【双语】A友说｜感染者服药后，能吃啥？不能吃啥？
يۇقۇملانغۇچى دورا ئىچكەندىن كېيىن، نېمە يىسە بولىدۇ؟ نېمە يېسە بولمايدۇ؟
抗病毒药物是救命稻草，不是你享受人生的枷锁……感染者开始抗病毒治疗后，饮食上的“可以”与“不可以”，你真的都了解了吗？يۇقۇملانغۇچى دورا ئىچكەندىن كېيىن، نېمە يىسە بولىدۇ؟ نېمە يېسە بولمايدۇ؟
1.能喝酒吗？
能。平常尽量别喝，若有些特殊情况下要喝的话，一定要适量，最好以啤酒一瓶之内、白酒一两之内为限。不要酗酒。酒精并不会和你的抗病毒药物相互作用，但是它可能会加重你的肝脏负担。要知道，肝脏是用来分解你抗病毒药物副作用部分的重要器官，倘若再摄入过量的酒精，会加重肝脏的负担。当你的肝脏损害过重，可能面临更危险的局面。当然，对于健康人来说，也是如此。
2.能吃海鲜和羊肉吗？
分人。在上药后的前三个月内，还是不建议吃海鲜和羊肉。因为少部分人在服药前三个月的导入期，吃海鲜和羊肉有可能诱发皮疹等副作用。但是请注意：少部分人！大部分吃还是没什么事儿的。如果你平时吃这些东西吃的比较多，且没有什么问题，那导入期也无需忌口。我们服用的抗病毒药物是西药，按照西医的理论，是没有忌口这种概念的。不过还是有少部分人，由于体质等原因，容易在接受抗病毒治疗的情况下，被海鲜和羊肉激发出一些过敏症状。简单说就是你平常的食物吃啥就是啥，平常都极少吃的，这个阶段就不要轻易尝试了。
3.能吃中药增强免疫力吗？
具体分析。如果是未经对照临床试验、检验医学验证过的任何中药或草药材，都有可能加剧肝肾损伤的风险。如果你很相信中药增强免疫力的功效，不在乎加重你肝脏的负担，但吃无妨。但请随访随检，你的主治医生自然会根据你的转氨酶数据给你最专业的建议，过程中请密切监测你的肝肾损伤到何种程度。
4.可以用水以外的饮品服药吗？
可以。当然，用纯净水送药是最好的。但是若在服药时遇到完全找不到温水甚至白水的前提下，用牛奶、果汁、茶等其他饮品送药也并不太会影响药物的吸收，只是会增加眩晕等不良反应的可能性。
5.可以吃复合维生素吗？
可以，但不能作为唯一的依靠。最好是学习一些营养学的知识。只吃复合维生素并不能补充你一天所需的各种营养。你需要长期服用，并且配合正常健康的饮食和作息，复合维生素才能发挥它的作用。对于HIV患者来说，比较重要的有维生素D、蛋白质、钙等等。只是有些人吃的大蒜素，还是建议与服药时间前后至少间隔开3个小时。注意：大蒜素不等于大蒜，大蒜可以放心吃。如果体重快速下降，就请到当地最大的公立医院的营养科，请营养医生为自己制定一套科学的营养补充方案。
6.开始服药后可以吃柚子吗？
可以。柚子、橙子不等同于西柚，可以随便吃。最好也需要控制时间，至少跟服药时间前后隔开2个小时。西柚，也叫葡萄柚，它的汁液会增加依非韦伦在血液中的浓度，从而对肝功能有影响，并且还会和蛋白酶抑制剂、非核苷药物有交叉作用。所以西柚和含有西柚成分的果汁啥的，那就别吃啦。
7.服药前后可以吃东西吗？
具体分析。
药物组合有很多种，具体情况也不同。
如果组合是替拉依，可以。但很可能会加重眩晕感等不良反应，倘若你很不喜欢服药后的眩晕感和增加毒副作用，就在服药前后2小时不进食；如果偶尔一次你感觉实在太饿，可以尽量吃些非脂肪含量高的流食果蔬等，以增加饱腹感。另外需要注意的是晚九点后吃东西会加重胃部份负担。
而如果是克立芝，则建议定时晚餐后服用。
其实当你这样问时，我得首先说你对自己非常不负责。 在你首次领药时，你有几个问题必须向医生当面问清楚：
1.药物名称是什么？药物如何服用，一天一片还是一天两片？
2.服用间隔时间，是24小时还是12小时？
3.是空腹（空腹指饭前1小时或者饭后2小时）还是饭后服用？
4.是否有其他特别要求？
5.最好向医生提供你平时的作息时间，请大夫帮你制定出最适合你的服药方案。
6.多长时间体检一次？
7.出现什么情况时需要及时来医院见医生？
8.抗病毒治疗后需要戒烟戒毒吗？
需要。吸烟和吸毒甚至会影响健康人的寿命，更不要说影响一个免疫系统本来就有缺陷的HIV感染者了。况且，我们相信无法戒烟或戒毒的人很难保证健康的作息和饮食，甚至无法保证对药物很好的依从性，从而加大抗病毒治疗失败的可能性。
9.可以同时服用其他药物吗？
遵医嘱。抗病毒药物会对一些患者的肝功能有影响，导致转氨酶的升高，但只要不是过高，完全可以通过清淡饮食健康作息和合理运动调节至正常，无需服用护肝片。如果对肝功能影响特别大，可能需要在你的主治医生综合体检诊断后，停药或者更换药物。
服用一些中成药护肝片有时反而会加重肝脏的负担，而且浪费金钱。如果服药后出现一些日常疾病需要服药，又担心服用的药物会和自己所服用的抗病毒药物发生相互作用，请咨询主治医生，严格遵医嘱，对可能发生相互作用的药物采取服药时间上的变更或药品的变更。
对于常规西药是否会和抗病毒药物发生相互作用，你可以购买一本《艾滋病及其相关疾病临床路径》，看一下附录三的“ARV药物与其他药物相互作用汇总表”。当然，你的主治医生的建议最重要。
10.可以吃甜食吗？
可以，但要少吃。对健康的人来说，也要少吃甜食预防糖尿病，更不要说HIV感染者了。现在更有研究表明，HIV病毒更爱好吃甜食。但不要矫枉过正，完全不吃没有必要，但是要适量。
