بىرىنچى، تارقىلىش يولى
ن1. ئەيدىز ۋىرۇسى: ئەيدىز ۋىرۇسى يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ قان، ئۇرۇق سۇيۇقلۇقى، جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقارغان سۇيۇقلۇق، سۈت ۋە يارا ئېغىزىدىن سۇيۇقلۇق چىقىش قاتارلىق بەدەن سۇيۇقلۇقلىرىدا مەۋجۇت. ئانىلاردىن بوۋاقلارغا تارقىلىش يولى ئۈچ خىل . 1. بالىياتقۇ ئىچىدىكى يۇقۇملىنىش، ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار ئاياللار ھامىلدارلىق مەزگىلىدە ۋىرۇسنى ھامىلىگە تارقىتىدۇ . 2. تۇغۇت ۋاقتىدا يۇقۇملىنىش، تۇغۇت جەريانىدا، ھامىلە ئەيدىز كېسىلى بولغان قان ۋە جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقارغان سۇيۇقلۇق بىلەن ئۇچراشقانلىقتىن يۇقۇملىنىپ قالىدۇ . 3. تۇغۇتتىن كېيىن يۇقۇملىنىش، تۇغۇتلۇق ئاياللارنىڭ سۈتىدە ئەيدىز كېسىلى ۋىروسى بار بولۇپ، ئارىلاشتۇرۇپ بېقىش يۇقۇملىنىش ئېھتىماللىقىنى تېخىمۇ يۇقىرى كۆتۇرۋىتىدۇ
ن2. سىفلىس : سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى كەلتۈرۈپ چىقارغان ، يۇقۇملىنىشچانلىقى كۈچلۈك ، زىيىنى چوڭ بولغان جىنسىي تارقىلىشچان كېسەللىك . تارقىلىش يوللىرى جىنسىي ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىش، قان ئارقىلىق تارقىتىش ۋە ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ئانىدىن بوۋاقنىڭ تارقىلىشى تۇغۇت يولى تارقىلىش شەكلىدە تارقىلىدۇ، ھامىلدار ئاياللار سىفلىس بىلەن يۇقۇملانغاندىن كىيىن، ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى ھامىلىنى يۇقۇملاندۇرىدۇ، ئاساسلىقى ھامىلىدار ئاياللارنىڭ تۇغۇت يولىدا تارقىلىدۇ، تۇغۇت يولىدىكى سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى ھامىلىگە يۇقۇپ، يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلاردا يۇقۇملىنىپ قوزغىلىدۇ
ن3. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى DNA ۋىرۇسى بولۇپ، ئىممۇنىتېت كۈچى كۈچلۈك. تارقىلىش يوللىرىدا ئاساسلىقى قان ئارقىلىق تارقىتىش، جىنسىي ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىش ۋە ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىش بار. ئانىلار بىلەن بوۋاقنىڭ تارقىلىشى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى ئېلىپ يۈرگەن ئانىلارنىڭ ھامىلدارلىق مەزگىلى، تۇغۇت مەزگىلى، ئېمىتىش مەزگىلىدە ۋىرۇسنى بوۋاقلارغا تارقىتىشنى كۆرسىتىدۇ. سىرتقى يۈزىدىكى ئانتىگېن (Hب sAg) مۇسبەت ئانىلارنىڭ ٪40-٪50ى بوۋاققا تارقىتىلىدۇ، سىرتقى يۈزىدىكى ئانتىگېن ۋە e ئانتىگېن قوش مۇسبەت ئانىلارنىڭ ٪90-٪100ى بوۋاققا تارقىتىدۇ
 
ئىككىنچى، ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى
