندۇڭ، خېبېي، شىزاڭلار يۇقۇملىنىش نىسبىتى تۆۋەن رايونغا تەۋە. قوغدىلمايدىغان بىخەتەر بولمىغان قىلمىشلار (ئوخشاش جىنىس ۋە يات جىنىسلار ئارىسىدا) ئەيدىز كېسىلىنىڭ تور قىزىل ئۆلكە، شەھەرلەردە تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئاساسلىق مەنبە بولۇپ قالدى، ئېغىر كېسەللىك بىلەن ئۆلۈش ئاساسلىقى "بەك كېيىن بايقالغان" .
مۇتەخەسسىسلەر: ئەيدىزدىن يىراق تۇرۇپ، مەقئەت ئارقىلىق جىنسى مۇناسىۋەت ، ئېغىز ئارقىلىق جىنسىي مۇناسىۋەت قاتارلىق بىخەتەر بولمىغان قىلمىشلاردىن ساقلىنىش، يەنە شپىرىسنى ئورتاق ئىشلىتىشتىن ساقلىنىش، مۇنتىزىم بولمىغان ئورگانلاردا قاش چېكىش، گۈل چېكىش، قۇلاق تۆشۈكىنى ئۇرۇش، چىش گۈزەللەشتۈرمەسلىك، قانۇنسىز قان ئېلىش نۇقتىلىرىدا قان سېلىش ياكى قان سېتىشقا بولمايدىغانلىقىنى ئەسكەرتتى.
ئەيدىز كېسىلى كۆپ كۆرۈلىدىغان ئۆلكىلەرنىڭ رەت-تەرتىپى
بۈگۈن بىز ئەيدىز كېسىلى كۆپ كۆرۈلىدىغان ئۆلكىلەرنىڭ رەت-تەرتىپىنى بىرلىكتە كۆرۇپ باقايلى
قارايدىغان بولساق 1985-يىلى ئېلىمىزدە تۇنجى ئەيدىز بىمارى بايقالغىندىن ھازىرغىچە 40 يىل بولدى. جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كونترول قىلىش مەركىزىنىڭ مەلۇماتىغا ئاساسلانغاندا، 2024-يىلىنىڭ ئاخىرىغىچە جۇڭگودا ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىدا رايون پەرقى كۆرۈلگەن بولۇپ، يۇقۇملانغانلار سانى ئالدىنقى ئون ئۆلكىدە (2024-يىلىدىكى مەلۇمات) :
سىچۈەندە 174 مىڭ 700 مىڭ ئادەم ، جىنسىي تارقىلىش ئاساسلىق يول ( يات جىنىسلار 76.7٪ ، ئەرلەر ئوخشاش جىنسلىقلار 10.8٪ نى ئىگىلەيدۇ ) ، لياڭشەن ئوبلاستى ۋە چېڭدۇدا يۇقۇم ئەھۋالى ئېغىر ، خەتەرلىك قىلمىشلار ۋە كۆچمە نوپۇس ئاساسلىق خەۋپ - خەتەر ئامىلى .
گۇاڭشىدا 123 مىڭ 200 مىڭ ئادەم ، جىنسىي تارقىتىش نىسبىتى ٪95 تىن ئاشتى ، كۆپ مىللەت توپلىشىپ ئولتۇراقلىشىش ۋە ساياھەتچىلىك تەرەققىياتىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ، كونترول قىلىش قىيىنلىق دەرىجىسىنى كۈچەيتتى ، يېزىلاردا يۇقۇملىنىش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى ، يات جىنىسلارنىڭ تارقىلىشى ٪86.9 نى ئىگىلەيدۇ .
چۇڭچىڭدا 116 مىڭغا يېتىپ، جىنسىي تارقىلىش نىسبىتى 98.3٪نى ئىگىلەيدۇ، ياشلار ۋە ئەرلەرنىڭ ھەمجىنىسلار ئاساسلىق يۇقۇملانغانلار بولۇپ، 2024-يىلى يېڭى كېسەللەر بۇلتۇرقى شۇ مەزگىلدىكىدىن ٪2 تۆۋەنلىدى، 50 ياشتىن يۇقىرى ئوتتۇرا ياش ۋە ياشانغانلار كېسەللىرىنىڭ نىسبىتى كۆرۈنەرلىك ئاشتى.
ئ1985-يىلى ئېلىمىزدە تۇنجى ئەيدىز بىمارى (چەتئەللىك) بايقالغان.