يۇقۇملانغۇچى دورا ئىچكەندىن كېيىن، نېمە يىسە بولىدۇ؟ نېمە يېسە بولمايدۇ؟
ۋىروسقا قارشى دورا جاننى قۇتقۇزىدىغان شال پاخىلى، سىز ھاياتتىن ھوزۇرلىنىدىغان قۇلۇپ ئەمەس...... يۇقۇملانغۇچىلار ۋىروسقا قارشى داۋالاشنى باشلىغاندىن كېيىن، يېمەك-ئىچمەك جەھەتتىكى «بولىدۇ» ۋە «بولمايدۇ» دېگەنلەرنى راستىنلا چۈشەندىڭىزمۇ؟
ئ1. ھاراق ئىچكىلى بولامدۇ؟
بولىدۇ . ئادەتتە ئىمكانقەدەر ئىچمەڭ، ئەگەر بەزى ئالاھىدە ئەھۋاللاردا ئىچمەكچى بولسا، چوقۇم مۇۋاپىق مىقداردا ئېچىڭ، ئەڭ ياخشىسى پىۋە بىر بوتۇلكا ئەتراپىدا، ئاق ھاراق بىر ئىككى ئىستاكان چەكلىمىدىن ئىشىپ كەتمەسلىكى كىرەك. ھاراقكەشلىك قىلماڭ. ئىسپىرت سىزنىڭ ۋىروسقا قارشى دورىلىرىڭىز بىلەن ئۆزئارا تەسىر كۆرسەتمەيدۇ،بىراق ئۇ بەلكىم سىزنىڭ جىگەر بېسىمىڭىزنى ئېغىرلىتىۋېتىشى مۇمكىن. بىلىشىڭىز كېرەككى، جىگەر ۋىروسقا قارشى دورىلارنىڭ ئەكس تەسىرىنى پارچىلايدىغان مۇھىم ئەزا، ئەگەر يەنە زىيادە ئىسپىرىت قوبۇل قىلسا، جىگەرنىڭ يۈكىنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىدۇ. جىگىرىڭىز زىيادە ئېغىر زىيانغا ئۇچرىغاندا ،بەلكىم تېخىمۇ خەتەرلىك ۋەزىيەتكە دۇچ كېلىشى مۇمكىن . ئەلۋەتتە ، ساغلام كىشىلەرگە نىسبەتەن ئېيتقاندىمۇشۇنداق .
ئ 2.دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى يېگىلى بولامدۇ؟
ئادەمگە قارايمىز.دورا يىيىشنى باشلىغاندىن كېيىنكى ئالدىنقى ئۈچ ئايدا، دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى يېيىشكە تەۋسىيە قىلىنمايدۇ. چۈنكى ئاز بىر قىسىم كىشىلەر دورا ئىچىشتىن ئۈچ ئاي بۇرۇنقى كۆنۇش مەزگىلىدە، دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى يېسە تەمرەتكە قاتارلىق ئەكس تەسىرلەرنى پەيدا قىلىشى مۇمكىن. لېكىن دىققەت : ئاز بىر قىسىم ئادەم ! كۆپىنچە ئادەم يىسىمۇ ھېچقانداق ئىش يوق ئەگەر ئادەتتە بۇ نەرسىلەرنى كۆپ يىسىڭىز، ئۇنىڭ ئۈستىگە ھېچقانداق مەسىلە بولمىسا، كۆنۇش مەزگىلىدە ئېھتىيات قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق. بىز ئىستېمال قىلغان ۋىروسقا قارشى دورا غەربچە دورا، غەرب تىبابىتىنىڭ نەزەرىيىسى بويىچە بۇ ئۇقۇمدىن پەرھىز تۇتمايدۇ. بىراق ئاز بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ بەدەن سۈپىتى قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، ۋىروسقا قارشى داۋالانغان ئەھۋالدا، دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى تەرىپىدىن بەزى رېئاكسىيە قىلىش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ. ئاددى قىلىپ ئېيتقاندا، ئادەتتە نېمە يېسىڭىز شۇنى يېيىسىڭىز بولىدۇ، دىڭىز مەھسۇلاتى ۋە قوي گۆشۇنى ئادەتتە ناھايىتى ئاز يىسىڭىز، بۇ باسقۇچتا ئاسانلىقچە يەپ سىناپ باقماڭ.
