بۇنداق «پۇشايمان دورىسىنى» يېسىڭىز بولىدۇ، لېكىن قالايمىقان يېمەڭ! شياۋلى يېقىندا سىرتقا ساياھەتكە چىقىپ، يىڭنە سانجىلىپ يارىلانغاندەك ھېس قىلغان، يارا ئېغىزى كۆرۈنەرلىك بولمىدى، ئىلگىرى كۆرگەن ئەيدىز توغرىسىدىكى خەۋەرلەرنى ئويلىغانسېرى قورقۇپ، ئالدىراپ ئامبولاتورىيەگە كېلىپ، ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ يۇقۇملىنىشىنى توسىدىغان «پۇشايمان دورىسى» ئىچىشنى تەلەپ قىلدى.
ئامبۇلاتورىيەدە خىزمەت قىلغاندا، شياۋلىغا ئوخشاش ئەيدىز توسۇش دورىسى ئىچىش كېرەكمۇ يوق دەپ مەسلىھەت سورايدىغان نۇرغۇن كىشىلەرگە ئۇچرايدۇ. ئۇنداقتا دورا ئىچىشكە زادى قانداق ھۆكۈم قىلىش كېرەك؟
ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىش يوللىرىنى يىغىنچاقلىغاندا قان، بىخەتەر بولمىغان قىلمىش ۋە ئانىدىن بوۋاققا تىك تارقىلىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. نۆۋەتتە ئورگان تەرەپ ئېلان قىلغان ئەيدىزنىڭ تارقىلىش ۋەزىيىتىدىن قارىغاندا، ئەيدىزنىڭ قان ئارقىلىق تارقىلىشى، ئانىدىن بالىلارنىڭ تارقىلىشى نۆۋەتتە ئاساسەن كونترول قىلىنماقتا، ھازىرقى ئەڭ ئاساسلىق تارقىلىش شەكلى بىخەتەر بولمىغان قىلمىش.
يۇقىرىدىكى ئۈچ چوڭ يولدىن باشقا، تۆۋەندىكى ھەرىكەتلەر ئادەتتە ئەيدىز تارقىلىپ قالمايدۇ دەپ قارالغان:
ن1.ئادەتتىكى كۈندىلىك ئۇچرىشىشلار، مەسىلەن قول ئېلىشىش، قۇچاقلاش، سۆيۈشۈش(قائىدە خاراكتېرلىك ياكى مەڭزىنى سۆيۈش)، ئورتاق تەرەت تۇڭى، سۇ ئۈزۈش كۆلچىكى، ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان تېلېفون، ئىشىك تۇتقۇچى قاتارلىقلاردىن يۇقمايدۇ
ن2. ئورتاق قاچا-قۇچىلارنى ئورتاق ئىشلىتىش، مەسىلەن ئائىلىدە ياكى دوستلار ئارىسىدا بىللە تاماق يېيىش، ئىستاكاننى ئورتاق ئىشلىتىش، سۈمۈرۈش نەيچىسىنى ئورتاق ئىشلىتىش، قاچا-قۇچىلارنى ئورتاق ئىشلىتىش(قارشى تەرەپنىڭ ئېغىز بوشلۇقىدا يارا بولسىمۇ).
ن 3. سۆيۈشۈش، چوڭقۇر سۆيۈشكەن تەقدىردىمۇ، ئىككى تەرەپنىڭ ئېغىز بوشلۇقىدا زور مىقداردا قان چىققان يارا بولمىسىلا، ئادەتتە خەتەر ناھايىتى تۆۋەن دەپ قارايدۇ.
ن4.باشقا بەدەن سۇيۇقلۇقى بىلەن ئۇچراشقاندا، مەسىلەن قارشى تەرەپنىڭ تەر سۇيۇقلۇقى، كۆز يېشى، سۈيدۈك، چوڭ تەرىتى قاتارلىقلار بىلەن ئۇچراشسا ئادەتتە تارقىلىپ كەتمەيدۇ دەپ قارىلىدۇ
ن5. پاشا چىقىش، ئەيدىز كېسىلى ھاشارەت تېنىدە ھايات قالالمايدۇ ياكى كۆپىيىشكە ئامالسىز قالغاچقا، پاشا، بۈرگە قاتارلىقلار تەرىپىدىن چىقىپ ئەيدىز تارقىلالمايدۇ.