ئ1988-يىلىدىن بۇرۇن، ئېلىمىز ھۆكۈمەت تەرەپ 19 ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان بىمارنى دوكلات قىلغان بولۇپ، بۇنىڭ 4ى ئېلىمىز پۇقرالىرى بولۇپ، كېسەللىك سەۋەبى ئەيدىز كېسىلى بىلەن بۇلغانغان سەككىز ئامىل (بىر خىل قان قېتىشىش ياسالمىسى)نى كىرگۈزگەنلىكتىن يۇقۇملانغان، قالغان 15 كىسەلنىڭ ھەممىسى چەتئەللىكلەرگە كىرگەن.
ئ1998-يىلى 31 ئۆلكىدە ئەيدىزدىن يۇقۇملانغۇچىنى دوكلات قىلغان، مەملىكەت بويىچە ئەيدىزدىن يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى تېز سۈرئەتتە 10مىڭدىن ئاشقانلىقىنى كۆزدە تۇتۇپ، يەنىلا مەلۇم مىقداردىكى ئەيدىز بىمارىنىڭ تەكشۈرۈپ چىقىلمىغانلىقىنى كۆزدە تۇتۇپ، بۇ چاغدا ئەيدىز يۇقۇمى پۈتۈن مەملىكەتتە تېز سۈرئەتتە تارقالغان.
ئ2009-يىلىنىڭ ئاخىرىدا ئېلىمىزدىكى بارلىق ئۆلكىلەر ۋە ٪90.5 ناھىيە، رايونلاردا ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلارنى مەلۇم قىلغان، مۆلچەرلىنىشچە ئەينى چاغدا ھايات قالغان ئەيدىزدىن يۇقۇملانغۇچىلار 740 مىڭغا يەتكەن.
ئ2024- يىلى 6- ئاينىڭ 30- كۈنىگىچە، مەملىكەت بويىچە 31 ئۆلكە (ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر) (شياڭگاڭ، ئاۋمېن، تەيۋەننى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ) ھازىر ساقلانغان ئەيدىز ۋىرۇسى (ئەيدىز كېسىلى) بىلەن يۇقۇملانغانلار بىمارىدىن 1329 مىڭى دوكلات قىلىنغان، 474 مىڭ ئادەم ئۆلگەن.
ئۆتكەن نەچچە ئون يىلدا ئەيدىز كېسىلى ئېلىمىزدە تېز سۈرئەتتە يامراپ كەتتى ھەمدە بەزى ئۆلكىلەردە يۇقۇملىنىش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى بولدى.
قارايدىغان بولساق 1985-يىلى ئېلىمىزدە تۇنجى ئەيدىز بىمارى بايقالغىندىن ھازىرغىچە 40 يىل بولدى. جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كونترول قىلىش مەركىزىنىڭ مەلۇماتىغا ئاساسلانغاندا، 2024-يىلىنىڭ ئاخىرىغىچە جۇڭگودا ئەيدىز يۇقۇم ئەھۋالىدا رايون پەرقى كۆرۈلگەن بولۇپ، يۇقۇملانغانلار سانى ئالدىنقى ئون ئۆلكىدە (2024-يىلىدىكى مەلۇمات) :
سىچۈەندە 174 مىڭ 700 مىڭ ئادەم ، جىنسىي تارقىلىش ئاساسلىق يول ( يات جىنىسلار 76.7٪ ، ئەرلەر ئوخشاش جىنسلىقلار 10.8٪ نى ئىگىلەيدۇ ) ، لياڭشەن ئوبلاستى ۋە چېڭدۇدا يۇقۇم ئەھۋالى ئېغىر ، خەتەرلىك قىلمىشلار ۋە كۆچمە نوپۇس ئاساسلىق خەۋپ - خەتەر ئامىلى .
گۇاڭشىدا 123 مىڭ 200 مىڭ ئادەم ، جىنسىي تارقىتىش نىسبىتى ٪95 تىن ئاشتى ، كۆپ مىللەت توپلىشىپ ئولتۇراقلىشىش ۋە ساياھەتچىلىك تەرەققىياتىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ، كونترول قىلىش قىيىنلىق دەرىجىسىنى كۈچەيتتى ، يېزىلاردا يۇقۇملىنىش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى ، يات جىنىسلارنىڭ تارقىلىشى ٪86.9 نى ئىگىلەيدۇ .