ئ3. جۇڭيى دورىسى يېسە ئىممۇنىتېت كۈچىنى كۈچەيتكىلى بولامدۇ؟
كونكرېت تەھلىل قىلىش كىرەك . ئەگەر سېلىشتۇرۇپ كىلىنىكىلىق سىناق قىلىنمىغان، تىبابەتتە دەلىللەنمىگەن ھەرقانداق جۇڭيى دورىسى ياكى ئۆسۈملۈك دورا ماتېرىياللىرى جىگەر، بۆرەك زەخمىلىنىش خەۋپىنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىشى مۇمكىن. ئەگەر سىز جۇڭيى دورىسىنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچىنى كۈچەيتىش ئۈنۈمىگە، جىگەرنىڭ يۈكىنى ئېغىرلىتىۋېتىشىگە پەرۋا قىلمىسىڭىز،يىسىڭىز بولىۋىرىدۇ. ئەمما بەدىنىڭىزدىكى ئۆزگىرىشكە دىققەت قىلىپ ۋاقتىدا تەكشۇرتۇڭ، مەسئۇل دوختۇرىڭىز تەبىئىيلا سىزنىڭ ترانسىئامىنازا سانلىق مەلۇماتىڭىزغا ئاساسەن سىزگە ئەڭ كەسپىي تەكلىپ بېرىدۇ، جەرياندا جىگەر ۋە بۆرەك زەخىملىنىشنىڭ قانچىلىك دەرىجىدە ئىكەنلىكىنى زىچ كۈزىتىڭ.
ئ4. سۇدىن باشقا ئىچىملىك بىلەن دورا ئىچسە بولامدۇ؟
بولىدۇ . ئەلۋەتتە ، ساپ سۇ بىلەن دورا ئىچىش ئەڭ ياخشى . بىراق دورا ئىچكەندە پۈتۈنلەي يىلمان سۇ ھەتتا سوغۇق سۇمۇ تاپالمىغان ئاساستا، سۈت، مېۋە شەربىتى، چاي قاتارلىق باشقا ئىچىملىكلەرنى ئىشلىتىپ دورا ئىچىشمۇ دورىنىڭ سۈمۈرۈشىگە ئانچە تەسىر كۆرسەتمەيدۇ، پەقەت باش قېيىش قاتارلىق ناچار رېئاكسىيەلەرنىڭ ئېھتىماللىقىنى ئاشۇرىدۇ.
ئ5. بىرىكمە ۋىتامىن يېسە بولامدۇ؟
بولىدۇ،بىراق بىردىنبىر يۆلەنچۈك قىلىۋىلىشقا بولمايدۇ. ئەڭ ياخشىسى ئوزۇقلۇقشۇناسلىق بىلىملىرىنى ئۆگىنىڭ پەقەت بىرىكمە ۋىتامىنلا يېسىڭىز بىر كۈندە ئېھتىياجلىق بولغان ھەر خىل ئوزۇقلۇقنى تولۇقلىيالمايدۇ. سىز ئۇزاق مۇددەت ئىستېمال قىلسىڭىز ھەمدە نورمال ساغلام يېمەك-ئىچمەك ۋە دەم ئېلىشقا ماسلاشتۇرسىڭىز، بىرىكمە ۋىتامىن ئاندىن ئۇنىڭ رولىنى جارى قىلدۇرالايسىز. ئەيدىز بىمارلىرىغا نىسبەتەن ئېيتقاندا ، بىر قەدەر مۇھىمى ۋىتامىن د، ئاقسىل ، كالتىسىي قاتارلىقلار بار .ئەمما بەزى سامساق تابىلتتى يەيدىغانلار دورايىيىشنىڭ ئالدى ۋە كىيىنكى ئۇچ سائەتتە يىيش كىرەك . دىققەت : سامساق تابلىتتى سامساق بىلەن باراۋەر ئەمەس، سامساقنى خاتىرجەم يېسە بولىدۇ. ئەگەر بەدەن ئېغىرلىقى تېز تۆۋەنلىسە شۇ جايدىكى ئەڭ چوڭ ھۆكۈمەت دوختۇرخانىلىرىنىڭ ئوزۇقلۇق بۆلۈمىگە بېرىپ، ئوزۇقلۇق دوختۇرى ئۆزىگە بىر يۈرۈش ئىلمىي ئوزۇقلۇق تولۇقلاش لايىھىسىنى تۈزۈش تەكلىپى بىرىلىدۇ.
ئ6. دورا ئىچىشنى باشلىغاندىن كېيىن ئاقتۇرۇچ (يوۋزي)يېسە بولامدۇ؟
بولىدۇ .ئاقتۇرۇچ(يوۋزي)، ئاپېلسىن شىيوۋغا ئوخشىمايدۇ، خالىغانچە يېسە بولىدۇ. ئەڭ ياخشىسى ۋاقىتنى كونترول قىلىش كېرەك، ئاز دېگەندە دورا ئىچىش ۋاقتىنىڭ ئالدى-كەينىدىن ئىككى سائەت ئايرىلىپ يىيىش كېرەك. شىيوۋ ئۈزۈم ئاپېلسىن دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئۇنىڭ شىرنىسى ۋېيلۇننىڭ قاندىكى قويۇقلۇقىنى ئاشۇرىدۇ، بۇنىڭ بىلەن جىگەر ئىقتىدارىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ ھەمدە ئاقسىل ئېنزىمىنى تىزگىنلىگۈچى دورىلار، يادروسىز دورىلار بىلەن گىرەلىشىپ رول ئوينايدۇ. شۇڭا شىيوۋ بىلەن شىيوۋتەركىبى بار مېۋە شەربىتى دېگەندەك مېۋە شەربىتى قاتارلىقلارنى يېمەڭ.
