【双语】上药后，你骨质疏松了吗？
دورا بەرگەندىن كېيىن، سۆڭەك شالاڭلىشىپ كەتتىمۇ؟
دورا بەرگەندىن كېيىن، سۆڭەك شالاڭلىشىپ كەتتىمۇ؟
随着抗HIV病毒治疗几十年的发展，艾滋病已经由当年的洪水猛兽，变成了现在可防可控、如同糖尿病的慢性病，患者的预期寿命也显著提升，已接近普通人的预期寿命。但也不可避免的出现了与年龄、疾病及治疗相关的并发症，其中包括HIV相关骨质疏松。
什么是骨质疏松？
骨质疏松是一种代谢性骨病，主要由于骨量丢失与降低、骨组织微结构破坏、骨脆性增加，导致患者容易出现骨折的全身代谢性骨病。
2006年一项综合了12项横断面研究的Meta分析发现，在总计884例HIV感染者中，有67%患有骨质减少或骨质疏松，分别是同年龄阶段未感染HIV对照组的6.4倍和3.7倍。与未感染HIV人群相比，HIV/AIDS患者脊柱、髋部和手腕部骨折的发生率高出约60%。
骨质疏松的危险因素是什么？
骨质疏松症有很多危险因素。传统的危险因素包括：
年龄：随着年龄的增长，骨质疏松症的风险增加。
性别：与男性相比，女性的骨骼更小，更年期后由于荷尔蒙变化而失去骨骼的速度更快。
种族：对白人和亚洲妇女来说，骨质疏松症的风险最大。
家族史：骨质疏松症往往在家庭中运行。
不良饮食：低钙和维生素D缺乏的饮食会增加骨质疏松症的风险。
缺乏运动：身体缺少活动会使骨骼变得脆弱。
吸烟：吸烟会增加患骨质疏松症的风险。
酒精：过多的酒精会导致骨质流失和骨折。
HIV感染者特定的危险因素包括
HIV直接影响
1. HIV 及其蛋白组分在骨质疏松中的作用。研究发现在体内，HIV可感染破骨细胞并在其中复制，且没有明显的细胞毒性作用。HIV可促进破骨细胞前体由血液向骨骼迁移，有助于将破骨细胞募集到骨骼上以及成熟破骨细胞在骨骼上的黏附，还会增强破骨细胞的骨吸收活性。研究发现某些HIV蛋白也会影响骨骼代谢。gp120和p55gag对成骨细胞有直接毒性作用。gp120还可干扰Runt相关转录因子-2的表达，影响骨髓间充质干细胞向成骨细胞分化从而减少成骨细胞数量，减少骨形成。
2. 慢性炎症在骨质疏松中的作用。HIV感染会导致持续慢性炎症反应，并常伴有持续高水平的细胞因子。这些细胞因子，最终可激活破骨细胞导致骨吸收。
代谢与激素失衡对骨密度的影响。研究发现，HIV感染者的CD4细胞和CD8 T淋巴细胞功能改变可能损害糖酵解，对葡萄糖代谢产生不利影响。2009－2010年在美国接受治疗的成年HIV/AIDS患者中，糖尿病（di⁃abetes mellitus，DM）患病率为10.3％。在调整了年龄，性别，种族/族裔，教育程度，社会经济地位，肥胖症和丙型肝炎病毒（HCV）合并感染混杂因素后，HIV/AIDS患者DM患病率比普通人群成年人高3.8％。而研究发现糖尿病会影响骨密度，糖尿病患者发生脆性骨折风险比非糖尿病患者高。
HIV还会对多个内分泌腺产生作用，并通过影响体内多种激素的分泌水平导致骨代谢异常，甚至导致骨质疏松。人体分泌的大部分激素对骨代谢都有或多或少的影响，其中影响较大的包括生长激素、雌激素、甲状旁腺激素和降钙素。
ART 对骨密度的影响研究。发现，与较高的骨丢失率相关的是以核苷类反转录酶抑制剂（NRTIs）和蛋白酶抑制剂（PIs）为基础的ART。但首先需要明确的是，其益处远远超过将来发生骨病的任何风险。当前的世界卫生组织（WHO）指南建议，无论CD4细胞计数如何，所有HIV感染者都应尽早开始治疗。对国际大型队列EuroSIDA分析发现，暴露于TDF是HIV/AIDS患者骨折的独立危险因素，使用含TDF方案的骨折风险是使用不含TDF方案患者的2倍。
免疫重建对骨密度的影响。ART后的免疫重建炎症综合征（IRIS）也可导致骨质流失。在57例接受ART病毒学抑制的患者中，低骨密度的患者继续表现出较高水平的活化CD8细胞，但无活化的CD4细胞，这表明尽管进行了病毒学抑制，某些免疫活化仍可导致骨密度降低。
骨质疏松有哪些症状?
轻者可无明显症状，极易被忽视，所以被称为“寂静的疾病”。随着病情的进展，骨量的不断损失，患者感觉到乏力，腰背容易疼痛，甚至全身骨痛。跌倒、摔落时，更容易发生骨折。严重骨质疏松还可导致身体出现驼背等变形情况。
骨密度测试(通常基于双能X线吸收测定法（DXA）)用于测量骨骼健康。这种无痛测试被用于诊断骨质疏松症。
预防骨质疏松可以采取哪些措施?
吃富含钙和维生素D的健康饮食。富含钙的食物包括牛奶和其他乳制品、西兰花、沙丁鱼、豆腐和杏仁。牛奶富含维生素D，蛋黄、咸水鱼和肝脏也富含维生素D。也可以服用钙和维生素D补充剂。
多运动。多锻炼身体，可以使骨骼更强壮，有助于减缓骨质流失。
不抽烟。
少喝酒。如果你喝酒，请适量饮酒。
如何治疗骨质疏松?