چۇڭچىڭدا 116 مىڭغا يېتىپ، جىنسىي تارقىلىش نىسبىتى 98.3٪نى ئىگىلەيدۇ، ياشلار ۋە ئەرلەرنىڭ ھەمجىنىسلار ئاساسلىق يۇقۇملانغانلار بولۇپ، 2024-يىلى يېڭى كېسەللەر بۇلتۇرقى شۇ مەزگىلدىكىدىن ٪2 تۆۋەنلىدى، 50 ياشتىن يۇقىرى ئوتتۇرا ياش ۋە ياشانغانلار كېسەللىرىنىڭ نىسبىتى كۆرۈنەرلىك ئاشتى.
ئ1985-يىلى ئېلىمىزدە تۇنجى ئەيدىز بىمارى (چەتئەللىك) بايقالغان.
ئ1988-يىلىدىن بۇرۇن، ئېلىمىز ھۆكۈمەت تەرەپ 19 ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان بىمارنى دوكلات قىلغان بولۇپ، بۇنىڭ 4ى ئېلىمىز پۇقرالىرى بولۇپ، كېسەللىك سەۋەبى ئەيدىز كېسىلى بىلەن بۇلغانغان سەككىز ئامىل (بىر خىل قان قېتىشىش ياسالمىسى)نى كىرگۈزگەنلىكتىن يۇقۇملانغان، قالغان 15 كىسەلنىڭ ھەممىسى چەتئەللىكلەرگە كىرگەن.
ئ1998-يىلى 31 ئۆلكىدە ئەيدىزدىن يۇقۇملانغۇچىنى دوكلات قىلغان، مەملىكەت بويىچە ئەيدىزدىن يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى تېز سۈرئەتتە 10مىڭدىن ئاشقانلىقىنى كۆزدە تۇتۇپ، يەنىلا مەلۇم مىقداردىكى ئەيدىز بىمارىنىڭ تەكشۈرۈپ چىقىلمىغانلىقىنى كۆزدە تۇتۇپ، بۇ چاغدا ئەيدىز يۇقۇمى پۈتۈن مەملىكەتتە تېز سۈرئەتتە تارقالغان.
ئ2009-يىلىنىڭ ئاخىرىدا ئېلىمىزدىكى بارلىق ئۆلكىلەر ۋە ٪90.5 ناھىيە، رايونلاردا ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلارنى مەلۇم قىلغان، مۆلچەرلىنىشچە ئەينى چاغدا ھايات قالغان ئەيدىزدىن يۇقۇملانغۇچىلار 740 مىڭغا يەتكەن.
ئ2024- يىلى 6- ئاينىڭ 30- كۈنىگىچە، مەملىكەت بويىچە 31 ئۆلكە (ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر) (شياڭگاڭ، ئاۋمېن، تەيۋەننى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ) ھازىر ساقلانغان ئەيدىز ۋىرۇسى (ئەيدىز كېسىلى) بىلەن يۇقۇملانغانلار بىمارىدىن 1329 مىڭى دوكلات قىلىنغان، 474 مىڭ ئادەم ئۆلگەن.
ئۆتكەن نەچچە ئون يىلدا ئەيدىز كېسىلى ئېلىمىزدە تېز سۈرئەتتە يامراپ كەتتى ھەمدە بەزى ئۆلكىلەردە يۇقۇملىنىش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى بولدى.
ئ2024-يىلى 2-پەسىلدە ئەيدىزنىڭ تارقىلىش يولى
ن1.ئىككى چوڭ كوللىكتىپ ئەيدىز كېسىلىنىڭ «ئاساسى كۈچى»گە ئايلاندى
ب د ت نىڭ ئەڭ يېڭى سىتاتىستىكىسىدا كۆرسىتىلىشىچە، 2023-يىلى پۈتۈن دۇنيادا يېڭىدىن بىر مىليون 300 مىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان. جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ، كونترول قىلىش مەركىزىنىڭ 2024-يىلى 2- پەسىلدىكى سانلىق مەلۇماتىدا كۆرسىتىلىشىچە ، ھازىر ساقلانغان ئەيدىز بىمارى بىر مىليون 330 مىڭغا يېقىن بولۇپ ، ئەگەر تەخمىنەن ٪30 يۇقۇملانغانلار قوشۇلسا ، ھەر مىڭ ئادەمنىڭ بىرى يۇقۇملىنىشى مۇمكىن ئىكەن .