ئ7. دورا ئىچىشنىڭ ئالدى-كەينىدە بىر نەرسە يېسە بولامدۇ؟
كونكرېت تەھلىل قىلىش .
دورىلارنىڭ بىرىكمىسىنىڭ تۈرلۈكلىرى بار، كونكرېت ئەھۋالمۇ ئوخشىمايدۇ.
ئەگەر بىرىكمە لايى بولسا بىراق باش قېيىش تۇيغۇسى قاتارلىق ناچار تەسىرلەرنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىشى مۇمكىن، ئەگەر سىز دورا ئىچكەندىن كېيىن باش قېيىش سېزىمىنى پەقەت ياقتۇرمىسىڭىز ۋە زەھەرلىك ئەكس تەسىرىنى ئاشۇرماي دىسىڭىز، دورا ئىچىشنىڭ ئالدى-كەينىدە ئىككى سائەت تاماق يېمەسلىكىڭىز لازىم ئەگەر بەزىدە بىر قېتىم قورسىقىڭىز بەك ئېچىپ كەتكەندەك ھېس قىلسىڭىز، قورسىقىڭىز تويغاندەك تۇيغۇنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن ئىمكانقەدەر مايسىز مېۋە-چېۋە، كۆكتاتلارنى يېسىڭىز بولىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى ، كەچ سائەت توققۇزدىن كېيىن نەرسە يېسە ئاشقازان بېسىمىنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىدۇ .
ئەگەر كېلىجى بولسا، قەرەللىك كەچلىك تاماقتىن كېيىن ئىستېمال قىلىش تەكلىپىنى بېرىمىز.
ئەمەلىيەتتە سىز مۇنداق سورىغاندا،مەن ئالدى بىلەن سىزنىڭ ئۆزىڭىزگە پەقەت مەسئۇل بولمايدىغانلىقىڭىزنى دېيىشىم كېرەك. سىز تۇنجى قېتىم دورا ئالغاندا، چوقۇم دوختۇردىن يۈزتۇرانە ئېنىق سورىشىڭىز كېرەك:
ئ1. دورا نامى نېمە؟ دورىنى قانداق ئىچىدۇ، بىر كۈندە بىر تالمۇ ياكى بىر كۈندە ئىككى تالمۇ؟
ئ2. ئىستېمال قىلىش ئارىلىق ۋاقتى، 24سائەتمۇ ياكى 12 سائەتمۇ؟
ئ3. ئاچ قورساق (ئاچ قورساق تاماقتىن بىر سائەت بۇرۇن ياكى تاماقتىن ئىككى سائەت كېيىنمۇ) ياكى تاماقتىن كېيىن ئىچىشنىمۇ؟
ئ4. باشقا ئالاھىدە تەلەپ بارمۇ؟
ئەڭ ياخشىسى دوختۇرغا ئادەتتىكى دەم ئېلىش ۋاقتىڭىزنى تەمىنلەڭ، دوختۇر سىزگە ئەڭ ماس كېلىدىغان دورا ئىچىش لايىھىسىنى تۈزۈپ بىرىدۇ.
ئ6. قانچىلىك ۋاقىتتا بىر قېتىم ساغلاملىق تەكشۈرۈتىدۇ؟
ئ7.قانداق ئەھۋال كۆرۈلگەندە دەل ۋاقتىدا دوختۇرخانىغا كېلىپ دوختۇر بىلەن كۆرۈشۈش كېرەك؟
ئ8. ۋىروسقا قارشى داۋالانغاندىن كېيىن تاماكا ۋە زەھەر تاشلاش كېرەكمۇ؟
تاشلاش كىرەك. تاماكا چېكىش ۋە زەھەر چېكىش ساغلام كىشىلەرنىڭ ئۆمرىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىدا ئەسلىدىلا كەمتۈكلۈك بار ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىغا تېخىمۇ تەسىر كۆرسىتىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە بىز تاماكا تاشلىيالمايدىغان ياكى زەھەر تاشلىتىشقا ئامالسىز كىشىلەرنىڭ ساغلام دەم ئېلىش ۋە يېمەك-ئىچمەككە كاپالەتلىك قىلالمايدىغانلىقىغا ھەتتا دورىغا ياخشى بويسۇنۇشقا كاپالەتلىك قىلالمايدىغانلىقىغا ئىشىنىمىز، بۇنىڭ بىلەن ۋىروسقا قارشى داۋالاش مەغلۇپ بولۇش ئېھتىماللىقىنى كۈچەيتىدۇ.