治疗骨质疏松的方法包括吃富含钙和维生素D的健康饮食，并定期锻炼以改善骨骼健康。也有药物帮助预防和治疗骨质疏松。
患有骨质疏松症的人也需要避免跌倒，以免导致骨折。 对于骨质疏松的HIV感染者，健康的生活方式、均衡的饮食、充足的日照、规律的运动更加有助于骨骼肌肉的健康强壮。
参考文章：孟炜晴, 张福杰. HIV 相关骨质疏松研究进展[J]. 中国艾滋病性病
什么是骨质疏松？
骨质疏松是一种代谢性骨病，主要由于骨量丢失与降低、骨组织微结构破坏、骨脆性增加，导致患者容易出现骨折的全身代谢性骨病。
2006年一项综合了12项横断面研究的Meta分析发现，在总计884例HIV感染者中，有67%患有骨质减少或骨质疏松，分别是同年龄阶段未感染HIV对照组的6.4倍和3.7倍。与未感染HIV人群相比，HIV/AIDS患者脊柱、髋部和手腕部骨折的发生率高出约60%。
骨质疏松的危险因素是什么？
骨质疏松症有很多危险因素。传统的危险因素包括：
年龄：随着年龄的增长，骨质疏松症的风险增加。
性别：与男性相比，女性的骨骼更小，更年期后由于荷尔蒙变化而失去骨骼的速度更快。
种族：对白人和亚洲妇女来说，骨质疏松症的风险最大。
家族史：骨质疏松症往往在家庭中运行。
不良饮食：低钙和维生素D缺乏的饮食会增加骨质疏松症的风险。
缺乏运动：身体缺少活动会使骨骼变得脆弱。
吸烟：吸烟会增加患骨质疏松症的风险。
酒精：过多的酒精会导致骨质流失和骨折。
HIV感染者特定的危险因素包括
HIV直接影响
1. HIV 及其蛋白组分在骨质疏松中的作用。研究发现在体内，HIV可感染破骨细胞并在其中复制，且没有明显的细胞毒性作用。HIV可促进破骨细胞前体由血液向骨骼迁移，有助于将破骨细胞募集到骨骼上以及成熟破骨细胞在骨骼上的黏附，还会增强破骨细胞的骨吸收活性。研究发现某些HIV蛋白也会影响骨骼代谢。gp120和p55gag对成骨细胞有直接毒性作用。gp120还可干扰Runt相关转录因子-2的表达，影响骨髓间充质干细胞向成骨细胞分化从而减少成骨细胞数量，减少骨形成。
2. 慢性炎症在骨质疏松中的作用。HIV感染会导致持续慢性炎症反应，并常伴有持续高水平的细胞因子。这些细胞因子，最终可激活破骨细胞导致骨吸收。
代谢与激素失衡对骨密度的影响。研究发现，HIV感染者的CD4细胞和CD8 T淋巴细胞功能改变可能损害糖酵解，对葡萄糖代谢产生不利影响。2009－2010年在美国接受治疗的成年HIV/AIDS患者中，糖尿病（di⁃abetes mellitus，DM）患病率为10.3％。在调整了年龄，性别，种族/族裔，教育程度，社会经济地位，肥胖症和丙型肝炎病毒（HCV）合并感染混杂因素后，HIV/AIDS患者DM患病率比普通人群成年人高3.8％。而研究发现糖尿病会影响骨密度，糖尿病患者发生脆性骨折风险比非糖尿病患者高。
HIV还会对多个内分泌腺产生作用，并通过影响体内多种激素的分泌水平导致骨代谢异常，甚至导致骨质疏松。人体分泌的大部分激素对骨代谢都有或多或少的影响，其中影响较大的包括生长激素、雌激素、甲状旁腺激素和降钙素。
ART 对骨密度的影响研究。发现，与较高的骨丢失率相关的是以核苷类反转录酶抑制剂（NRTIs）和蛋白酶抑制剂（PIs）为基础的ART。但首先需要明确的是，其益处远远超过将来发生骨病的任何风险。当前的世界卫生组织（WHO）指南建议，无论CD4细胞计数如何，所有HIV感染者都应尽早开始治疗。对国际大型队列EuroSIDA分析发现，暴露于TDF是HIV/AIDS患者骨折的独立危险因素，使用含TDF方案的骨折风险是使用不含TDF方案患者的2倍。
免疫重建对骨密度的影响。ART后的免疫重建炎症综合征（IRIS）也可导致骨质流失。在57例接受ART病毒学抑制的患者中，低骨密度的患者继续表现出较高水平的活化CD8细胞，但无活化的CD4细胞，这表明尽管进行了病毒学抑制，某些免疫活化仍可导致骨密度降低。
骨质疏松有哪些症状?
轻者可无明显症状，极易被忽视，所以被称为“寂静的疾病”。随着病情的进展，骨量的不断损失，患者感觉到乏力，腰背容易疼痛，甚至全身骨痛。跌倒、摔落时，更容易发生骨折。严重骨质疏松还可导致身体出现驼背等变形情况。
骨密度测试(通常基于双能X线吸收测定法（DXA）)用于测量骨骼健康。这种无痛测试被用于诊断骨质疏松症。
预防骨质疏松可以采取哪些措施?
吃富含钙和维生素D的健康饮食。富含钙的食物包括牛奶和其他乳制品、西兰花、沙丁鱼、豆腐和杏仁。牛奶富含维生素D，蛋黄、咸水鱼和肝脏也富含维生素D。也可以服用钙和维生素D补充剂。
多运动。多锻炼身体，可以使骨骼更强壮，有助于减缓骨质流失。
不抽烟。
少喝酒。如果你喝酒，请适量饮酒。
如何治疗骨质疏松?