ن6. ئەرمەك ھايۋانلاربىلەن ئۇچراشسا، ئەرمەك ھايۋانلاربىلەن ئۇچراشقاندا ، ئەرمەك ھايۋانلار يالىغاندا ئەيدىز تارقىتىپ قويمايدۇ، لېكىن باشقا باكتېرىيە، ۋىرۇس ۋە پارازىت قۇرتلارنىڭ تارقىلىشىدىن ئېھتىيات قىلىش كېرەك.
ن7. ھاۋا ۋە كۆپۈكچە: يۆتەل، چۈشكۈرۈش، ئوخشاش بىر ياتاقتا تۇرسا ئەيدىز تارقىلىپ كەتمەيدۇ.
8ن. كىيىم ۋە كارىۋات بۇيۇملىرىدىن ئەيدىز كېسىلى تارقالمايدۇ: كىيىم-كېچەك، لۆڭگە، كىرلىك، ياستۇق ئىشلەتكەندە تارقىمايدۇ
شۇڭا كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئەيدىز بىمارلىرى بىلەن نورمال ئۇچرىشىشتا يۇقۇملىنىش خەۋپى يوق بولۇپ، "ئەي ئۆزگىرىشى توغرىسىدا پاراڭلىشىش" ھاجەتسىز.
ئەيدىزنىڭ ئاشكارىلىنىپ قالغاندىن كېيىنكى ئالدىنى ئېلىش (قىسقارتىلىپ PEP) يەنى بىز دەۋاتقان «پۇشايمان دورىسى» يېيىش ئەيدىز بىلەن تېخى يۇقۇملانمىغان كىشىلەردە خەتەرلىك قىلمىش يۈز بېرىپ 72 سائەت ئىچىدە ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى ئىچىپ، ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۇسۇلىنى كۆرسىتىدۇ.
ئالاقىدار تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، ئەيدىز كېسىلى ئاشكارىلانغاندىن كېيىن توسۇش نىسبىتى ٪80تىن يۇقىرى بولۇپ، ئادەتتە ئاشكارىلانغان قىلمىشلار يۈز بەرگەندىن كېيىن قانچە بالدۇر دورا ئىچسە، توسۇش نىسبىتى شۇنچە يۇقىرى بولىدۇ، ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئىككى سائەت ئىچىدە دورا ئىچىش ئەڭ ياخشى بولۇپ، ئەڭ ئۇزۇن بولغاندا 72 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.
شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى، ئەيدىز كېسىلى ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئېلىش جىددىي ئەھۋالدىكى ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى بولۇپ، دائىم ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولۇش ئېھتىماللىقى بولغان شەخسلەرگە ماس كەلمەيدۇ. ئاشكارىلانغاندىن كېيىنكى ئالدىنى ئېلىش باشلاشتىن بۇرۇن ۋە ئىشلەتكەندىن كېيىن دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ئالاقىدار تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىپ، ئۇدا 28 كۈن دورا ئىچىش، دورىنىڭ قاندا ئۈنۈملۈك قويۇقلۇقىنى ساقلاشقا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، قاندا ئۈنۈملۈك قويۇقلۇقنى ساقلاشقا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، دورىنىڭ قاندا ئۈنۈملۈك قويۇقلۇقىنى ساقلاشقا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، دورىنىڭ قاندا ئۈنۈملۈك قويۇقلۇقىنى ساقلاش كىرەك
يەنە بىر نۇقتا شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى، گەرچە ئەيدىز ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئالغاندا ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىشنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالغىلى بولسىمۇ، ئەمما 100 پىرسەنت ئۈنۈملۈك بولمايدۇ باشقا ئادەتتىكى ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۇسۇللىرىنىڭ ئورنىنىمۇ ئالغىلى بولمايدۇ. خىزمەت تۇرمۇشىدا بىز يەنە مونۇلارغا دىققەت قىلىشىمىز كىرەك:
ن1. ئۆزىنى پاكىز سۆيۈش، بىخەتەرلىك قاپچۇقىنى قېلىپلاشتۇرۇپ ئىشلىتىش، خەتەرلىك قىلمىش يۈز بەرمەسلىك كېرەك.
ن2.زەھەر چېكىش قەتئىي مەنئىي قىلىنىدۇ، باشقىلار بىلەن ئورتاق شىپرىس ئىشلەتمەسلىك كېرەك.
ن3. قان بۇيۇملىرىنى خالىغانچە ئىشلەتمەسلىك كېرەك.
ن4. چىش چوتكىسى، ساقال ئالغۇچ، يۈز قىرغۇچ قاتارلىق شەخسىي بۇيۇملارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك كېرەك