ئ9. بىرلا ۋاقىتتا باشقا دورىلارنى ئىچسەك بولامدۇ؟
دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ئىچىڭ . ۋىروسقا قارشى دورىلار بەزى بىمارلارنىڭ جىگەر ئىقتىدارىغا تەسىر كۆرسىتىپ، ترانسىئامىنائىن ئېنزىمىنىڭ ئۆرلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، ئەمما زىيادە يۇقىرى بولمىسىلا، مايسىز يېمەك-ئىچمەك ئارقىلىق ساغلام ئارام ئېلىش ۋە مۇۋاپىق ھەرىكەت ئارقىلىق نورمال ھەرىكەت قىلغىلى بولىدۇ، جىگەر ئاسراش تابلىتى ئىچمىسىمۇ بولىدۇ. ئەگەر جىگەر ئىقتىدارىغا ناھايىتى چوڭ تەسىر كۆرسىتىدىغان بولسا، مەسئۇل دوختۇرىڭىزنىڭ ئۇنىۋېرسال سالامەتلىك تەكشۈرتۈپ دىئاگنوز قويغاندىن كېيىن، دورا توختىتىشى ياكى دورا ئالماشتۇرۇشى مۇمكىن.
بىر قىسىم جۇڭيى دورىسى ئىچكەندە جىگەر ئاسراش تابلىتى ئىچسە بەزىدە جىگەرنىڭ يۈكى ئېغىرلاپ كېتىدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە پۇل ئىسراپ بولىدۇ. ئەگەر دورا ئىچكەندىن كېيىن كۈندىلىك كېسەللىكلەر كۆرۈلسە دورا ئىچىشكە توغرا كەلسە، ئىچىدىغان دورىلارنىڭ ئۆزى ئىشلىتىدىغان ۋىروسقا قارشى دورىلار بىلەن ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىشىدىن ئەنسىرەيدۇ،بۇنداق ئەھۋالدا مەسئۇل دوختۇردىن مەسلىھەت سوراڭ، دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسىگە قاتتىق بويسۇنۇپ، ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىش ئېھتىماللىقى بولغان دورىلارنى دورا ئىچىش ۋاقتىدا ئىچمەڭ ياكى دورىنى ئۆزگەرتىڭ.
ئادەتتىكى غەربچە دورىنىڭ ۋىروسقا قارشى دورىلار بىلەن ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتەمدۇ يوق، سىز «ئەيدىز ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرنىڭ كىلىنىكىلىق يولى»دىن بىرنى سېتىۋېلىپ، ئۈچىنچى خاتىرىلەنگەن «ئارۋ دورىسى بىلەن باشقا دورىلارنىڭ ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىش جەدۋىلى»نى كۆرۈپ باقسىڭىز بولىدۇ. ئەلۋەتتە ، سىزنىڭ مەسئۇل دوختۇرىڭىزنىڭ تەكلىپى ھەممىدىن مۇھىم .
ئ10. تاتلىق يېمەكلىك يېسە بولامدۇ؟
بولىدۇ،بىراق ئاز يېيىش كېرەك. ساغلام كىشىلەرگە نىسبەتەن تاتلىق يېمەكلىكلەرنى ئاز يەپ دىئابىت كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارئۇچۇن تېخىمۇ مۇھىم. ھازىر تېخىمۇ كۆپ تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە ئەيدىز ۋىرۇسى تاتلىق يېمەكلىكلەرنى يېيىشنى تېخىمۇ ياخشى كۆرىدىكەن بىراق بەك كۆپ بوپكەتمىسۇن،پۈتۈنلەي يېمەسلىكنىڭ ھاجىتى يوق ،لىكىن مۇۋاپىق مىقداردا بولۇشى كېرەك
ئ1. ھاراق ئىچكىلى بولامدۇ؟
بولىدۇ . ئادەتتە ئىمكانقەدەر ئىچمەڭ، ئەگەر بەزى ئالاھىدە ئەھۋاللاردا ئىچمەكچى بولسا، چوقۇم مۇۋاپىق مىقداردا ئېچىڭ، ئەڭ ياخشىسى پىۋە بىر بوتۇلكا ئەتراپىدا، ئاق ھاراق بىر ئىككى ئىستاكان چەكلىمىدىن ئىشىپ كەتمەسلىكى كىرەك. ھاراقكەشلىك قىلماڭ. ئىسپىرت سىزنىڭ ۋىروسقا قارشى دورىلىرىڭىز بىلەن ئۆزئارا تەسىر كۆرسەتمەيدۇ،بىراق ئۇ بەلكىم سىزنىڭ جىگەر بېسىمىڭىزنى ئېغىرلىتىۋېتىشى مۇمكىن. بىلىشىڭىز كېرەككى، جىگەر ۋىروسقا قارشى دورىلارنىڭ ئەكس تەسىرىنى پارچىلايدىغان مۇھىم ئەزا، ئەگەر يەنە زىيادە ئىسپىرىت قوبۇل قىلسا، جىگەرنىڭ يۈكىنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىدۇ. جىگىرىڭىز زىيادە ئېغىر زىيانغا ئۇچرىغاندا ،بەلكىم تېخىمۇ خەتەرلىك ۋەزىيەتكە دۇچ كېلىشى مۇمكىن . ئەلۋەتتە ، ساغلام كىشىلەرگە نىسبەتەن ئېيتقاندىمۇشۇنداق .