ن1. ئەيدىزنى ئانىدىن بالىغا تارقىلىشنى توسۇش: ھامىلىدار ئاياللار بالدۇرراق ئەيدىز كېسىلىنى تەكشۈرۈپ ئېنىق تەكشۈرۈش ئارقىلىق يۇقۇملىنىش ھالىتىنى ئېنىق تەكشۈرۈشى كېرەك. ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلدار ئاياللار دوختۇرنىڭ يېتەكچىلىكىدە ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى قېلىپلاشتۇرۇپ ئىشلىتىپ، دورا ئىشلىتىشتىن بۇرۇن س د 4 + ت لىمفا ھۈجەيرىسى سانى، ۋىرۇس مىقدارىنى تەكشۈرۈش ھەمدە قانغا دائىر، سۈيدۈك ئادىتى، جىگەر ئىقتىدارى، بۆرەك ئىقتىدارى قاتارلىق ئالاقىدار تەكشۈرۈپ يۇقۇملىنىش ئەھۋالىنى تەكشۈرۈپ باھالاپ، دورا ئىشلىتىش لايىھىسىنى بېكىتىشى كېرەك دورا ئىشلىتىش جەريانىدا ھەر ئۈچ ئايدا بىر قېتىم س د 4 + ت  لىمفا ھۈجەيرىسى سانى ۋە ئالاقىدار تەكشۈرۈش، داۋالاش ئۈنۈمى ئېلىپ بېرىلىدۇ ھامىلدار بولۇشنىڭ ئاخىرقى باسقۇچىدا بىر قېتىم ۋىروسنىڭ مىقدارىنى تەكشۈرۈش ھەمدە تۇغۇتتىن بۇرۇن تەكشۈرۈش نەتىجىسىگە ئېرىشىپ ئانىلار بىلەن بوۋاقنىڭ تارقىلىش خەۋپ-خەتىرىنى باھالايدۇ. ئىمكانقەدەر بالىياتقۇنى يېرىپ تۇغۇشنى تاللاپ، تۇغۇت جەريانىنىڭ زىيادە ئۇزاق ئېشىپ كېتىشىدىن ساقلىنىش، ھامىلدار بولۇشنىڭ ئاخىرقى باسقۇچىدىكى ۋىروسنىڭ مىقدارى زىيادە يۇقىرى بولسا، بالىياتقۇنى يېرىپ تۇغۇشنى تاللىسا بولىدۇ. تۇغۇتتا ئەۋرىشىم يان كېسىشدىن ساقلىنىش، سۈنئىي ئۇسۇلدا يېرىش، بالىياتقۇ ئىچىدىكى ھامىلىنىڭ باش تېرىسىنى ئۆلچەش قاتارلىق ئانىلار-بوۋاقلارنىڭ تارقىلىش خەۋپىنى ئاشۇرىدىغان زەخمىلىنىش خاراكتېرلىك مەشغۇلاتلاردىن ساقلىنىش كېرەك. يېڭى تۇغۇلغان بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىن، ئاقىدىغان ئىلمان سۇدا ۋاقتىدا يۇيۇپ، قۇلاق شارچىلىرى بىلەن بۇرۇن بوشلۇقى ۋە ئېغىز بوشلۇقى شىللىق پەردىسىنى تازىلاپ، ئانىسىنىڭ قان، باش سۈيى ۋە ئاجرىتىپ چىقىرىش ۋاقتىنى قىسقارتىپ، تېرىگە ۋە شىللىق پەردىسىگە زىيان يەتكۈزۈشتىن ساقلىنىش كېرەك. بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىن 6-12 سائەت ئىچىدە ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى بالدۇرراق ئىستېمال قىلىپ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك. سۈنئىي ئۇسۇلدا بېقىشنى تەشەببۇس قىلىپ، ئارىلاشما بېقىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش سۈنئىي ئۇسۇلدا بېقىش شارائىتىنى ھازىرلىمىغان ئائىلىلەرنى بېقىش مەزگىلىدە ئانا ۋىروسقا قارشى داۋالاشتا چىڭ تۇرۇپ، بوۋاقلارنىڭ يۇقۇملىنىش خەتىرىنى تۆۋەنلىتىشى، ئانا سۈتىنى ئەڭ ياخشىسى ئالتە ئايدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك. مۇناسىۋەتلىك داۋالاش ئاپپاراتلىرى بوۋاقلاردا 18،12،9،6،3،1 ئايلارغا توشقاندا، ئايرىم-ئايرىم ھالدا ئەۋال ئىگەلەپ ۋە بەدەن تەكشۈرۈپ، بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىنكى ئالتە