治疗骨质疏松的方法包括吃富含钙和维生素D的健康饮食，并定期锻炼以改善骨骼健康。也有药物帮助预防和治疗骨质疏松。
患有骨质疏松症的人也需要避免跌倒，以免导致骨折。 对于骨质疏松的HIV感染者，健康的生活方式、均衡的饮食、充足的日照、规律的运动更加有助于骨骼肌肉的健康强壮。
参考文章：孟炜晴, 张福杰. HIV 相关骨质疏松研究进展[J]. 中国艾滋病性病
دورا بەرگەندىن كېيىن، سۆڭەك شالاڭلىشىپ كەتتىمۇ؟
ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاشنىڭ نەچچە ئون يىللىق تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، ئەيدىز كېسىلى ئەينى يىللاردىكى كەلكۈندىن ھازىر ئالدىنى ئالغىلى، كونترول قىلغىلى بولىدىغان، خۇددى دىئابىت كېسىلىگە ئوخشايدىغان ئاستا خاراكتېرلىك كېسەلگە ئايلاندى، بىمارلارنىڭ مۆلچەردىكى ئۆمرىمۇ كۆرۈنەرلىك ئاشتى، ئادەتتىكى كىشىلەرنىڭ مۆلچەردىكى ئۆمرىگە يېقىنلاشتى. لېكىن يېشى، كېسەللىك ۋە داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك ئەگەشمە كېسەللىكلەرنىڭ پەيدا بولۇشىدىن ساقلانغىلى بولمايدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە ئەيدىز غا مۇناسىۋەتلىك سۆڭەك شالاڭلىشىشمۇ بار
سۆڭەك شالاڭلىشىش دېگەن نېمە؟
سۆڭەك شالاڭلىشىش بىر خىل مېتابولىزم خاراكتېرلىك سۆڭەك كېسىلى بولۇپ، ئاساسلىقى سۆڭەك مىقدارى يوقاپ كېتىش ۋە تۆۋەنلەش، سۆڭەك توقۇلمىلىرىنىڭ مىكرو قۇرۇلمىسى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراش، سۆڭەك چۈرۈكلىكىنىڭ ئېشىشى سەۋەبىدىن بىماردا سۆڭەك سۇنۇش پۈتۈن بەدەندىكى مېتابولىزم خاراكتېرلىك سۆڭەك كېسىلى كۆرۈلىدۇ
ب2006-يىلى 12 تۈرلۈك توغرا كەسمە يۈز تەتقىقاتىنى ئومۇملاشتۇرغان مېتا تەھلىل قىلىپ بايقىشىچە، جەمئىي 884 ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ ٪67ى سۆڭەك ماددىسى ئازايغان ياكى سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە گىرىپتار بولغان، ئۇلار ئوخشاش ياش باسقۇچىدا ئەيدىز سېلىشتۇرما گۇرۇپپىسىنىڭ 6.4 ھەسسىسىسى ۋە 3.7ھەسسىسىگە توغرا كېلىدىكەن. ئەيدىز يۇقۇملانمىغان كىشىلەرگە سېلىشتۇرغاندا، ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ ئومۇرتقا تۈۋرۈكى، غول قىسمى ۋە قول بېغىشى سۇنغانلارنىڭ يۈز بېرىش نىسبىتى تەخمىنەن ٪60 يۇقىرى
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ خەتەرلىك ئامىلى نېمە؟
سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىدە نۇرغۇن خەتەرلىك ئامىللار بار. ئەنئەنىۋى خەتەرلىك ئامىللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
ياش: ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنىڭ خەتىرى ئاشىدۇ
جىنسى: ئەرلەرگە سېلىشتۇرغاندا، ئاياللارنىڭ سۆڭىكى تېخىمۇ كىچىك، ھەيز دەۋرىدىن كېيىن ھورموننىڭ ئۆزگىرىشى سەۋەبىدىن سۆڭەكتىن ئايرىلىش سۈرئىتى تېخىمۇ تېز بولىدۇ
ئىرقى: ئاق تەنلىك ۋە ئاسىيا ئاياللىرىغا نىسبەتەن ئېيتقاندا، سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنىڭ خەتىرى ئەڭ چوڭ.