ئ 2.دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى يېگىلى بولامدۇ؟
ئادەمگە قارايمىز.دورا يىيىشنى باشلىغاندىن كېيىنكى ئالدىنقى ئۈچ ئايدا، دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى يېيىشكە تەۋسىيە قىلىنمايدۇ. چۈنكى ئاز بىر قىسىم كىشىلەر دورا ئىچىشتىن ئۈچ ئاي بۇرۇنقى كۆنۇش مەزگىلىدە، دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى يېسە تەمرەتكە قاتارلىق ئەكس تەسىرلەرنى پەيدا قىلىشى مۇمكىن. لېكىن دىققەت : ئاز بىر قىسىم ئادەم ! كۆپىنچە ئادەم يىسىمۇ ھېچقانداق ئىش يوق ئەگەر ئادەتتە بۇ نەرسىلەرنى كۆپ يىسىڭىز، ئۇنىڭ ئۈستىگە ھېچقانداق مەسىلە بولمىسا، كۆنۇش مەزگىلىدە ئېھتىيات قىلىشنىڭ ھاجىتى يوق. بىز ئىستېمال قىلغان ۋىروسقا قارشى دورا غەربچە دورا، غەرب تىبابىتىنىڭ نەزەرىيىسى بويىچە بۇ ئۇقۇمدىن پەرھىز تۇتمايدۇ. بىراق ئاز بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ بەدەن سۈپىتى قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، ۋىروسقا قارشى داۋالانغان ئەھۋالدا، دېڭىز مەھسۇلاتلىرى ۋە قوي گۆشى تەرىپىدىن بەزى رېئاكسىيە قىلىش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ. ئاددى قىلىپ ئېيتقاندا، ئادەتتە نېمە يېسىڭىز شۇنى يېيىسىڭىز بولىدۇ، دىڭىز مەھسۇلاتى ۋە قوي گۆشۇنى ئادەتتە ناھايىتى ئاز يىسىڭىز، بۇ باسقۇچتا ئاسانلىقچە يەپ سىناپ باقماڭ.
ئ3. جۇڭيى دورىسى يېسە ئىممۇنىتېت كۈچىنى كۈچەيتكىلى بولامدۇ؟
كونكرېت تەھلىل قىلىش كىرەك . ئەگەر سېلىشتۇرۇپ كىلىنىكىلىق سىناق قىلىنمىغان، تىبابەتتە دەلىللەنمىگەن ھەرقانداق جۇڭيى دورىسى ياكى ئۆسۈملۈك دورا ماتېرىياللىرى جىگەر، بۆرەك زەخمىلىنىش خەۋپىنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىشى مۇمكىن. ئەگەر سىز جۇڭيى دورىسىنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچىنى كۈچەيتىش ئۈنۈمىگە، جىگەرنىڭ يۈكىنى ئېغىرلىتىۋېتىشىگە پەرۋا قىلمىسىڭىز،يىسىڭىز بولىۋىرىدۇ. ئەمما بەدىنىڭىزدىكى ئۆزگىرىشكە دىققەت قىلىپ ۋاقتىدا تەكشۇرتۇڭ، مەسئۇل دوختۇرىڭىز تەبىئىيلا سىزنىڭ ترانسىئامىنازا سانلىق مەلۇماتىڭىزغا ئاساسەن سىزگە ئەڭ كەسپىي تەكلىپ بېرىدۇ، جەرياندا جىگەر ۋە بۆرەك زەخىملىنىشنىڭ قانچىلىك دەرىجىدە ئىكەنلىكىنى زىچ كۈزىتىڭ.
ئ4. سۇدىن باشقا ئىچىملىك بىلەن دورا ئىچسە بولامدۇ؟
بولىدۇ . ئەلۋەتتە ، ساپ سۇ بىلەن دورا ئىچىش ئەڭ ياخشى . بىراق دورا ئىچكەندە پۈتۈنلەي يىلمان سۇ ھەتتا سوغۇق سۇمۇ تاپالمىغان ئاساستا، سۈت، مېۋە شەربىتى، چاي قاتارلىق باشقا ئىچىملىكلەرنى ئىشلىتىپ دورا ئىچىشمۇ دورىنىڭ سۈمۈرۈشىگە ئانچە تەسىر كۆرسەتمەيدۇ، پەقەت باش قېيىش قاتارلىق ناچار رېئاكسىيەلەرنىڭ ئېھتىماللىقىنى ئاشۇرىدۇ.
ئ5. بىرىكمە ۋىتامىن يېسە بولامدۇ؟
بولىدۇ،بىراق بىردىنبىر يۆلەنچۈك قىلىۋىلىشقا بولمايدۇ. ئەڭ ياخشىسى ئوزۇقلۇقشۇناسلىق بىلىملىرىنى ئۆگىنىڭ پەقەت بىرىكمە ۋىتامىنلا يېسىڭىز بىر كۈندە ئېھتىياجلىق بولغان ھەر خىل ئوزۇقلۇقنى تولۇقلىيالمايدۇ. سىز ئۇزاق مۇددەت ئىستېمال قىلسىڭىز ھەمدە نورمال ساغلام يېمەك-ئىچمەك ۋە دەم ئېلىشقا ماسلاشتۇرسىڭىز، بىرىكمە ۋىتامىن ئاندىن ئۇنىڭ رولىنى جارى قىلدۇرالايسىز. ئەيدىز بىمارلىرىغا نىسبەتەن ئېيتقاندا ، بىر قەدەر مۇھىمى ۋىتامىن د، ئاقسىل ، كالتىسىي قاتارلىقلار بار .ئەمما بەزى سامساق تابىلتتى يەيدىغانلار دورايىيىشنىڭ ئالدى ۋە كىيىنكى ئۇچ سائەتتە يىيش كىرەك . دىققەت : سامساق تابلىتتى سامساق بىلەن باراۋەر ئەمەس، سامساقنى خاتىرجەم يېسە بولىدۇ. ئەگەر بەدەن ئېغىرلىقى تېز تۆۋەنلىسە شۇ جايدىكى ئەڭ چوڭ ھۆكۈمەت دوختۇرخانىلىرىنىڭ ئوزۇقلۇق بۆلۈمىگە بېرىپ، ئوزۇقلۇق دوختۇرى ئۆزىگە بىر يۈرۈش ئىلمىي ئوزۇقلۇق تولۇقلاش لايىھىسىنى تۈزۈش تەكلىپى بىرىلىدۇ.