ھەپتە ۋە ئۈچ ئاي (ياكى ئۇنىڭدىن كېيىن بالدۇرراق) قان ئېلىپ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىشنى بالدۇرراق دىئاگنوز قويۇپ تەكشۈرىدۇ بوۋاققا دەسلەپكى دىئاگنوز قويۇش تەكشۈرۈشى ياكى تەكشۈرۈش نەتىجىسى مەنپىي بولغان بالىلار 12، 18 ئايلاردا ئەيدىز ئانتىتېلاسىنى تاللاپ تەكشۈرتۈش ۋە زۆرۈر تولۇقلاش سىنىقى قوبۇل قىلىشى، ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش ھالىتىنى ئايدىڭلاشتۇرۇش كېرەك 
ن2. سىفلىسنى ئانا-بالىلارئارىسىدا تارقىلىشنى توسۇش: ھامىلدارلىقنىڭ دەسلەپكى مەزگىلى ۋە ھامىلدار بولۇشنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىدە بىر قېتىم سىفلىس تەكشۈرۈش ئېلىپ يۇقۇملىنىش بايقالغان ھامان، دەرھال سىفلىسنى قوغلاپ داۋالاشنى يولغا قويۇپ، خەتەرلىك قىلمىشلاردىن ساقلىنىپ، جورىسىنى سىفلىسدىن يۇقۇملىنىش ئەھۋالىنى تەكشۈرۈشكە سەپەرۋەر قىلىپ، يۇقۇملىنىش ھالىتىنى ئايدىڭلاشتۇرۇپ، يەنە يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك. سىفلىس بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلدار ئانىلار پېنىتسىللىن بىلەن داۋالاش ئۈزۈلۈپ قالسا بىر ھەپتىدىن ئارتۇق داۋالاش ئۈزۈلۈپ قالسا ياكى باشقا دورىلار (پرۇكائىن، باش سىپورا ياكى خوسسىللىن) داۋالاش مەزگىلىدە بىر كۈن ياكى 1كۈندىن ئېشىپ كەتسە، داۋالاش باسقۇچىنى قايتىدىن باشلاش ھەمدە داۋالاشنى باشلاش كېرەك. ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە داۋالاش ئاخىرلاشقاندىن كېيىن ھەر ئايدا بىر قېتىم سىفلىس قان سىنىقى مىقداردا تەكشۈرۈپ، تېمىتىش دەرىجىسىنىڭ ئۆزگىرىشىنى كۆزىتىش، ئۈچ ئاي ئىچىدە سىفلىس قان بىنوپشۇناسلىق تەجرىبىسىنىڭ تېمىتىش دەرىجىسى 4ھەسسە تۆۋەنلىمىگەن ياكى تېمىتىش دەرىجىسى 4ھەسسە تۆۋەنلىمىگەن ياكى تېمىتىش دەرىجىسى 4ھەسسە ئاشمىغان ياكى تەكشۈرۈش نەتىجىسى يەنە بىر قېتىم يۇقۇملىنىش ياكى قايتا قوزغىلىش دەپ ھۆكۈم قىلىنىدۇ، دەرھال يەنە بىر قېتىم سىفلىس داۋالاشنى باشلاش كېرەك. سىفلىس ئانىلار ھامىلىدار بولغان يېڭى تۇغۇلغان بوۋاققا، تۇغۇلغاندىن كېيىن سىفلىس، 50 مىڭ بىرلىك/كىلوگىرام بەدەن ئېغىرلىقى، بىر قېتىم مۇسكۇلغا ئۇكۇل سېلىش(ئىككى تەرەپتىكى ساغرىسى مۇسكۇللىرىغا) بۆلۈنۈپ ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك داۋالاش ئېلىپ بېرىشى كېرەك تۇغۇلغاندا قەرەللىك (3، 6، 9، 12-، 15-، 18- ئايلار) سىفلىس بۇرمىسىمان تەنچىسى ئانتىگىنونالىستىك قان پروگراممىسى سىنىقىنى نورمىلىق تەكشۈرۈش ۋە سىفلىس بۇرمىسىمان قان بىسىمىنى تەكشۈرۈش ۋە زىيارەت قىلىش، تاكى تۇغما سىفلىسنى يوقىتىش ياكى دىئاگنوز قويۇشقىچە. سىفلىسدىن يۇقۇملانغان ئاياللار ئەمچەك ئەتراپى يېرىلىپ كېتىدۇ ۋە سۈت بېزى ياللۇغى بولمىغاندا ئانا سۈتىنى ئېمىتسە بولىدۇ.