بولۇپمۇ دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى، ئېلىمىزدە ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش يېشىنىڭ تارقىلىشىدا "ئىككى باشلىنىش" يۈزلىنىشى كۆرۈلدى، ياشلار ۋە ياشانغانلارنىڭ يۇقۇملىنىش نىسبىتى ماس قەدەمدە ئاشتى، بۇ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش نىسبىتىنىڭ ئېشىشىنى ئىلگىرى سۈرۈشتىكى ئاساسلىق كۈچكە ئايلاندى.
ياشانغانلار توپى: سەل قارالغان خەتەرلىك كىشىلەر توپى
«سۆگەت يوپۇرماقلىق پىچاق» تا ئېلان قىلىنغان تەتقىقات دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە، ياشانغانلارنىڭ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش نىسبىتى تېز سۈرئەتتە ئاشقان، 50 ياشتىن ئاشقانلارنىڭ كېسەللىك نىسبىتى ئومۇمىي نوپۇسنىڭ ئېشىش سەۋىيەسىدىن كۆرۈنەرلىك يۇقىرى ئىكەن.
بۇ ھادىسىنىڭ ئارقىسىدا قانچىلىك سەۋەب بار. داۋالاش تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، ئەيدىز بىمارلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇپ داۋالاش ئارقىلىق قېرىلارغىچە ياشىيالايدىغان بولۇپ، ياشانغانلارغا گىرىپتار بولغانلارنىڭ سانى ئوبيېكتىپ جەھەتتىن كۆپەيتىلدى. يەنە بىر تەرەپتىن، ياشانغانلارنىڭ ئوخشاشلا جىنسىي ئېھتىياجى بار، تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە≥ 50ياشلىق ئەرلەرنىڭ ٪75ى جىنسىي تۇرمۇشنى ساقلاپ قالغان. ئېھتىياج نورمال يول بىلەن تىۋىتلىغىلى بولمىغاندا، سودا خاراكتېرلىك قىلمىش پەيدا بولۇپ، يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ئاشۇرۇشى مۇمكىن.
تېخىمۇ مۇھىمى ياشانغانلاردا ئومۇميۈزلۈك ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئېڭى كەمچىل . جىنسىي تەربىيە كەمچىل بولغاچقا، نۇرغۇن ياشانغانلار قوغداش تەدبىرىنى قوللىنىشنى بىلمەي، ھەتتا يېشى چوڭىيىپ قالسا ھامىلدار بولمايدىغان بولسا بىخەتەرلىك قېپى ئىشلەتمەيدۇ دەپ خاتا چۈشىنىپ قالدى. يۇقۇملانغاندىن كېيىن، يەنە يۈزىنى چۈشۈرۈپ قويۇشتىن قورقۇپ كېچىكىپ داۋالىنىشنى خالىماي، داۋالاش پۇرسىتىگە دەخلى يەتكۈزدى.
ياش ئوقۇغۇچىلار: جىنسىي مائارىپنىڭ يېتەرسىزلىك بەدىلى
«جۇڭگو ياشلىرىنىڭ كۆپىيىش ساغلاملىقى كۆك كىتاپى»نىڭ 2023-يىللىق سانلىق مەلۇماتىدا كۆرسىتىلىشىچە، 15-24ياشقىچە بولغان ئوقۇغۇچىلار ۋە ياشلار توپى دوكلات قىلغان بىمار 3010 گە يەتكەن. جۇڭگو يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ، كونترول قىلىش مەركىزىنىڭ دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە ، 2010-2019-يىللاردا ، بۇ ياش باسقۇچىدا 141557 بىمار دوكلات قىلىنغان بولۇپ ، ئوتتۇرىچە يېشى ئاران 19.9 ياش ئىكەن .
تەشۋىقات تەربىيىسى ۋە ئالدىنى ئېلىشقا ئارىلىشىش ئىشخانىسىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى شۈ جيېنىڭ تونۇشتۇرىشىچە، ياشلارنىڭ يۇقۇملىنىش يولى جىنسىي تارقىتىشنى ئاساس قىلغان، بۇنىڭ ئىچىدە ئەرلەرنىڭ ئوخشاش جىنىسلىق قىلمىشىنىڭ تارقىلىشى تەخمىنەن ٪65نى، يات جىنىسلارنىڭ تارقىلىشى ٪30تىن كۆپرەكنى ئىگىلەيدىكەن.
تەكشۈرۈش نەتىجىسىدە كۆرسىتىلىشىچە، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىشتىكى ئاساسلىق ئامىللار توردا دوست تۇتۇش، كۆپ جىنسىي ھەمراھ بولۇش ۋە ئەرلەرنىڭ ھەمجىنىسلىق قىلمىشىدىن ئىبارەت ئۈچ جەھەتكە مەركەزلەشكەن. مەملىكەتنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى ئالىي مەكتەپلەردە بايقالغان يۇقۇملانغان ئوقۇغۇچىلارنىڭ ٪60ى توردا مۇھەببەتلىشىش جەريانىغا ئىگە.