ئ6. دورا ئىچىشنى باشلىغاندىن كېيىن ئاقتۇرۇچ (يوۋزي)يېسە بولامدۇ؟
بولىدۇ .ئاقتۇرۇچ(يوۋزي)، ئاپېلسىن شىيوۋغا ئوخشىمايدۇ، خالىغانچە يېسە بولىدۇ. ئەڭ ياخشىسى ۋاقىتنى كونترول قىلىش كېرەك، ئاز دېگەندە دورا ئىچىش ۋاقتىنىڭ ئالدى-كەينىدىن ئىككى سائەت ئايرىلىپ يىيىش كېرەك. شىيوۋ ئۈزۈم ئاپېلسىن دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئۇنىڭ شىرنىسى ۋېيلۇننىڭ قاندىكى قويۇقلۇقىنى ئاشۇرىدۇ، بۇنىڭ بىلەن جىگەر ئىقتىدارىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ ھەمدە ئاقسىل ئېنزىمىنى تىزگىنلىگۈچى دورىلار، يادروسىز دورىلار بىلەن گىرەلىشىپ رول ئوينايدۇ. شۇڭا شىيوۋ بىلەن شىيوۋتەركىبى بار مېۋە شەربىتى دېگەندەك مېۋە شەربىتى قاتارلىقلارنى يېمەڭ.
ئ7. دورا ئىچىشنىڭ ئالدى-كەينىدە بىر نەرسە يېسە بولامدۇ؟
كونكرېت تەھلىل قىلىش .
دورىلارنىڭ بىرىكمىسىنىڭ تۈرلۈكلىرى بار، كونكرېت ئەھۋالمۇ ئوخشىمايدۇ.
ئەگەر بىرىكمە لايى بولسا بىراق باش قېيىش تۇيغۇسى قاتارلىق ناچار تەسىرلەرنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىشى مۇمكىن، ئەگەر سىز دورا ئىچكەندىن كېيىن باش قېيىش سېزىمىنى پەقەت ياقتۇرمىسىڭىز ۋە زەھەرلىك ئەكس تەسىرىنى ئاشۇرماي دىسىڭىز، دورا ئىچىشنىڭ ئالدى-كەينىدە ئىككى سائەت تاماق يېمەسلىكىڭىز لازىم ئەگەر بەزىدە بىر قېتىم قورسىقىڭىز بەك ئېچىپ كەتكەندەك ھېس قىلسىڭىز، قورسىقىڭىز تويغاندەك تۇيغۇنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن ئىمكانقەدەر مايسىز مېۋە-چېۋە، كۆكتاتلارنى يېسىڭىز بولىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى ، كەچ سائەت توققۇزدىن كېيىن نەرسە يېسە ئاشقازان بېسىمىنى ئېغىرلاشتۇرىۋېتىدۇ .
ئەگەر كېلىجى بولسا، قەرەللىك كەچلىك تاماقتىن كېيىن ئىستېمال قىلىش تەكلىپىنى بېرىمىز.
ئەمەلىيەتتە سىز مۇنداق سورىغاندا،مەن ئالدى بىلەن سىزنىڭ ئۆزىڭىزگە پەقەت مەسئۇل بولمايدىغانلىقىڭىزنى دېيىشىم كېرەك. سىز تۇنجى قېتىم دورا ئالغاندا، چوقۇم دوختۇردىن يۈزتۇرانە ئېنىق سورىشىڭىز كېرەك:
ئ1. دورا نامى نېمە؟ دورىنى قانداق ئىچىدۇ، بىر كۈندە بىر تالمۇ ياكى بىر كۈندە ئىككى تالمۇ؟
ئ2. ئىستېمال قىلىش ئارىلىق ۋاقتى، 24سائەتمۇ ياكى 12 سائەتمۇ؟
ئ3. ئاچ قورساق (ئاچ قورساق تاماقتىن بىر سائەت بۇرۇن ياكى تاماقتىن ئىككى سائەت كېيىنمۇ) ياكى تاماقتىن كېيىن ئىچىشنىمۇ؟
ئ4. باشقا ئالاھىدە تەلەپ بارمۇ؟
ئەڭ ياخشىسى دوختۇرغا ئادەتتىكى دەم ئېلىش ۋاقتىڭىزنى تەمىنلەڭ، دوختۇر سىزگە ئەڭ ماس كېلىدىغان دورا ئىچىش لايىھىسىنى تۈزۈپ بىرىدۇ.