ن3. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى ئانا بوۋاقلار ئارىسىدا تارقىلىشىنى توسۇش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى يۈزىدىكى ئانتىگېن مۇسبەت ھامىلىدار ئاياللار تۇغۇلغان يېڭى تۇغۇلغان بوۋاققا تۇغۇلغاندىن كېيىن تۇغۇلغاندىن كېيىنكى 12 سائەت ئىچىدە بالدۇرراق ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئىممۇنىتېتلىق شارسىمان ئاقسىلى ۋە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئەملەش ھەمدە 1-ئاي ۋە 6-ئايدا ئايرىم-ئايرىم 2-ئوكۇل ۋە ئۈچىنچى يىڭنە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئەملەش ئەگەر ھامىلدار ئايال Hب eAg مۇسبەت ياكى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنىڭ د ن ئا سەۋىيىسى > 2× 105IU/ml بولسا، ۋىروسقا قارشى دورا بىلەن داۋالاش كېرەك. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانىسىنىڭ ھامىلدارلىق مەزگىلىدە تۇز، ياغ مىقدارى تۆۋەن، مايسىز يېمەك-ئىچمەك، قەرەللىك ھالدا جىگەر ئىقتىدارىنى تەكشۈرۈپ، تۇغۇلغان بوۋاقنى ئانا سۈتى بىلەن ئېمىتسە بولىدۇ. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانىسى تۇغۇلغان بوۋاقلار پۈتۈن مۇساپىدە ئەملەنگەندىن كېيىن 1-2 ئايدا ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى تەكشۈرۈپ، يۇقۇملىنىش ئەھۋالىنى ۋاقتىدا ئايدىڭلاشتۇرۇش كېرەك 
 
ئۈچىنچى، خەلققە نەپ يەتكۈزۈش سىياسەتلىرى
ن1. ئەيدىز كېسىلى: ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان ھامىلىدار ئانىلار ھەر قېتىم ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش نۇقتىسى ياكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە قارشى داۋالاش مەركىزىدە ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش، مۇناسىۋەتلىك تەكشۈرۈش، مەلۇم سوممىدا تەكشۈرتۈش، بالنىستتا يېتىپ تۇغۇش ياردەم پۇلى ۋە بوۋاقلارغا سۈت پاراشوكى تولۇقلىما بېرىش قاتارلىق سىياسەتلەر بار. ئەيدىز كېسىلى مۇسبەت ھامىلىدار ئاياللار تۇغقان بوۋاققا ھەقسىز ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنىڭ بىلەن بىللە داۋالاش ۋە ئۇنىڭ بىلەن بىللە تەكشۇرۇش قىلىش ھامىلىدار ئاياللارنىڭ ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە تۇغۇت بۆلۈمى ئامبولاتورىيەسىدە بىر قېتىملىق ھەقسىز قان ئېلىش تەكشۈرۈشىدىن بەھرىمەن بولىدۇ ئەگەر ھامىلدار ئاياللار ئەيدىز كېسىلى دەسلەپكى قەدەمدە مۇسبەت بولسا، يەنە بىر قېتىم ھەقسىز قان ئېلىش ھەمدە ھەقسىز جەزىملەشتۈرۈش سىنىقىدىن بەھرىمەن بولىدۇ ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللار ۋە تۇغقان بالىلار ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى دورىلار ۋە پۇرسەت خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش دورىلىرىدىن ھەقسىز بەھرىمەن بولىدۇ ۋىروسقا قارشى دورىلارنى ئىشلىتىشتىن بۇرۇن ۋە دورا ئىشلىتىش جەريانىدا ھەقسىز تەكشۈرۈشتىن بەھرىمان بولىدۇ.
2ن. سىفلىس: دۆلەت بارلىق ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ھەقسىز ئەيدىز، سىفلىس ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى مەسلىھەت بېرىش، سىفلىس مۇسبەت ھامىلدار ئاياللار ۋە تۇغۇلغان بوۋاقلارنى ھەقسىز ئەگىشىپ تەشۇرۇش قىلىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدۇ سىفلىس بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلىدار ئاياللارنى ھەقسىز قېلىپلاشتۇرۇپ داۋالاش بىلەن تەمىنلەيدۇ دوختۇرخانىدا يېتىپ تۇغۇلغان سىفلىس ھامىلدار ئاياللاردىن يۇقۇملانغان بولسا، تۇغۇلغان بالىلار ھەقسىز ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك داۋالاش، تۇغما سىفلىس بىلەن داۋالاش ۋە ئەگىشىپ زىيارەت قىلىش مۇلازىمىتىدىن بەھرىمان بولىدۇ
ن3. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى: دۆلەت بارلىق ھامىلىدار-تۇغۇتلۇق ئاياللارغا ھەقسىز ئەيدىز، سىفلىس ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى مەسلىھەت بېرىش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيدۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى يۈزىدىكى ئانتىگېن مۇسبەت ھامىلىدار ئاياللار تۇغقان بوۋاققا ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئىممۇنىتېتلىق شارسىمان ئاقسىلنى ھەقسىز ئۇرغۇزۇش ھامىلدار ئاياللارنىڭ ھامىلدارلىق مەزگىلىدە تۇغۇت بۆلۈمى ئامبولاتورىيىسىدە بىر قېتىملىق ھەقسىز ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى يۈزىدىكى ئانتىگېن تەكشۈرۈشتىن بەھرىمان بولىدۇ.