جەمەت تارىخى: سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلى ھەمىشە ئائىلىدە يۈرگۈزۈلىدۇ
ناچار يېمەك-ئىچمەك: كالتسىي تۆۋەن ۋە ۋىتامىن د كەمچىل بولغان يېمەك-ئىچمەك سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنىڭ خەتىرىنى ئاشۇرىدۇ
ھەرىكەت كەمچىل بولۇش: بەدەندە ھەركەت كەمچىل بولۇش سۆڭەكنى ئاجىزلاشتۇرىۋېتىدۇ
تاماكا چېكىش: تاماكا چېكىش سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە گىرىپتار بولۇش خەۋپىنى ئاشۇرىدۇ
ئىسپىرت: زىيادە كۆپ ئىسپىرت سۆڭەك ماددىسىنىڭ يوقاپ كېتىشىنى ۋە سۆڭەك سۇنۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ
ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىنىڭ ئالاھىدە خەتەرلىك ئامىللىرى
ئەيدىز بىۋاستە تەسىر كۆرسىتىدۇ
ن1. ئەيدىز ۋە ئۇنىڭ ئاقسىل تەركىبىنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىشتىكى رولى. تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، بەدەندە ئەيدىز سۆڭەك يېرىلىپ كەتكەن ھۈجەيرىلەر بىلەن يۇقۇملىنىدىكەن ھەمدە ئۇنىڭ ئىچىدە كۆپەيتىلىدىكەن ھەمدە ھۈجەيرىنىڭ روشەن زەھەرلىك رولى يوق ئىكەن. ئەيدىز سۆڭەك يېرىش ھۈجەيرىسىنىڭ ئالدى تەنچىسىنىڭ قاندىن سۆڭەككە يۆتكىلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، سۆڭەك يېرىلىدىغان ھۈجەيرىلەرنى سۆڭەككە يىغىشقا ۋە پىشىپ يېتىلگەن سۆڭەك يېرىش ھۈجەيرىلىرىنىڭ سۆڭەككە يېپىشىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، يەنە سۆڭەك يېرىلىش ھۈجەيرىلىرىنىڭ سۈمۈرۈش ئاكتىپلىقىنى كۈچەيتىدۇ. تەتقىقاتلاردا بايقىلىشىچە، بەزى ئەيدىز ئاقسىلىمۇ سۆڭەكنىڭ مېتابولىزىمىغا تەسىر كۆرسىتىدىكەن. 120گ پ ۋە پ 55 گ ئا گ نىڭ سۆڭەك ھۈجەيرىلىرىگە بىۋاستە زەھەرلىك رولى بار 120 گ پ يەنە ر ئۇ ن ت نىڭ ئالاقىدار ئايلانما خاتىرىلەش فاكتورى-2نىڭ ئىپادىلىنىشىگە تەسىر يەتكۈزۈپ، يىلىك ئارىسىدىكى غول ھۈجەيرىنىڭ سۆڭەك ھۈجەيرىسىگە بۆلۈنۈشىگە تەسىر يەتكۈزۈپ، سۆڭەك ھۈجەيرىلىرىنىڭ سانىنى ئازايتىپ، سۆڭەكنىڭ شەكىللىنىشىنى ئازايتىدۇ
ن2. ئاستا خاراكتېرلىك ياللۇغنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىشتىكى رولى. ئەيدىز يۇقۇملىنىش داۋاملىق سوزۇلما خاراكتېرلىك ياللۇغ رېئاكسىيىسىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ ھەمدە دائىم يۇقىرى سەۋىيەلىك ھۈجەيرە فاكتورىغا ھەمراھ بولىدۇ. بۇ ھۈجەيرە فاكتورى ئاخىرىدا سۆڭەك يېرىلغان ھۈجەيرىلەرنى قوزغىتىپ سۆڭەك سۈمۈرۈشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ
مېتابولىزم ۋە ھورموننىڭ تەڭپۇڭسىزلىقىنىڭ سۆڭەك زىچلىقىغا بولغان تەسىرى . تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ س د 4 ھۈجەيرىسى ۋە س د 8 ت لىمفا ھۈجەيرىسى ئىقتىدارىنىڭ ئۆزگىرىشى شېكەر ئېچىتىشقا زىيان يەتكۈزۈپ، گلۇكوزىنىڭ مېتابولىزىمىغا پايدىسىز تەسىر كۆرسىتىدىكەن. 2009-يىلىدىن 2010-يىلىغىچە ئامېرىكىدا داۋالانغان قۇرامىغا يەتكەن ئەيدىز بىمارلىرى ئىچىدە دىبىس مېللىتس، د م نىڭ كېسەللىك نىسبىتى ٪10.3 بولغان. ياش، جىنسى، ئىرق / مىللەت پۇشتىدىن بولغانلار، مەدەنىيەت سەۋىيىسى، ئىجتىمائىي ئىقتىسادىي ئورنى، سېمىزلىك كېسىلى ۋە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىرلىشىپ ئارىلاشما ئامىللار بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن، ئەيدىز بىمارلىرى د م نىڭ كېسەللىك نىسبىتى ئادەتتىكى كىشىلەر توپىدىكى قۇرامىغا يەتكەنلەردىن 3.8٪ يۇقىرى بولدى. تەتقىقاتلاردا بايقىلىشىچە، دىئابىت كېسىلى سۆڭەك زىچلىقىغا تەسىر كۆرسىتىدىكەن، دىئابىت كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلارنىڭ چۈرۈك سۆڭەك سۇنۇش خەۋپى دىئابىت كېسىلىگە گىرىپتار بولمىغانلارنىڭكىدىن يۇقىرى ئىكەن