بۇلار پەقەت تىزىمغا ئالدۇرغان سانلىق مەلۇماتلار، ئەمەلىي يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى تېخىمۇ كۆپ بولۇشى مۇمكىن. جىنسىي تەربىيە تېمىسى سەزگۈر بولغاچقا، نۇرغۇن ئالىي مەكتەپلەر ئۈنۈملۈك مائارىپ سىستېمىسى بەرپا قىلالمىغاچقا، ئوقۇغۇچىلارنىڭ توغرا ئالدىنى ئېلىش بىلىملىرى كەمچىل، يۇقۇملىنىش خەۋپىنى پەرقلەندۈرگىلى بولماي، ئەيدىز بىلەن يۇقۇملىنىش مۇمكىنچىلىكىنى يەنىمۇ ئاشۇردى.
ن2.مەملىكەت بويىچە ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلارنىڭ سانى ئالدىنقى ئون ئورۇندا تۇردىغان ئۆلكىلەر
كىشىنى تېخىمۇ ئەندىشىگە سالىدىغان يېرى شۇكى، ئېلىمىزدە ئەيدىز مىسالىنىڭ ئېشىش سۈرئىتى ناھايىتى تېز بولۇپ، 2023-يىلىلا بىر يىلدىلا يېڭىدىن 110 مىڭ قېتىم كۆپەيگەن. ياپونىيەدىكى بۇ قاراشتىكى "جىنسىي ئېچىۋېتىلگەن" دۆلەتكە سېلىشتۇرغاندا، ئۇنىڭ ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلار ئاران 24 مىڭغا يېتىدۇ، بۇ دۇنيا بويىچە ئەيدىز كېسىلىنى كونترول قىلىدىغان ئەڭ ياخشى دۆلەتلەرنىڭ بىرى، ئېلىمىزنىڭ ئەھۋالى تېخىمۇ ئېغىر.
رايون تارقىلىشىدىن قارىغاندا، 2024-يىلىنىڭ ئاخىرىغىچە جۇڭگودا ئەيدىز يۇقۇمىدا رايون پەرقى كۆرۈلگەن بولۇپ، يۇقۇملانغانلار سانى ئالدىنقى ئون ئۆلكىدە (2024-يىلىدىكى مەلۇمات) :
رەسىمنىڭ كىلىش مەنبەسى : دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش مەركىزى
ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ سانى رايون تارقىلىش جەھەتتە پەرق كۆرۈنەرلىك بولدى، سىچۈەن، گۇاڭشى، چۇڭچىڭلار يىل بويى ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدۇ، شىنجاڭ، يۈننەن، گۇيجۇلارمۇ كۆپ كۆرۈلىدىغان رايون، شەندۇڭ، خېبېي، شىزاڭلار يۇقۇملىنىش نىسبىتى تۆۋەن رايونغا تەۋە. قوغدىلمايدىغان بىخەتەر بولمىغان قىلمىشلار (ئوخشاش جىنىس ۋە يات جىنىسلار ئارىسىدا) ئەيدىز كېسىلىنىڭ تور قىزىل ئۆلكە، شەھەرلەردە تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئاساسلىق مەنبە بولۇپ قالدى، ئېغىر كېسەللىك بىلەن ئۆلۈش ئاساسلىقى "بەك كېيىن بايقالغان" .
مۇتەخەسسىسلەر: ئەيدىزدىن يىراق تۇرۇپ، مەقئەت ئارقىلىق جىنسى مۇناسىۋەت ، ئېغىز ئارقىلىق جىنسىي مۇناسىۋەت قاتارلىق بىخەتەر بولمىغان قىلمىشلاردىن ساقلىنىش، يەنە شپىرىسنى ئورتاق ئىشلىتىشتىن ساقلىنىش، مۇنتىزىم بولمىغان ئورگانلاردا قاش چېكىش، گۈل چېكىش، قۇلاق تۆشۈكىنى ئۇرۇش، چىش گۈزەللەشتۈرمەسلىك، قانۇنسىز قان ئېلىش نۇقتىلىرىدا قان سېلىش ياكى قان سېتىشقا بولمايدىغانلىقىنى ئەسكەرتتى.