ئ6. قانچىلىك ۋاقىتتا بىر قېتىم ساغلاملىق تەكشۈرۈتىدۇ؟
ئ7.قانداق ئەھۋال كۆرۈلگەندە دەل ۋاقتىدا دوختۇرخانىغا كېلىپ دوختۇر بىلەن كۆرۈشۈش كېرەك؟
ئ8. ۋىروسقا قارشى داۋالانغاندىن كېيىن تاماكا ۋە زەھەر تاشلاش كېرەكمۇ؟
تاشلاش كىرەك. تاماكا چېكىش ۋە زەھەر چېكىش ساغلام كىشىلەرنىڭ ئۆمرىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىدا ئەسلىدىلا كەمتۈكلۈك بار ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىغا تېخىمۇ تەسىر كۆرسىتىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە بىز تاماكا تاشلىيالمايدىغان ياكى زەھەر تاشلىتىشقا ئامالسىز كىشىلەرنىڭ ساغلام دەم ئېلىش ۋە يېمەك-ئىچمەككە كاپالەتلىك قىلالمايدىغانلىقىغا ھەتتا دورىغا ياخشى بويسۇنۇشقا كاپالەتلىك قىلالمايدىغانلىقىغا ئىشىنىمىز، بۇنىڭ بىلەن ۋىروسقا قارشى داۋالاش مەغلۇپ بولۇش ئېھتىماللىقىنى كۈچەيتىدۇ.
ئ9. بىرلا ۋاقىتتا باشقا دورىلارنى ئىچسەك بولامدۇ؟
دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ئىچىڭ . ۋىروسقا قارشى دورىلار بەزى بىمارلارنىڭ جىگەر ئىقتىدارىغا تەسىر كۆرسىتىپ، ترانسىئامىنائىن ئېنزىمىنىڭ ئۆرلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، ئەمما زىيادە يۇقىرى بولمىسىلا، مايسىز يېمەك-ئىچمەك ئارقىلىق ساغلام ئارام ئېلىش ۋە مۇۋاپىق ھەرىكەت ئارقىلىق نورمال ھەرىكەت قىلغىلى بولىدۇ، جىگەر ئاسراش تابلىتى ئىچمىسىمۇ بولىدۇ. ئەگەر جىگەر ئىقتىدارىغا ناھايىتى چوڭ تەسىر كۆرسىتىدىغان بولسا، مەسئۇل دوختۇرىڭىزنىڭ ئۇنىۋېرسال سالامەتلىك تەكشۈرتۈپ دىئاگنوز قويغاندىن كېيىن، دورا توختىتىشى ياكى دورا ئالماشتۇرۇشى مۇمكىن.
بىر قىسىم جۇڭيى دورىسى ئىچكەندە جىگەر ئاسراش تابلىتى ئىچسە بەزىدە جىگەرنىڭ يۈكى ئېغىرلاپ كېتىدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە پۇل ئىسراپ بولىدۇ. ئەگەر دورا ئىچكەندىن كېيىن كۈندىلىك كېسەللىكلەر كۆرۈلسە دورا ئىچىشكە توغرا كەلسە، ئىچىدىغان دورىلارنىڭ ئۆزى ئىشلىتىدىغان ۋىروسقا قارشى دورىلار بىلەن ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىشىدىن ئەنسىرەيدۇ،بۇنداق ئەھۋالدا مەسئۇل دوختۇردىن مەسلىھەت سوراڭ، دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسىگە قاتتىق بويسۇنۇپ، ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىش ئېھتىماللىقى بولغان دورىلارنى دورا ئىچىش ۋاقتىدا ئىچمەڭ ياكى دورىنى ئۆزگەرتىڭ.
ئادەتتىكى غەربچە دورىنىڭ ۋىروسقا قارشى دورىلار بىلەن ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتەمدۇ يوق، سىز «ئەيدىز ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرنىڭ كىلىنىكىلىق يولى»دىن بىرنى سېتىۋېلىپ، ئۈچىنچى خاتىرىلەنگەن «ئارۋ دورىسى بىلەن باشقا دورىلارنىڭ ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىش جەدۋىلى»نى كۆرۈپ باقسىڭىز بولىدۇ. ئەلۋەتتە ، سىزنىڭ مەسئۇل دوختۇرىڭىزنىڭ تەكلىپى ھەممىدىن مۇھىم .
ئ10. تاتلىق يېمەكلىك يېسە بولامدۇ؟
بولىدۇ،بىراق ئاز يېيىش كېرەك. ساغلام كىشىلەرگە نىسبەتەن تاتلىق يېمەكلىكلەرنى ئاز يەپ دىئابىت كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك، ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارئۇچۇن تېخىمۇ مۇھىم. ھازىر تېخىمۇ كۆپ تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە ئەيدىز ۋىرۇسى تاتلىق يېمەكلىكلەرنى يېيىشنى تېخىمۇ ياخشى كۆرىدىكەن بىراق بەك كۆپ بوپكەتمىسۇن،پۈتۈنلەي يېمەسلىكنىڭ ھاجىتى يوق ،لىكىن مۇۋاپىق مىقداردا بولۇشى كېرەك