ئەيدىز يەنە نۇرغۇن ئىچكى ئاجراتما بەزلەرگە رول ئوينايدۇ ھەمدە بەدەندىكى كۆپ خىل ھورموننىڭ ئاجرىتىپ چىقىرىش سەۋىيىسىگە تەسىر كۆرسىتىش ئارقىلىق سۆڭەك ماددا ئالماشتۇرۇش بىنورماللىقىنى ھەتتا سۆڭەك شالاڭلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئادەم بەدىنى ئاجرىتىپ چىقارغان كۆپ قىسىم ھورمون سۆڭەك ماددا ئالماشتۇرۇشقا ئازدۇر-ئازدىن تەسىر كۆرسىتىدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە ئۆسۈش ھورمۇنى، ئانىلىق ھورمون، قالقانسىمان يان بېزى ھورمۇنى ۋە كالتىسىي چۈشۈرۈش ھورمۇنى بار
ئا ر ت نىڭ سۆڭەك زىچلىقىغا بولغان تەسىرى تەتقىقاتى بايقىلىشىچە، سۆڭەكنىڭ يوقاپ كېتىش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى بولغىنى يادرو پىكسېد تۈرىدىكى تەتۈر خاتىرلەش ئېنزىمىنى تىزگىنلىگۈچ ۋە ئاقسىل ئېنزىمىنى تىزگىنلىگۈچى دورىلارنى ئاساس قىلغان ئا ر ت ئىكەن. بىراق ئالدى بىلەن ئېنىق بولۇشقا تېگىشلىك يېرى شۇكى ، ئۇنىڭ پايدىسى كەلگۈسىدە سۆڭەك كېسىلى يۈز بېرىشنىڭ ھەرقانداق خەۋپ – خەتىرىدىن خېلىلا ئېشىپ كېتىدۇ . نۆۋەتتىكى دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى قوللانمىسىدا س د 4 ھۈجەيرە سانى قانداق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، بارلىق ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى بالدۇرراق داۋالاش تەكلىپىنى بەردى. خەلقئارادىكى چوڭ تىپتىكى سەپ قاتارىدىكى تەھلىل قىلىپ بايقىشىچە، ت ي ف ئاشكارىلىنىشى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ سۆڭىكى سۇنغان مۇستەقىل خەتەرلىك ئامىل ئىكەن، ت د ف لايىھىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان سۆڭەك سۇنۇش خەۋپى ت د ف لايىھىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالمىغان بىمارلارنىڭكىدىن ئىككى ھەسسە يۇقىرى ئىكەن
ئىممۇنىتېتنى قايتا قۇرۇشنىڭ سۆڭەك زىچلىقىغا بولغان تەسىرى. ئا ر ت دىن كېيىنكى ئىممۇنىتېت قايتا قۇرۇلغان ياللۇغ سىندرومى مۇ سۆڭەك ماددىسىنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئا ر ت ۋىروسشۇناسلىقنىڭ تىزگىنلىشىنى قوبۇل قىلغان 57 بىمار ئىچىدە، سۆڭەك زىچلىقى تۆۋەن بىمارلاردا س د 8 ھۈجەيرىسىنى داۋاملىق جانلاندۇرۇش داۋاملىق ئىپادىلەندى، بىراق جانلانمىغان س د 4 ھۈجەيرىسى جانلانمىغان س د 4 ھۈجەيرىسى ۋىروسشۇناسلىقنى تىزگىنلىگەن بولسىمۇ، بەزى ئىممۇنىتېتنىڭ جانلىنىشىنىڭ يەنىلا سۆڭەك زىچلىقىنىڭ تۆۋەنلەپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ قانداق كېسەللىك ئالامەتلىرى بار؟
يېنىكلەردە روشەن كېسەللىك ئالامەتلىرى يوق، ئاسانلا سەل قارالغىلى بولىدۇ، شۇڭا "جىمجىت كېسەللىك" دەپ ئاتالغان. كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ تەرەققىياتى، سۆڭەك مىقدارىنىڭ ئۈزلۈكسىز زىيىنىغا ئەگىشىپ، بىمار ماغدۇرسىزلىنىپ، بەل ۋە دۈمبىسى ئاسانلا ئاغرىيدۇ، ھەتتا پۈتۈن بەدەن سۆڭىكى ئاغرىيدۇ. يىقىلىپ چۈشكەندە، سۆڭەك سۇنۇش تېخىمۇ ئاسان يۈز بېرىدۇ. ئېغىر دەرىجىدە سۆڭەك شالاڭلىشىش يەنە بەدەندە تۆگە دۈمبىسى قاتارلىق شەكلى ئۆزگىرىش ئەھۋالى كۆرۈلىدۇ.
سۆڭەك زىچلىقىنى ئۆلچەش ( ئادەتتە قوش ئېنىرگىيەلىك X نۇرىنى قوبۇل قىلىش ئۆلچەش ئۇسۇلى نى سۆڭەك ساغلاملىقىنى ئۆلچەشكە ئىشلىتىلىدۇ . بۇ خىل ئاغرىقسىزلىق سىنىقى سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە دىئاگنوز قويۇشقا ئىشلىتىلىدۇ .
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن قانداق تەدبىرلەرنى قوللىنىش كېرەك؟
تەركىبىدە كالتىسىي ۋە ۋىتامىن د مول بولغان ساغلام يېمەك-ئىچمەكلەرنى يېيىش كېرەك. تەركىبىدە كالتىسىي مول بولغان يېمەكلىكلەر سۈت ۋە باشقا سۈت مەھسۇلاتلىرى، كارىپ گۈلى، ساردىن بېلىقى، پۇرچاق ئۇيۇتمىسى ۋە ئۈرۈك مېغىزىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. سۈت تەركىبىدە ۋىتامىن د، تۇخۇم سېرىقى، تۇزلۇق سۇ بېلىقى ۋە جىگەردىمۇ ۋىتامىن د مول. كالتسىي ۋە ۋىتامىن د تولۇقلىمىسى ئىچسىمۇ بولىدۇ.
كۆپ ھەرىكەت قىلىش . كۆپ بەدەن چېنىقتۇرغاندا، سۆڭەكنى تېخىمۇ كۈچلۈك قىلىپ، سۆڭەك ماددىسىنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى ئاستىلىتىشقا پايدىلىق.
تاماكا چەكمەسلىك
ھاراقنى ئاز ئىچىڭ. ئەگەر سەن ھاراق ئىچسىڭىز مۇۋاپىق مىقداردا ھاراق ئىچىڭ
سۆڭەك شالاڭلىشىشنى قانداق داۋالاش كېرەك؟
سۆڭەك شالاڭلىشىشنى داۋالاش ئۇسۇلى تەركىبىدە كالتىسىي ۋە ۋىتامىن د مول بولغان ساغلام يېمەك-ئىچمەكلەرنى يېيىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ھەمدە قەرەللىك چېنىقىپ سۆڭەك ساغلاملىقىنى ياخشىلاشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يەنە سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا ياردەم بېرىدىغان دورا بار
سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلارمۇ يىقىلىپ چۈشۈشتىن ساقلىنىشى كېرەك، سۆڭەك سۇنۇپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك. سۆڭەك شالاڭلاشقان ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلى، تەڭپۇڭ يېمەك-ئىچمەك، يېتەرلىك كۈن نۇرى، قانۇنىيەتلىك ھەرىكەتلىرى سۆڭەك مۇسكۇللىرىنىڭ ساغلام، قاۋۇل بولۇشىغا تېخىمۇ پايدىلىق
پايدىلىنىش ماقالىسى: مېڭ ۋېيچىڭ، جاڭ فۇجيې. ئەيدىز غا مۇناسىۋەتلىك سۆڭەك شالاڭلىشىش تەتقىقاتىنىڭ تەرەققىياتى . جۇڭگو ئەيدىز جىنسىي كىسەللكى
سۆڭەك شالاڭلىشىش دېگەن نېمە؟
سۆڭەك شالاڭلىشىش بىر خىل مېتابولىزم خاراكتېرلىك سۆڭەك كېسىلى بولۇپ، ئاساسلىقى سۆڭەك مىقدارى يوقاپ كېتىش ۋە تۆۋەنلەش، سۆڭەك توقۇلمىلىرىنىڭ مىكرو قۇرۇلمىسى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراش، سۆڭەك چۈرۈكلىكىنىڭ ئېشىشى سەۋەبىدىن بىماردا سۆڭەك سۇنۇش پۈتۈن بەدەندىكى مېتابولىزم خاراكتېرلىك سۆڭەك كېسىلى كۆرۈلىدۇ
ب2006-يىلى 12 تۈرلۈك توغرا كەسمە يۈز تەتقىقاتىنى ئومۇملاشتۇرغان مېتا تەھلىل قىلىپ بايقىشىچە، جەمئىي 884 ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ ٪67ى سۆڭەك ماددىسى ئازايغان ياكى سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە گىرىپتار بولغان، ئۇلار ئوخشاش ياش باسقۇچىدا ئەيدىز سېلىشتۇرما گۇرۇپپىسىنىڭ 6.4 ھەسسىسىسى ۋە 3.7ھەسسىسىگە توغرا كېلىدىكەن. ئەيدىز يۇقۇملانمىغان كىشىلەرگە سېلىشتۇرغاندا، ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ ئومۇرتقا تۈۋرۈكى، غول قىسمى ۋە قول بېغىشى سۇنغانلارنىڭ يۈز بېرىش نىسبىتى تەخمىنەن ٪60 يۇقىرى
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ خەتەرلىك ئامىلى نېمە؟
سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىدە نۇرغۇن خەتەرلىك ئامىللار بار. ئەنئەنىۋى خەتەرلىك ئامىللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
ياش: ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنىڭ خەتىرى ئاشىدۇ
جىنسى: ئەرلەرگە سېلىشتۇرغاندا، ئاياللارنىڭ سۆڭىكى تېخىمۇ كىچىك، ھەيز دەۋرىدىن كېيىن ھورموننىڭ ئۆزگىرىشى سەۋەبىدىن سۆڭەكتىن ئايرىلىش سۈرئىتى تېخىمۇ تېز بولىدۇ
ئىرقى: ئاق تەنلىك ۋە ئاسىيا ئاياللىرىغا نىسبەتەن ئېيتقاندا، سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنىڭ خەتىرى ئەڭ چوڭ.
جەمەت تارىخى: سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلى ھەمىشە ئائىلىدە يۈرگۈزۈلىدۇ
ناچار يېمەك-ئىچمەك: كالتسىي تۆۋەن ۋە ۋىتامىن د كەمچىل بولغان يېمەك-ئىچمەك سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنىڭ خەتىرىنى ئاشۇرىدۇ
ھەرىكەت كەمچىل بولۇش: بەدەندە ھەركەت كەمچىل بولۇش سۆڭەكنى ئاجىزلاشتۇرىۋېتىدۇ
تاماكا چېكىش: تاماكا چېكىش سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە گىرىپتار بولۇش خەۋپىنى ئاشۇرىدۇ
ئىسپىرت: زىيادە كۆپ ئىسپىرت سۆڭەك ماددىسىنىڭ يوقاپ كېتىشىنى ۋە سۆڭەك سۇنۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ
ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىنىڭ ئالاھىدە خەتەرلىك ئامىللىرى
ئەيدىز بىۋاستە تەسىر كۆرسىتىدۇ
ن1. ئەيدىز ۋە ئۇنىڭ ئاقسىل تەركىبىنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىشتىكى رولى. تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، بەدەندە ئەيدىز سۆڭەك يېرىلىپ كەتكەن ھۈجەيرىلەر بىلەن يۇقۇملىنىدىكەن ھەمدە ئۇنىڭ ئىچىدە كۆپەيتىلىدىكەن ھەمدە ھۈجەيرىنىڭ روشەن زەھەرلىك رولى يوق ئىكەن. ئەيدىز سۆڭەك يېرىش ھۈجەيرىسىنىڭ ئالدى تەنچىسىنىڭ قاندىن سۆڭەككە يۆتكىلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، سۆڭەك يېرىلىدىغان ھۈجەيرىلەرنى سۆڭەككە يىغىشقا ۋە پىشىپ يېتىلگەن سۆڭەك يېرىش ھۈجەيرىلىرىنىڭ سۆڭەككە يېپىشىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، يەنە سۆڭەك يېرىلىش ھۈجەيرىلىرىنىڭ سۈمۈرۈش ئاكتىپلىقىنى كۈچەيتىدۇ. تەتقىقاتلاردا بايقىلىشىچە، بەزى ئەيدىز ئاقسىلىمۇ سۆڭەكنىڭ مېتابولىزىمىغا تەسىر كۆرسىتىدىكەن. 120گ پ ۋە پ 55 گ ئا گ نىڭ سۆڭەك ھۈجەيرىلىرىگە بىۋاستە زەھەرلىك رولى بار 120 گ پ يەنە ر ئۇ ن ت نىڭ ئالاقىدار ئايلانما خاتىرىلەش فاكتورى-2نىڭ ئىپادىلىنىشىگە تەسىر يەتكۈزۈپ، يىلىك ئارىسىدىكى غول ھۈجەيرىنىڭ سۆڭەك ھۈجەيرىسىگە بۆلۈنۈشىگە تەسىر يەتكۈزۈپ، سۆڭەك ھۈجەيرىلىرىنىڭ سانىنى ئازايتىپ، سۆڭەكنىڭ شەكىللىنىشىنى ئازايتىدۇ
ن2. ئاستا خاراكتېرلىك ياللۇغنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىشتىكى رولى. ئەيدىز يۇقۇملىنىش داۋاملىق سوزۇلما خاراكتېرلىك ياللۇغ رېئاكسىيىسىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ ھەمدە دائىم يۇقىرى سەۋىيەلىك ھۈجەيرە فاكتورىغا ھەمراھ بولىدۇ. بۇ ھۈجەيرە فاكتورى ئاخىرىدا سۆڭەك يېرىلغان ھۈجەيرىلەرنى قوزغىتىپ سۆڭەك سۈمۈرۈشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ
مېتابولىزم ۋە ھورموننىڭ تەڭپۇڭسىزلىقىنىڭ سۆڭەك زىچلىقىغا بولغان تەسىرى . تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ س د 4 ھۈجەيرىسى ۋە س د 8 ت لىمفا ھۈجەيرىسى ئىقتىدارىنىڭ ئۆزگىرىشى شېكەر ئېچىتىشقا زىيان يەتكۈزۈپ، گلۇكوزىنىڭ مېتابولىزىمىغا پايدىسىز تەسىر كۆرسىتىدىكەن. 2009-يىلىدىن 2010-يىلىغىچە ئامېرىكىدا داۋالانغان قۇرامىغا يەتكەن ئەيدىز بىمارلىرى ئىچىدە دىبىس مېللىتس، د م نىڭ كېسەللىك نىسبىتى ٪10.3 بولغان. ياش، جىنسى، ئىرق / مىللەت پۇشتىدىن بولغانلار، مەدەنىيەت سەۋىيىسى، ئىجتىمائىي ئىقتىسادىي ئورنى، سېمىزلىك كېسىلى ۋە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىرلىشىپ ئارىلاشما ئامىللار بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن، ئەيدىز بىمارلىرى د م نىڭ كېسەللىك نىسبىتى ئادەتتىكى كىشىلەر توپىدىكى قۇرامىغا يەتكەنلەردىن 3.8٪ يۇقىرى بولدى. تەتقىقاتلاردا بايقىلىشىچە، دىئابىت كېسىلى سۆڭەك زىچلىقىغا تەسىر كۆرسىتىدىكەن، دىئابىت كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلارنىڭ چۈرۈك سۆڭەك سۇنۇش خەۋپى دىئابىت كېسىلىگە گىرىپتار بولمىغانلارنىڭكىدىن يۇقىرى ئىكەن
ئەيدىز يەنە نۇرغۇن ئىچكى ئاجراتما بەزلەرگە رول ئوينايدۇ ھەمدە بەدەندىكى كۆپ خىل ھورموننىڭ ئاجرىتىپ چىقىرىش سەۋىيىسىگە تەسىر كۆرسىتىش ئارقىلىق سۆڭەك ماددا ئالماشتۇرۇش بىنورماللىقىنى ھەتتا سۆڭەك شالاڭلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئادەم بەدىنى ئاجرىتىپ چىقارغان كۆپ قىسىم ھورمون سۆڭەك ماددا ئالماشتۇرۇشقا ئازدۇر-ئازدىن تەسىر كۆرسىتىدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە ئۆسۈش ھورمۇنى، ئانىلىق ھورمون، قالقانسىمان يان بېزى ھورمۇنى ۋە كالتىسىي چۈشۈرۈش ھورمۇنى بار
ئا ر ت نىڭ سۆڭەك زىچلىقىغا بولغان تەسىرى تەتقىقاتى بايقىلىشىچە، سۆڭەكنىڭ يوقاپ كېتىش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرى بولغىنى يادرو پىكسېد تۈرىدىكى تەتۈر خاتىرلەش ئېنزىمىنى تىزگىنلىگۈچ ۋە ئاقسىل ئېنزىمىنى تىزگىنلىگۈچى دورىلارنى ئاساس قىلغان ئا ر ت ئىكەن. بىراق ئالدى بىلەن ئېنىق بولۇشقا تېگىشلىك يېرى شۇكى ، ئۇنىڭ پايدىسى كەلگۈسىدە سۆڭەك كېسىلى يۈز بېرىشنىڭ ھەرقانداق خەۋپ – خەتىرىدىن خېلىلا ئېشىپ كېتىدۇ . نۆۋەتتىكى دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى قوللانمىسىدا س د 4 ھۈجەيرە سانى قانداق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، بارلىق ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنى بالدۇرراق داۋالاش تەكلىپىنى بەردى. خەلقئارادىكى چوڭ تىپتىكى سەپ قاتارىدىكى تەھلىل قىلىپ بايقىشىچە، ت ي ف ئاشكارىلىنىشى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ سۆڭىكى سۇنغان مۇستەقىل خەتەرلىك ئامىل ئىكەن، ت د ف لايىھىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان سۆڭەك سۇنۇش خەۋپى ت د ف لايىھىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالمىغان بىمارلارنىڭكىدىن ئىككى ھەسسە يۇقىرى ئىكەن
ئىممۇنىتېتنى قايتا قۇرۇشنىڭ سۆڭەك زىچلىقىغا بولغان تەسىرى. ئا ر ت دىن كېيىنكى ئىممۇنىتېت قايتا قۇرۇلغان ياللۇغ سىندرومى مۇ سۆڭەك ماددىسىنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئا ر ت ۋىروسشۇناسلىقنىڭ تىزگىنلىشىنى قوبۇل قىلغان 57 بىمار ئىچىدە، سۆڭەك زىچلىقى تۆۋەن بىمارلاردا س د 8 ھۈجەيرىسىنى داۋاملىق جانلاندۇرۇش داۋاملىق ئىپادىلەندى، بىراق جانلانمىغان س د 4 ھۈجەيرىسى جانلانمىغان س د 4 ھۈجەيرىسى ۋىروسشۇناسلىقنى تىزگىنلىگەن بولسىمۇ، بەزى ئىممۇنىتېتنىڭ جانلىنىشىنىڭ يەنىلا سۆڭەك زىچلىقىنىڭ تۆۋەنلەپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ قانداق كېسەللىك ئالامەتلىرى بار؟
يېنىكلەردە روشەن كېسەللىك ئالامەتلىرى يوق، ئاسانلا سەل قارالغىلى بولىدۇ، شۇڭا "جىمجىت كېسەللىك" دەپ ئاتالغان. كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ تەرەققىياتى، سۆڭەك مىقدارىنىڭ ئۈزلۈكسىز زىيىنىغا ئەگىشىپ، بىمار ماغدۇرسىزلىنىپ، بەل ۋە دۈمبىسى ئاسانلا ئاغرىيدۇ، ھەتتا پۈتۈن بەدەن سۆڭىكى ئاغرىيدۇ. يىقىلىپ چۈشكەندە، سۆڭەك سۇنۇش تېخىمۇ ئاسان يۈز بېرىدۇ. ئېغىر دەرىجىدە سۆڭەك شالاڭلىشىش يەنە بەدەندە تۆگە دۈمبىسى قاتارلىق شەكلى ئۆزگىرىش ئەھۋالى كۆرۈلىدۇ.
سۆڭەك زىچلىقىنى ئۆلچەش ( ئادەتتە قوش ئېنىرگىيەلىك X نۇرىنى قوبۇل قىلىش ئۆلچەش ئۇسۇلى نى سۆڭەك ساغلاملىقىنى ئۆلچەشكە ئىشلىتىلىدۇ . بۇ خىل ئاغرىقسىزلىق سىنىقى سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە دىئاگنوز قويۇشقا ئىشلىتىلىدۇ .
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن قانداق تەدبىرلەرنى قوللىنىش كېرەك؟
تەركىبىدە كالتىسىي ۋە ۋىتامىن د مول بولغان ساغلام يېمەك-ئىچمەكلەرنى يېيىش كېرەك. تەركىبىدە كالتىسىي مول بولغان يېمەكلىكلەر سۈت ۋە باشقا سۈت مەھسۇلاتلىرى، كارىپ گۈلى، ساردىن بېلىقى، پۇرچاق ئۇيۇتمىسى ۋە ئۈرۈك مېغىزىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. سۈت تەركىبىدە ۋىتامىن د، تۇخۇم سېرىقى، تۇزلۇق سۇ بېلىقى ۋە جىگەردىمۇ ۋىتامىن د مول. كالتسىي ۋە ۋىتامىن د تولۇقلىمىسى ئىچسىمۇ بولىدۇ.
كۆپ ھەرىكەت قىلىش . كۆپ بەدەن چېنىقتۇرغاندا، سۆڭەكنى تېخىمۇ كۈچلۈك قىلىپ، سۆڭەك ماددىسىنىڭ ئېقىپ كېتىشىنى ئاستىلىتىشقا پايدىلىق.
تاماكا چەكمەسلىك
ھاراقنى ئاز ئىچىڭ. ئەگەر سەن ھاراق ئىچسىڭىز مۇۋاپىق مىقداردا ھاراق ئىچىڭ
سۆڭەك شالاڭلىشىشنى قانداق داۋالاش كېرەك؟
سۆڭەك شالاڭلىشىشنى داۋالاش ئۇسۇلى تەركىبىدە كالتىسىي ۋە ۋىتامىن د مول بولغان ساغلام يېمەك-ئىچمەكلەرنى يېيىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ھەمدە قەرەللىك چېنىقىپ سۆڭەك ساغلاملىقىنى ياخشىلاشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يەنە سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا ياردەم بېرىدىغان دورا بار
سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلارمۇ يىقىلىپ چۈشۈشتىن ساقلىنىشى كېرەك، سۆڭەك سۇنۇپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك. سۆڭەك شالاڭلاشقان ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلى، تەڭپۇڭ يېمەك-ئىچمەك، يېتەرلىك كۈن نۇرى، قانۇنىيەتلىك ھەرىكەتلىرى سۆڭەك مۇسكۇللىرىنىڭ ساغلام، قاۋۇل بولۇشىغا تېخىمۇ پايدىلىق
پايدىلىنىش ماقالىسى: مېڭ ۋېيچىڭ، جاڭ فۇجيې. ئەيدىز غا مۇناسىۋەتلىك سۆڭەك شالاڭلىشىش تەتقىقاتىنىڭ تەرەققىياتى . جۇڭگو ئەيدىز جىنسىي كىسەللكى
